Aqtaş gölü
Aqtaş, həmçinin Aktaş, Al-İl, Yak-Taş[2]; (ukr. Акта́ське озеро, krımtat. Aqtaş gölü, Акъташ голю) — Kerç yarımadasının şimalında duzlu və quruyan göl. Göl yaramadanın Leninskiy rayonunda yerləşir. Aqtaş gölü sahəsinin böyüklüyünə görə Krım yarımadasının dördüncü göldür. Sahəsi — 26,8 km², sutoplayıcı hövzəsinin sahəsi — 467 km²-dir. Suyun minerallaşmasına görə — duzlu, mənşəyinə görə isə — liman tiplidir. Su rejiminə görə — axarsızdır.
| Aqtaş gölü | |
|---|---|
| ukr. Акта́ське озеро, krımtat. Aqtaş gölü, Акъташ голю | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Eni | 3 km |
| Uzunluğu | 8 km |
| Sahəsi | 26,8 km² |
| Dərin yeri | 3 m |
| Orta dərinliyi | 2 m |
| Tökülən çay | Samarli |
| Minerallaşma tipi | duzlu |
| Duzluluğu | 111,2 ‰, 110-310 ‰[1] |
| Yerləşməsi | |
| 45°22′31″ şm. e. 35°49′45″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Ukrayna |
|
|
|
Coğrafiyası
redaktəAqtaş gölü Kerç gölləri qrupuna daxil olub uzunluğu — 8 km, eni isə — 3 km-dir. Ən enli yeri — 3,5 km-dir. Orta dərinlik — 2 m, ən dərin yeri isə — 3 metrdir[2][3]. Gölün təsərrüfat önəmi yoxdur. Gölə yaxın olan yaşayış məntəqələri: Şelkino və Mısovoe (şimalda), Semyonovka (qərbdə), Azovskoe (şimal-şərqdə).
Şimali Krım kanalı ilə birləşdirilib. Eyni zamanda Azov dənizindən gölün şərq hissəinə gələn kanal mövcuddur. 1979–1981-ci illərdə Krım AES-nın tikintisi zamanı göl kənarında uzunluğu 8 m, eni 85 m, hündürlüyü isə 4 m olan torpaq bənd yaradılmışdır.
Göl Azov dənizindən 1 km məsafədə yerləşir. Göl suyu kimyəvi tərkibinə görə xlorid-natrimludur. Minerallaşma dərəcəsi mövsümə görə dəyişir:110 −310 ‰. Maksimum göstərici avqust-sentyabr ayalarında olur. Ən aşağı duzluluq mart-may aylarında qeydə alınır. Yayın sonunda göl bəzən quruyur. Qurumuş gölün dibində duz qatı meydana gəlir. Nisbətən az duzlu ərazilərdə su bitkiləri müşahidə olunur. Əraziyə düşən orta illik yağıntının miqdarı — 400 mm-dir. Göl əsasən yeraltı sularla və filtirasiya olunmuş dəniz suyu ilə qidalanır.[4]
Aqtaş gölünün şimalında Astanin yasaqlığı var.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Актаське озеро". esu.com.ua (rus). 2021-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-15.
- ↑ 1 2 Лисовский А. А., Новик В. А., Тимченко З. В., Мустафаева З. Р. Поверхностные водные объекты Крыма (справочник). Симферополь: Рескомводхоз АРК. 2004. ISBN 966-7711-26-9..
- ↑ "Актаське озеро / А. М. Оліферов // Енциклопедія Сучасної України [Електронний ресурс] / Редкол.: І. М. Дзюба, А. І. Жуковський, М. Г. Железняк [та ін.] ; НАН України, НТШ. – К. : Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001". 2023-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-14.
- ↑ Оліферов, А. М. Актаське озеро (Ukrainian). 1. Інститут енциклопедичних досліджень НАН України. ISBN 978-966-02-2074-4. 2023-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-21.