Axtarış sisteminin məxfiliyi
Axtarış sistemi məxfiliyi — axtarış sistemləri tərəfindən toplanan istifadəçi məlumatları ilə məşğul olan internet məxfiliyinin alt hissəsi. Hər iki məxfilik növü də informasiya məxfiliyi anlayışının "çətiri altında"dır. Axtarış sistemlərində məxfiliklə bağlı narahatlıqlar axtarış motorlarının fərdi axtarış sorğularını, baxış tarixçəsini, IP ünvanlarını və istifadəçilərin kukilərini tarixçəyə qeyd etmək imkanı və ümumilikdə istifadəçi profilinin idarə edilməsi kimi bir çox formada ola bilər.[1]
Bu, mübahisəli bir mövzudur, çünki axtarış sistemləri, nəticələri konkret bir istifadəçiyə daha yaxşı uyğunlaşdırmaq və istifadəçiyə daha yaxşı axtarış təcrübəsi təqdim etmək üçün tez-tez istifadəçi məlumatlarını topladığını iddia edir. Bununla belə, axtarış sistemləri verilənlərini mənfəət üçün reklamçılara sataraq istifadəçilərinin məxfiliyindən sui-istifadə edə bilər və məxfiliyi təhlükəyə ata bilər.[1] Qaydalar olmadığı halda istifadəçilər axtarış sistemi təcrübəsi üçün nəyin daha vacib olduğuna qərar verməlidirlər: nəticələrin uyğunluğu və sürəti, yoxsa onların məxfiliyi? Və buna uyğun olaraq axtarış sistemini seçməlidirlər.[2]
Məxfilik siyasəti redaktə
Axtarış sistemləri, ümumiyyətlə istifadəçilərə onların hansı məlumatlarının toplana biləcəyi və hansı məqsədlər üçün istifadə oluna biləcəyi barədə məlumat vermək üçün məxfilik siyasətlərini təqdim edir. Bu siyasətlər axtarış motorları tərəfindən şəffaflıq cəhdi olsa da, bir çox insan onları heç vaxt oxumur.[3] Buna görə də parollar və saxlanmış fayllar kimi onların şəxsi məlumatlarının nə qədərinin kukilərdən toplandığından və axtarış motoru tərəfindən daxil olunaraq saxlanıla biləcəyindən xəbərsizdirlər.[4][5]
Etik mübahisələr redaktə
Bir çox şəxs və alim axtarış sisteminin məxfiliyi ilə bağlı etik narahatlıqların olduğunu qəbul edir.
Axtarış sistemləri tərəfindən istifadəçi məlumatlarının toplanması müsbət təcrübə kimi nəzərdən keçirilə bilər, çünki bu, axtarış sisteminə nəticələri fərdiləşdirməyə imkan verir. Bu o deməkdir ki, istifadəçilər keçmiş axtarış sorğuları, məkan məlumatları və kliklər kimi məlumatları profil yaratmaq üçün istifadə edildiyi halda istifadəçilər daha uyğun nəticələr alacaq və onlara daha uyğun reklamlar göstəriləcək. Həmçinin, axtarış sistemləri ümumi çərçivədə istifadəçilər üçün ödənişsizdir və onların əsas gəlir mənbələrindən biri reklamdır.[6]
İstifadəçi verilənlərinin bu kolleksiyası həmçinin, özəl şirkətlərin öz maliyyə mənfəətləri üçün həddən artıq istifadə etməsi və ya müdaxiləçi nəzarət taktikası kimi də görülə bilər. Axtarış sistemləri hədəflənmiş reklamdan istifadə edərək pul qazana bilər, çünki reklamçılar öz reklamlarını ən çox qəbul edən istehlakçılara təqdim etmək üçün mükafat ödəməyə hazırdırlar. Həmçinin, axtarış sistemi istifadəçiləri haqqında böyük həcmdə məlumat toplayıb kataloqlaşdırdıqda, onun təsadüfən sızması və ya pozulması ehtimalı var. Hökumət həmçinin verilənlər bazası olduqda axtarış motorlarından istifadəçi məlumatlarını çağıra bilər.[7] Axtarış sorğusu verilənlər bazası məlumatı, həmçinin boşanma və ya əmək mübahisələri kimi hüquqi işlərdə istifadə üçün xüsusi iddiaçılar tərəfindən məhkəmə çağırışında əldə edilə bilər.[8]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 Pekala, Shayna. 2017. "Privacy and User Experience in 21st Century Library Discovery Arxivləşdirilib 2022-11-10 at the Wayback Machine". Information Technology and Libraries36(2):48–58.
- ↑ Lenard, Thomas M. and Paul H. Rubin. 2010. "In Defense of Data: Information and the Costs of Privacy". Policy & Internet2(1):1–56.
- ↑ Strahilevitz, Lior Jacob and Matthew B. Kugler. 2016. "Is Privacy Policy Language Irrelevant to Consumers?" The Journal of Legal Studies45(S2).
- ↑ Dolin, Ron A. 2010. "Search Query Privacy: The Problem of Anonymization". Hastings Science and Technology Law Journal2(2):137–82.
- ↑ Nissenbaum, Helen. 2011. "A Contextual Approach to Privacy Online". Daedalus, the Journal of the American Academy of Arts & Sciences140(4):32–48.
- ↑ Lenard, Thomas M. and Paul H. Rubin. 2010. "In Defense of Data: Information and the Costs of Privacy". Policy & Internet2(1):1–56.
- ↑ Foley, Jayni. 2007. "Are Google Searches Private? An Originalist Interpretation of the Fourth Amendment in Online Communication Cases". Berkeley Technology Law Journal22(1):447–75.
- ↑ Tene, Omer. 2008. "What Google Knows: Privacy and Internet Search Engines". Utah Law Review2008(4):1433–92.