Asteklər
Asteklər — Mərkəzi Amerikada böyük imperiya və sivilizasiya yaradan xalq. Asteklərin yaratdıqları imperiya 1325-ci ildən 1521-ci ilədək indiki Meksika ərazisində mövcud olmuşdur. Onun paytaxtı Tenoçtitlan (müasir Mexiko) şəhəri olmuşdur.
Tarixi
redaktəAsteklər XII. əsrdə Aztlan adlandırdıqları əfsanəvi yerdən köç etdiyinə inanılan bir xalqdır. Onlar köçləri zamanı bir çox çətinliklərlə qarşılaşdılar və nəhayət 1325-ci ildə Meksika vadisində məskunlaşdılar. Onlar burada Tenoçtitlan şəhərinin əsasını qoydular və şəhər tez bir zamanda bölgənin ən mühüm ticarət və mədəniyyət mərkəzinə çevrildi.[1][2]
Astek İmperiyası XV. əsrdə II Montezuma dövründə zirvəyə çatdı. II. Montezuma Astek ərazisini genişləndirdi və Tenoçtitlan şəhərini möhtəşəm bir paytaxta çevirdi. Lakin 1519-cu ildə Ernan Kortesin başçılığı ilə ispanlar Astek imperiyasına qarşı ekspedisiya təşkil etdilər. İspanlar daha inkişaf etmiş silahlarından və Asteklər arasındakı münaqişələrdən istifadə edərək imperiyanı tez bir zamanda fəth etdilər.[3][4]
Sivilizasiya
redaktəAstek sivilizasiyası mürəkkəb sosial iyerarxiyaya malik idi. İmperator zirvədə idi. İmperatordan aşağıda zadəganlar, kahinlər, əsgərlər və tacirlər var idi. Cəmiyyətin ən aşağı səviyyəsində qullar var idi.
Asteklər kənd təsərrüfatında xeyli irəliləyiş əldə etmişdilər. Qarğıdalı, lobya və balqabaq kimi məhsullar yetişdirirdilər. Bundan əlavə, ticarət də Astek iqtisadiyyatında mühüm rol oynamışdır. Asteklər qızıl, gümüş, obsidian və lələk kimi məhsulları digər xalqlarla ticarət edirdilər.[5][6]
Din
redaktəAsteklər çoxallahlı dinə inanırdılar. Ən əhəmiyyətli tanrılar günəş tanrısı Huitzilopochtli, yağış tanrısı Tlaloc və döyüş tanrısı Tezcatlipoca idi. Asteklər tanrılarını razı salmaq üçün insan qurbanları verirdilər.[7]
Astek təqvimi
redaktə
Mədəniyyət
redaktəAsteklər bu gün də hiss olunan bir miras qoydular. Astek dili olan Nahuatl hələ də Meksikada danışılır. Astek mətbəxi və ənənələri də Meksika mədəniyyətində mühüm yer tutur.
Asteklər riyaziyyat, astronomiya və memarlıqda da əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə etdilər. Astek piramidaları və məbədləri bu gün də turistləri cəlb edir.[8]
İstinadlar
redaktə- ↑ https://webional.com/aztekler/[ölü keçid]
- ↑ https://www.britannica.com/place/Mexico/Historyhttps://www.britannica.com/place/Mexico/History
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-09.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-12-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-09.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-09.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-09-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-09.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-11-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-09.
- ↑ https://www.storybird.ai/library/historical/the-aztecs-legacy