Arvidas Sabonis

Arvidas Romas Sabonis (lit. Arvydas Romas Sabonis; 19 dekabr 1964-cü ildə Litva SSR-nin Kaunas şəhərində anadan olub) - məşhur litva və sovet basketbolçusu, SSRİ - yığması tərkibində olimpiya , Avropa və Dünya çempionu. SSRİ-nin Əməkdar idman ustasıdır (1985).

20 avqust 2010-ci ildə Sabonis FİBA-nın şöhrət zalına daxil edilib. 12 avqust 2011-ci ildə isə Sabonisin adı Neysmit adına Basketbol şöhrət zalına daxil edildi. 24 oktyabr 2011-ci ildə Sabonis Litva Basketbol Federasiyasının prezidenti seçilmişdir.

Bioqrafiya

Erkən yaşlar

Arvidas Sabonis basketbolla 9 yaşında Kaunas basketbola məktəbində məşğul olmağa başlayır. Onun ilk məşqçisi Yuriy Fedorov olub. 1981-ci ildə Arvidas məktəb komandasının tərkibində məktəb olimpiadasının qalibi olur və "Jalqiris" (Kaunas) komandasının məşqçisi Vladas Qarastas tərəfindən kluba dəvət olunur. Elə həmin ildə SSRİ-nin yeniyetmə yığmasında o Avropa çempionu olur.

1981-ci ildə cəmi 16 yaşında Arvidas Sabonis (boyu 213 sm) "Jalqiris"in böyüklər komandasında "Kaleva" komandasına qarşı oyunda debüt edir və 14 xal toplayır. O "Jalqiris"i üç il dalbadal SSRİ çempionu olmağında əsas pay sahibi olur və La Gazetta dello Sport qazetinin versiyasına görə 1984 və 1985-ci ildı Avropada "İlin oyunçusu" seçilir.

Elə həmin ildəcə o ölkənin əsas yığmasından dəvət alır. SSRİ yığması 1982-ci ildəki Dünya Çempionatını finalda ABŞ yığmasımı 95-94 hesabı ilə məğlub edərək qazanır. Final matçında və çempionatın vacib oyunlarında baş məşqçi Aleksnadr Qomelskiy Sabonisin təcrübəsinin az olduğunu əsas gətirərək onu meydançaya buraxmır.

1984-cü ildə Moskva Olimpiadasına boykotu əsas gətirərək Los-Ancelesdəki Olimpiya oyunlarında iştirak imtina edir. 1985-ci ildə SSRİ yığması Ştutqartda Avropanın ən güclüsü olur. Finalda SSRİ basketbolçuları ÇSSR-i 120-89 hesabı ilə məğlub etdilər, Arvidas Sabonis isə Avropanın ən geclü oyunçusu seçilir.

1985-ci ilin iyununda NBA draftında "Atlanta Hawks" 4-cü raundda Arvidası seçir, lakin draftın nəticəsi onun yaşının gənc olması ilə əlaqədar ləğv edildi. Növbəti mövsümdə "Portland Trail Blazzers" litvalını 24 nömrə altında seçmişdir.

1986-cı ildə yuqoslaviya "Sibona"sına qarşı matçda Arvidas axill vətərini zədələyir. Zədə ciddi olduğunda o müalicəni Moskvada almalı olur. SSRİ çempionatının ilk matçını Sabonissiz keçirən "Jalqiris" Moskva ÇSKA-sına məğlub olur. Litvalı idman rəhbərləri ölkənin idman rəhbərliyini inandıra bilir ki, Arvidas tam sağlamdır və oyunlarda iştirak edə bilər. Sabonisli "Jalqiris" növbəti iki oyunda ÇSKA-a qalib gəlir və SSRİ çempionluğunu qazanır. Lakin təxminən iki ay sonra yenə eyni zədə onu narahat etməyə başlayır.

Uzun müddət müalicə aldıqdan sonra o reabilitasiyanı ABŞ-da keçir. 1988-ci ilin avqustunda o vətənə qayıdır və Olimpiya oyunlarına hazırlığa başlayır. İl yarım basketboldan uzaq qalan Arvidas ilk matçına Seul Olimpiyada Oyunlarında Yuqoslaviya oyunda çıxır. SSRİ yığması Arvidasın bütün oyunu meydanda olmağına baxmayaraq məğlub olur. Lakin sonra komanda digər matçlarda qalib gələrək yarımfinala çıxır. Yarımfinalda ABŞ yığmasına 82-76 hesabı ilə qalib gələn SSRİ basketbolçuları finalda ilk oyundakı məğlubiyyətin revanşında Yuqoslaviya yığmasını məğlub edərək ikinci dəfə Olimpiya çempionu adını qazanırlar.

İspaniya dövrü

1989-cu ildə Sabonisə SSRİ-dən getməyə icazə verdilər. Amma o Portland Trail Blazzers ilə müqavilə bağlamaq əvəzinə ispaniya liqasına yollanır və orada 6 mövsüm keçirdir. 3 il ərzində Arvidas "Valyadolid" (1989-92) klubunda və 3 il "Real Madrid" (1992-95) klubunda keçirdir. Sabonisli Real Madrid iki dəfə (1993,1994) İspaniya çempionluğunu qazanır, 1995-ci ildə isə Avropa klub çempionatının qalibi olur.

1992-ci ildə Sabonis Barselona Olimpiya Oyunlarında Litva yığmasında çıxış edir. Litva yığması turnir ərzində iki dəfə məğlub oldu. İlkin mərhələdə Müstəqil Dövlətlər Birliyinin komandasına məğlub olan litvalılar, yarımfinalda ABŞ yığmasına 76-127 hesabı ilə uduzur. 3-cü yer uörunda görüşdə yenidən MDB yığması görüşdə isə qalib gələn Litva yıması bürünc mükafatlara sahib olur. Sabonis həmin matçda 26 xal toplayır.

NBA dövrü

1995-ci ildə Sabonis 31 yaşında "Portland Trail Blazzers"də NBA-da debüt edir. Onun komandada çıxış etdiyi hər 7 mövsümdə Portland play-offlara qala bilir. 1998-ci ildə lokautun bitməsini gözləyərkən qısamüddətli "Jalqiris"lə müqavilə bağlasa da heç bir oyunda meydançaya çıxmadı. Arvidasın ən yaxşı mövsümü 1999/2000 mövsümü oldu. Həmin mövsüm Portland konfrans finalında ancaq yeddinci oyunda gələcək çempion "Los-Anceles Lakers"ə məğlub olur. 7 il ərzində Sabonis 12 xal ortalaması ilə oynayırdı.

2000/01-ci il mövsümündən sonra Arvidas Portland ilə müqavilə uzatmaqdan imtina edir və bunu mənəvi və fiziki yorğunluqla izah edir. O, Avropaya qayıdır və "Jalqiris"lə 1 illik müqavilə bağlayır və sonra yenidən Portlanda geri qayıdır.

Öz sonuncu mövsümünü (2003/04) "Jalqiris"də keçirən Sabonis komandasını Avroliqanın TOP-16-lığına çıxardır, daimi çempionat və TOP-16-nın MVP-si (most valuable player) seçilir. Rəsmən karyerasını 2005-ci ildə bitirib.

Ailəsi

Həyat yoldaşı İnqrida 1988-ci ildə "Miss Vilnüs" seçilir. Sabonisin 3 oğlu (Domantas, Tautvidas, Jiqimantas) və 1 qızı (Auşrine) var. Tautvidas "Malaqa" komandasında oynayır, onun digər oğulları da basketbolla məşğul olur.

2011-ci ildə basketbol matçı zamanı Arvidasda ürək tutması baş verir, lakin hkimlər bunun həyatını təhlükə daşımadığını deyirlər.

Litva,rus, polyak, ispan, ingilis dillərini bilir. Boş vaxtlarında balıq tutmağı sevir.

Nailiyyətləri

• 1988-ci il Olimpiya çempionu (SSRİ yığması tərkibində)

• İkiqat Olimpiya mükafatçısı 1992, 1996-cı illər (Litva yığması tərkibində)

• 1986-cı il Dünya çempionatının gümüş mükafatçısı (SSRİ yığması tərkibində)

• 1985-ci il Avropa çempionu (SSRİ yığması tərkibində)

• 1995-cı il Avropa çempionatının gümüş mükafatçısı (Litva yığması tərkibində)

• 1983 və 1989-cu il Avropa çempionatının bürünc mükafatçısı (SSRİ yığması tərkibində)

• 1995-ci il Avroliqa çempionu (Real Madrid tərkibində)

• 1995-ci il Avroliqa Dördlər Finalının MVP-si

• Üçqat SSRİ çempionu ("Jalqiris" komandasının tərkibində)(1985,1986,1987)

• İkiqat İspaniya çempionu (Real Madrid tərkibində) (1993,1994)

Dövlət mükafatları

• Böyük Litva Knyazı Qyadiminas Xaçı Ordeni Komandoru (1995)

• Böyük Litva Knyazı Qyadiminas Böyük Xaçı Ordeni (12 avqust 1996-cı il)

• Dostluq Ordeni (Rusiya Federasiyası, 21 dekabr 2006-cı il)- İdman sahəsində dövlətlər arasında dostluq münasibətlərinin və əməkdaşlığın inkişafına verdiyi böyük töhfəyə görə

• Şəfəq Prezident Ordeni (Gürcüstan, 2011-ci il)

• Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni

• Xalqlar Dostluğu Ordeni

• "Əməkdə fərqlənməyə görə" medal

• Gümüş Olimpiya Ordeni

• SSRİ Əməkdar İdman Ustası

Filmoqrafiya

Litvalı kinorejissor Vitautas Landsberqis tərəfindən 1997-ci ildə basketbolçu haqqında "Sabas" adlı film çəkilmişdir.