Aristid Busiko(fr. Aristide Boucicaut; 14 iyul 1810[1]26 dekabr 1877[1], Paris) — fransız xeyriyyəçisi, ticarətçisi.

Aristid Busiko
fr. Aristide Boucicaut
Doğum tarixi 14 iyul 1810(1810-07-14)[1]
Vəfat tarixi 26 dekabr 1877(1877-12-26)[1] (67 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Monparnas qəbiristanlığı[d]
Fəaliyyəti sahibkar, iş adamı
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

redaktə

Aristid Busiko 4 iyul 1810-cu ildə Bellemdə anadan olmuş, 26 dekabr 1877-ci ildə isə Parisdə vəfat etmişdir, həyat yoldaşı isə Marqarita Qeren (1816-1887) idi.

Emil Zolyanın 1883-cü ildə yazdığı "Qadın xoşbəxtliyi" romanında Aristid Busikonun qeyri-adi həyatı öz əksini tapır. Lakin buna əks olaraq, "Bon Marşe" romanını təqdim etmək olar.

"Bon Marşe" ideyası öz yolunda inqilabi xarakter daşıyırdı, lakin eyni zamanda "iki vur iki" kimi sadə idi: hər bir şöbə ixtisaslaşmış mağazaya uyğun gəlirdi; gəlirlər sistematik olaraq azalırdı, əmtəələrlə ticarət etmək üçün qiymətlər markalanırdı; hər il hərrac həyata keçirilirdi və nəinki Parisdə, hətta onun əyalətlərində reklamlar aparılırdı… Belə təşkilatçılıq təkcə Busikoya deyil, onun müştərilərinə də xüsusi üstünlük verirdi. Satışların yüksək həcmi maya dəyərini aşağı salmağa və əməyin rentabelliyini artırmağa imkan verirdi.

Bir neçə mağazanın bir yerdə cəmləşməsi alıcılara geniş çeşid və vaxtlarına qənaət etmək imkanı verirdi (əyalətdən gələnlər bunu çox yüksək qiymətləndirirdilər, belə ki, onlar hər şey bir gün ərzində alıb, axşam qatarı ilə geri qayıda bilərdilər). Ucuz, lakin böyük miqdarda sataraq, Aristid Busiko müasir iqtisadi prinsip yaratdı.


Daha sonra "Bon Marşe" ideyasını bir çoxları tətbiq etməyə başladılar və "böyük mağaza" ideyası geniş vüsət aldı. 1853-cü ildə Ksave de Rüel "Bazar de l'Hôtel de Ville" ("Bələdiyyə bazarı") açdı, arxasınca 1855-ci ildə "Luvr", 1865-ci ildə "Bahar", 1895-ci ildə isə "Lafayet pasajı" məkanları açıldı.

Bu rəqabət "Bon Marşe"-nin fəaliyyətinə bir qram da olsa təsir etmədi və heç Buskionu da narahat etmirdi, Busiko digər böyük sərvət sahiblərinə əks olaraq, monopoliya yaratmağa çalışmırdı. Yeni müəssisə sərbəst şəkildə fəaliyyət göstərməyə başlayanda o, idarəetməni öz köməkçilərindən birinə tapşırdı və özünün ikinci marağına olan xeyriyyəçiliyə həsr etdi.

"Bahar" mağazası –Busikonun keçmiş köməkçisi Jalüzo da reklamdan istifadə etməyə başladı. Elanlardan birində yeni tip ticarət üçün xarakterik şəkildə bildirilirdi: - Yüksək kommersiya baronları heç vaxt adi qadın və ya işçiyə diqqət yetirmirdilər. Onların qayğısına "Bahar" mağaza qalırdı.

Öz işçilərinin həyat səviyyəsini yaxşılaşdırmaq üçün Aristid Busiko bir sıra xeyriyyə məqsədləri üçün böyük məbləğdə pullar ayırırdı ("yaralı və xəstələrə yardım cəmiyyəti"; "zəbt edilmiş ərazilərin azad edilməsi uğrunda fransız xanımları") və ən əsası firmanın işçiləri üçün sığorta kassasını yaratdı.

Busikonun ölümündən sonra dul həyat yoldaşı onun həm kommersiya, həm də xeyriyyəçilik fəaliyyətini davam etdirirdi. 1880–1885-ci illərdə o, "Bon Marşe" mağazasına birbaşa rəhbərlik edirdi və ticarəti əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirirdi.

Kanda 1877-ci ildə ömrünün son günlərində xanım Busiko firma işçilərinə səhm fondundan 150 səhm payladı və təqaüd fonduna pullar köçürdü.

Uşaqları olmadığına görə bütün sərvətini "Bon Marşe" əməkdaşlarına və xeyriyyə cəmiyyətlərinə miras qoydu. Bu günə qədər qalmış Busiko xəstəxanası onun səxavətinin əsas sübutlarından biridir.

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.