Arça rayonu
Arça rayonu (tatar. Арча районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayonlardan biri.
| Arça rayonu | |
|---|---|
 | |
|
|
|
| Ölkə | |
| İnzibati mərkəz | Arsk |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 10 avqust 1930 |
| Sahəsi |
|
| Hündürlük | 116 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi sayt | |
.svg) |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
![Bayraq[d]](/wiki/Fayl:Flag_of_Arsky_District.png)
![Gerb[d]](/wiki/Fayl:Coat_of_Arms_of_Arsk_(Tatarstan).png)
Respublikanın şimalında yerləşir. Baltaç, Saba,Teləçə, Pitrəç, Biektau, Əntə rayonları və Mari El Respublikası (Mari-Turek və Morkinski rayonları) ilə həmsərhəddir.
İnzibati mərkəzi Arça şəhəridir.
Coğrafiyası redaktə
Rayonun relyefi Kazanka çaylarının vadilərinə bölünən (yüksəkliklər: Atınka, Verezinka, Oia, Kismes) Aşit, Şoşma təpəli düzənliklərdən (hündürlüyü 170–266 m) ibarətdir.
Açıq boz meşə torpaqları geniş yayılmışdır. Meşələr ərazinin təxminən 12% -ni tutur.
Tarixi redaktə
1920-ci ilə qədər müasir Arça rayonun ərazisi Kazan vilayətinin Kazan qəzasının tərkibində idi. 1920-1930-cu illərdə Arça kantonunun bir hissəsi olur.
Rayon 10 avqust 1930-cu ildə təsis edilmişdir. 1 fevral 1963-cü ildə rayon ərazisinə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Baltaç, Tukayev və Biektay rayonlarının bir hissəsi daxil olur. 25 oktyabr 1990-cı ildə rayonun tərkibindən Ətnə rayonu ayrılır.
Əhalisi redaktə
Əhalisi: 51,6 min nəfər (kişilər - 23,9, qadınlar - 27,7). Bunlardan 92,8% -i tatarlar, 5,9% -i ruslar, 0,5% -i marilər.
- Urbanizasiya
Şəhər şəraitində (Arça şəhəri) rayon əhalisinin 39,6% -i yaşayır.
Yerli özünü idarəetmə redaktə
Arça rayonu ərazisinə 1 şəhər və 16 kənd inzibati vahidliyi daxildir. Rayon ərazisinə ümumilikdə 128 yaşayış məntəqəsi daxildir[2].
KİV redaktə
Burada “Arça xəbərləri” adlı rayon qəzeti buraxılır. Qəzet rus və tatar dilərində nəşr olunur.
Sosial sfera redaktə
Rayonda 104 ümumtəhsil məktəbi, 2 peşə məktəbi, 61 kitabxana, 100 klub müəssisəsi, 4 xəstəxana (1997) vardır.
İqtisadiyyat redaktə
Ən böyük kənd təsərrüfatı rayonlarından biridir. Kənd təsərrüfatının əsasını ətlik və südlük maldarlıq, taxılçılıq təşkil edir. Əklinçilikdə əsas yeri taxılçılıq (çovdar, buğda, taxıl və paxlalı bitkilər) və kartof əsas yer tutur. Böyük balıq təsərrüfatlarına sahibdir.
Nəqliyyat redaktə
Rayondan "Qərbi Avropa - Qərbi Çin" nəqliyyat dəhlizinin kiçik bir hissəsi (Yoşkar-Ola - Şali (M-7) hissəsi) keçəcəkdir.
İstinadlar redaktə
- ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. Rusiya Dövlət Federal Statistika Xidməti.
- ↑ "Поселения Арского района". Официальный портал Республики Татарстан. 2020-02-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-20.
Mənbə redaktə
- "Информация о районе". 2009-05-27 tarixində arxivləşdirilib.
- "Мечети района". 2009-02-01 tarixində arxivləşdirilib.
- "Знаменитости района". arzalar.narod.ru (rus). İstifadə tarixi: 2020-01-26.
- "Эпиграфические памятники Арского района". tashlar.narod.ru (rus). İstifadə tarixi: 2020-01-26.
- Арск и Арский район
- Каталог фирм и организаций Арска. Интернет справочник