Araşdırmaçı jurnalistika
Araşdırmaçı jurnalistika — müxbirlərin ciddi cinayətlər, irqi ədalətsizlik, siyasi korrupsiya və ya korporativ qanun pozuntuları kimi maraq doğuran bir mövzunu dərindən araşdırdıqları jurnalistika forması. Araşdırmaçı jurnalist aylarla, illərlə araşdırma aparıb reportaj hazırlaya bilər. Təcrübəçilər bəzən "gözətçi hesabatı" kimi terminlərdən istifadə edirlər.
Araşdırmaçı jurnalistika əsasən, ənənəvi olaraq qəzetlər, xəbər agentlikləri və frilans jurnalistlər tərəfindən aparılır. Reklam gəlirinin azalmasına görə bir çox ənənəvi xəbər xidmətləri bahalı olduğu və çox vaxt apardığı üçün araşdırma jurnalistikasını maliyyələşdirməkdə çətinlik çəkir. Jurnalist araşdırmaları zaman keçdikcə daha çox birgə işləyən xəbər təşkilatları, hətta beynəlxalq səviyyədə (Panama sənədləri və Paradise sənədlərində olduğu kimi) və ya öz işlərini maliyyələşdirmək üçün ictimaiyyət və xeyriyyəçilər tərəfindən dəstəklənən ProPublica kimi qeyri-kommersiya qurumları tərəfindən həyata keçirilir.
Tərifləri
redaktəMissuri Universitetinin jurnalistika professoru Stiv Veynberq araşdırmaçı jurnalistikanı belə izah edir: "birinin təşəbbüsü və iş məhsulu haqqında oxucular, izləyicilər və ya dinləyicilər üçün əhəmiyyət kəsb edən məsələlər barədə xəbər vermək".[1] Bir çox hallarda xəbər subyektləri araşdırılan məsələlərin açıqlanmamasını istəyirlər. Hazırda universitetdə araşdırmaçı jurnalistikanı tədris edən kafedralar var. Konfranslar araşdırmaçı jurnalistikaya dair resenziyalı araşdırmaları təqdim etməklə keçirilir.
İngilis media nəzəriyyəçisi Huqo de Burq deyir ki: "Araşdırmaçı jurnalist, peşəsi hər hansı mediada həqiqəti aşkar etmək və ondan kənara çıxanları müəyyən etmək olan kişi və ya qadındır. Bu araşdırmaçı jurnalistika adlanır və polis, hüquqşünaslar, auditorlar və tənzimləyici orqanlar tərəfindən görülən oxşar işdən fərqlənir. Onun məhdud hədəfi və qanuni əsası yoxdur və aşkarlıqla sıx bağlıdır."[2]
İstinadlar
redaktə- ↑ Weinberg, Steve. The Reporter's Handbook: An Investigator's Guide To Documents and Techniques. St. Martin's Press. 1996. ISBN 978-0-312-13596-6.
- ↑ de Burgh, Hugo, redaktorInvestigative Journalism: Context and Practice. London and New York: Routledge. 2000. ISBN 978-0-415-19054-1.
Əlavə ədəbiyyat
redaktəVeb
redaktə- "Current State of Investigative Reporting", talk by Seymour Hersh at Boston University, 19 May 2009
- Video of the 2010 Logan Symposium at University of California Berkeley's "Consequences of Investigative Reporting" panel, in which reporters from the Sahara Reporters, the Medill Innocence Project at Northwestern, The Washington Post, The Las Vegas Review-Journal, and The El Paso Times talk about the dangers investigative reporters face; their experiences range from threat to life and limb for reporting on corruption in Africa, to subpoenas aimed at a journalism professor and his students for attempting to bring to light a miscarriage of justice; a Pulitzer Prize winner describes reporting on national security as her sources face internal inquisitions; a veteran reporter in Las Vegas talks about taking on casino moguls and organized crime; while a reporter covering the Mexican border explains how she has survived the violent reality of the undeclared war on our border, April 2010
Kitablar
redaktə- Typewriter Guerillas: Closeups of 20 Top Investigative Reporters, by J. C. Behrens (paperback) 1977.
- Raising Hell: Straight Talk with Investigative Journalists, by Ron Chepesiuk, Haney Howell, and Edward Lee (paperback) 1997
- Investigative Reporting: A Study in Technique (Journalism Media Manual), by David Spark, (paperback) 1999.
- Tell Me No Lies: Investigative Journalism That Changed the World, John Pilger, ed. (paperback) 2005.
- Harber, Anton; Renn, Margaret, redaktorlar Troublemakers: The Best of South Africa's Investigative Journalism. Auckland Park, South Africa: Jacana Media. 2010. ISBN 9781770098930. OCLC 794905854.
Xarici keçidlər
redaktə
- Global South Development Magazine a magazine of development reporting and investigative journalism
- Global Investigative Journalism (U.K., created 2003)
- International Consortium of Investigative Journalists (U.S., founded 1997)
- Investigative Reporters & Editors (IRE, since 1975)
- Forum for African Investigative Reporters (FAIR) was established in 2003 in South Africa.
- Nepal Khoj Patrakarita Kendra, or Centre for Investigative Journalism (CIJ, Lalitpur, established 1996)
- Philippine Center for Investigative Journalism (PCIJ, founded 1989)
- Centre for Investigative Journalism (London, launched 2003)
- Bureau of Investigative Journalism (London, launched 2010)
- Arab Reporters for Investigative Journalism (Jordan)
- Center for Investigative Reporting (CIR, U.S., since 1977)
- Center for Public Integrity's iWatch (U.S., since 1989)
- Investigative News Network (INN, U.S. created 2009)
- ProPublica (established 2007)
- Brazilian Association for Investigative Journalism (ABRAJI, established 2002)
- Investigative Reporting Workshop (American University, created 2008)
- Chart – Real and Fake News (2016)/Vanessa Otero (basis) (Mark Frauenfelder)
- Chart – Real and Fake News (2014) (2016)/Pew Research Center
- "How to expose corruption, vice and incompetence – by those who have". The Guardian. 14 October 2021. An article by six investigative journalists on the situation of investigative journalism in the UK.