Atmosfer dövranı

(Atmosfer sirkulyasiyası səhifəsindən yönləndirilmişdir)

Atmosfer dövranı və ya Atmosfer sirkulyasiyası— yarımkürə və ya bütün yer kürəsi miqyasında məlum olan hava kütlələrinin qapalı axın sistemidir. Belə axınlar atmosferdə maddə və enerjinin həm paralel, həm də meridian istiqamətində daşınmasını təmin edir. Bu proses çox əhəmiyyətli prosesdir.

Atmosfer sirkulyasiyasının sxemi

Atmosfer dövranın əsas səbəbi — günəş enerjisidir. Bilirik ki, Günəş Yer kürəsinin səthini eyni dərəcədə qızdırmır, buna görə də torpağın və havanın ayrı-ayrı sahələri müxtəlif temperatura və müvafiq olaraq, müxtəlif atmosfer təzyiqinə malikdir. Yer kürəsinin öz oxu ətrafında fırlanması da atmosfer dövranın əsas səbəblərindən biridir.

Hava axınları miqyasına görə on, yüz metrlikdən yüz, min kilometrə qədər hündürlükdə siklon, antisiklon, mussonpassatları troposferdə formalaşdırır.

500 hPa vertikal sürət, iyulun ortası. Qalxan (soyuq hava) hava ekvatora yaxın; enən hava (müsbət temperatur) daha çox ekvatorda yerləşir.

Mənbə

redaktə