Ay cəngavəri
Ay cəngavəri (ing. Moon Knight) — Marvel Comics nəşriyyatı tərəfindən yaradılmış super qəhrəman. İlk dəfə 1975-ci ildə "Gecə Qurdadamı" komiksinin 32-ci buraxılışında oxucuların qarşısına çıxmışdır. "Ay cəngavəri" adı altında ilk komiks isə 1980-ci ilin noyabrında nəşr olunmağa başlamışdır.
| Ay cəngavəri Moon Knight | |
|---|---|
 | |
| Nəşriyyat | Marvel Comics |
| Yayım tarixi | "Gecə Qurdadamı" #32 (avqust 1975) |
| Yaradıcı(lar) |
Duqlas Monç Don Perlin |
| Xüsusiyyətlər | |
| Əsl adı | Mark Spektor |
| Cinsiyyəti | kişi[d] |
| Boyu | 188 sm |
| Çəkisi | 102 kq |
| Göz rəngi | tünd qəhvəyi |
| Saç rəngi | qəhvəyi |
| Növü | insan |
| Komiks bioqrafiyası | |
| Üzvlükləri |
Gizli Qisasçılar[1] Qisasçılar Qərb Sahili Qisasçıları[2] Möcüzəvi Cəngavərlər Muzdlu Qəhrəmanlar |
| Partnyorları |
Cəzalandıran Hörümçək-adam Alaycı quş Tiqra |
| Köməkçiləri | Cin-Paul Duçamp |
| Düşmənləri | Hədəf, Taskmaster, Qara Spektr, Rould Başmen, Bora[3], Komitə, Midnaytmen[4], Morfeus, Profil, Qurdadam |
| Gücləri |
Atletik bədən Hərbi təhsil Dayanıqlıq, güc, sürət |
Komiks tarixi redaktə
İlk dəfə 1975-ci ildə "Gecə Qurdadamı" komiksinin 32-ci buraxılışında oxucuların qarşısına çıxmışdır. Duqlas Monç və Don Perlin tərəfindən yaradılan bu personaj bu komiksdə bir qurdadamını tutub Komitə adlı mafiyaya təhvil vermişdir. Daha sonra bu personaj tərəf dəyişdirmişdir və məlum olmuşdur ki, bununla mafiya haqqında gizli məlumatları əldə etmək üçün etmişdir. Az görsənsə də, oxuyucular tərəfindən sevilmişdir.
1980-ci illərə qədər Ay cəngavəri ancaq "Marvel Spotlight" komiksinin 28 və 29-cu saylarında görünmüşdür. Bundan başqa oxuyucular onunla "Möhtəşəm Hörümçək-adam" jurnalının 22 və 23-cü buraxılışlarında, "Halk", "MK", "Müdafiəçilər", "Marvel Preview" komikslərində də qarşılaşmışdırlar.
1980-ci ildə Duqlas Monç və Bill Şyenkieviş tərəfindən ilk "Ay cəngavəri" komiksi yayınlanmağa başlanmış və 38 saydan sonra qurtarmışdır. Marvel Comics bir zamanlar komikslərin qəzet köşklərinə deyil, ancaq komiks dükkanlarına göndərilməsinə qərar vermişdi və "Ay cəngavəri" komiksinin 15-ci sayı bu baxımdan ilk idi. 1984-cü ildə komiks fəaliyyətini bitirəndə hekayəni tamamlamaq üçün "Ay cəngavəri: Xonsunun yumruğu" adlı mini-komiks seriyası nəşr olunmuşdur. Bu komiksdə ilk dəfə Qisasçılara qoşulan Ay cəngavəri 19-cu buraxılışdan 41-ci buraxılışa qədər Qərb Sahili Qisasçılarının bir üzvü olmuşdur. 1989-cu ildə "Cəzalandıran" komiksində görsəndikdən sonra Ay cəngavəri yenə öz komiksinə qovuşmuşdur.
Ay cəngavərinin mafiya ilə mübarizəsindən bəhs edən bu yeni komiks — "Mark Spektor: Ay cəngavəri" ilkindən uğurlu olaraq 60 say davam etmişdir. 60-cı sayda ölməsinə baxmayaraq 1998-ci ildə 4 saylı komiksdə yenidən həyata qayıtmışdır. 2006-cı ildə "Vətəndaş müharibəsi" komiksinin yayınlandığı dövrdə 4-cü Ay cəngavəri komiksi nəşr olunmağa başlanmış və 2009-cu ilin may ayında başa çatmışdır. Sentyabr ayında isə "Ay cəngavərinin intiqamı" adlı komiks seriyası nəşr olunmağa başlamışdır.
Bioqrafiya redaktə
Ay cəngavəri olması redaktə
1930-cu illərdə nasistlərdən qaçan yəhudi əsilli Elias Spektorun oğlu kimi İllinoys ştatının Çikaqo şəhərində anadan olmuşdur. Əsl adı Mark Spektordur. Mark böyüdükcə atasının həyat tərzindən xoşlanmayıb maddiyata əhəmiyyət verməyə başlamışdır. Əvvək boksçu olmuş, daha sonra orduya qatılmışdır. CIA-da işlədikdən sonra muzdlu əsgər olmuşdur. Burada sonradan düşməsi olacaq Crossfire və qardaşı Randall ilə işləmişdir. Randal əslində italyanlara silah satırdı. Bunu Markın o dövrdəki sevgilisi Liza öyrənincə Randal onu öldürərək Markın düşmənliyini qazanmışdır. Afrikada 3 müharibədə, Cənubi Amerikada 5 inqilabda iştirak etmişdir. Afrikada ən yaxın dostu olacaq Cin-Paul Duçamp ilə tanış olmuşdur. Terrorist Roald Başmenın komandiri idi. Sudanda bir missiya zamanı Başmenın yaxınlıqdakı bir arxeoloji qazıntını qarət edəcəyini öyrənmişdir. Yanlış tərəfdə vuruşduğu qərarına gələn Mark Başmeni tərk etmək istəmişdir. Başmenin qarəti zamanı ona mane olmaq istəyən amerikalı arxeoloq Piter Alron onu arxasından bıçaqlamağa cəhd etmişdir. Mark bunun qarşısını almışdır, amma Başmen arxeoloqu öldürmüşdür. Mark arxeoloqun qızı Marlini təhlükəsiz yerə çatdırıb Başmenlə döyüşmüşdür, amma məğlub olaraq səhrada ölümə tərk edilmişdir.
Bir Misir qəbiləsi onu tapıb baxmağa çalışsa da, artıq gec idi. Qəbilə onu ölmüş bilib Misir İntiqam tanrısı Xonsunun heykəlinin qarşısına yatırmışdır. Az qala öləcəkkən ürəyi möcüzəvi şəkildə yenidən atmağa başlamışdır. Bunun Xonsu vasitəsilə baş verdiyinə inanmağa başlamışdır. Həyata geri dönən Spektor Başmenin dəstəsini yox etmiş, Duçamp, Marlini və Xonsu heykəlini götürüb ABŞ-yə dönmüşdür. Daha sonra Ay cəngavəri adını alaraq bütün həyatını intiqama həsr etmiş, günahsızın yanında olmuş, cinayətkarlara qarşı amansız olmuşdur. Duçamp onun pilotu olmuşdur. Marlin isə onun həm sirdaşı, həm də sevgilisi olmuşdur.
İlk öncə Komitə adlı mafiya qruplaşmasını Qurdadamın köməyi ilə aradan qaldırmışdır. Daha sonra Doktor Strenc, Daredevil, İks-adamlar, Fantastik dörtlük kimi insan və qruplarla tanış olmuşdur. Təlxək və Balta-adam adı ilə qayıtmış qardaşı Randal ilə vuruşmuşdur.
Qayıdış redaktə
Stiven Qrant adını alaraq Lonq adasında baza kimi istifadə etmək üçün malikanə almışdır. Həmçinin küçələrdən məlumat toplamaq üçün taksi sürücüsü Ceyk Loklinin adını götürmüşdür. Nyu Yorkda uğurlu cinayət döyüşçüsü olmuşdur, amma 4 müxtəlif adla yaşamaqdan bezib onlardan imtina edərək keçmiş adını bərpa etməyə qərar vermişdir. Daha Ay cəngavəri olmamaq istəmişdir. Hətta Xonsu heykəlini sataraq incəsənət kolleksiyaçısı olaraq həyatına davam etmişdir.
Bir müddət sonra Mark yuxusunda Xonsunu görməyə başlamışdır. Yuxular o qədər rahatsızedici hal almışdır ki, bu məsələni araşdırmaq üçün Misirə getməyə məcbur olmuşdur. Misirdə 3 Xonsu rahibi ilə qarşılaşmışdır. Rahiblər Ay cəngavəri olmasının taleyi olduğunu bildirmişdirlər. Bunu qəbul edən Mark yenidən Ay cəngavəri olmağa qərar vermiş, rahiblərin ona verdiyi yeni kostyumu və silahları götürmüşdür. Rahiblər ondan satdığı Xonsu heykəlini onlara gətirməsini istəmişdirlər. Anubisin döyüşçülərinə qalib gələn Ay cəngavəri heykəli onlara qaytarmış və Xonsu rahiblərinin cəsusu kimi də fəaliyyət göstərməyə başlamışdır.
Komandalarda redaktə
Qisasçılar komandasının bir neçə üzvünü xilas edincə Qisasçılara qatılmaq təklifini qəbul etmişdir. Həm Qisasçılarla, həm də fərdi olaraq döyüşməyə başlamışdır. Bir müddət sonra Tiqra və Alaycı quşlə birlikdə Qisasçılardan ayrılaraq öz komandalarını qurmağa çalışmışdırlar. Hətta Tiqra ilə sevgi münasibətləri yaşamışdır. Sonra məlum olmuşdur ki, Xonsu onun ruhunu ələ keçirmişdir. Xonsu onun bədənini tərk etdikdən sonra Mark bir daha Qisasçılarla əlaqə qurmaqdan imtina etmişdir.
Bir neçə dəfə Hörümçək-adam və Cəzalandıranla birlikdə işləmişdir. Bir dəfə isə Kapitan Amerika tərəfindən Gizli Qisasçılara dəvət edilmişdir, lakin bu komandalarda çox olmamışdır.
Ölümü və dirilməsi redaktə
Bir müddər Midnaytmenlə işləyən Ay cəngavəri Cəzalandıranla qayıdan və Ay cəngavəri adını almaq istəyən Randalla yenidən döyüşmüş və Randalı öldürmüşdür. Xonsunun sadəcə İntiqam deyil, həm də Ədalət tanrısı olduğunu bilincə kostyuma adamantium əlavə edərək yeni silahlar götürmüşdür. Mark yeni qurduğu texnoloji sistemə bir virusun daxil olması nəticəsində bütün kompleksin yox olması nəticəsində ölmüşdür.
Xonsu tərəfindən yenidən diridilən Ay cəngavəri rəqib tanrı Setin nəzarətində olan insanlarla döyüşmüşdür. Sonra Daredevilin adsız komandasına qoşularaq qrupun maddi ehtiyaclarını qarşılamışdır.[5]
Başmenlə bir döyüşündən sonra təkərli stula məhkum olan Mark buna baxmayaraq Başmenin üzünü üzərək öldürə bilmişdir. Kapitan Amerika, Hörümçək-adam, Dəmir adam kimi super qəhrəmanlarla qarşılaşsa da hamısına soyuq davranmağa başlamışdır. Mafiya işlərinə daxil olan hər kəsi acımasızca öldürün alınlarına ay işarəsini damğalamışdır.
Vətəndaş müharibəsi və sonrası redaktə
Vətəndaş müharibəsindən sonra Dəmir adam tərəfindən dəli adlandırılaraq həbs olunmuşdur. Lazım olan kartı almaq üçün psixoloji testdə psixoloqu qorxudan Mark işlərinə davam etmişdir. Bu zaman gey olduğu və Marka aşıq olduğu ortaya çıxan Duçamp yenidən ona kömək etməyə başlamışdır.
Norman Osbornun idarə etdiyi İldırımsaçanlar qrupu və Hədəflə döyüşən Ay cəngavəri Hədəfi partladıcılarla dolu bir yerə götürərək oranı partlatmışdır. Hədəf son anda qaçsa da, Ay cəngavəri içəridə qalmışdır, lakin gizli yolla canını qurtaran Mark Meksikaya qaçmışdır.
Xüsusiyyətləri və gücləri redaktə
Ay cəngavəri bir küçə qəhrəmanıdır.[6] Bu mənada Daredevil və Hörümçək-adama bənzəməkdədir, lakin onlardan fərqli olaraq cinayətkarları tutub polisə təhvil vermir, ya birbaşa öldürür, ya da acımasızcasına döyür. Əla snayperçi və yaxın döyüş ustasıdır. Xonsu tərəfindən dirildiyindən gecələr, xüsusilə Ay işığında artır.[7] Dedektivlik sahəsində də əladır.
Ay cəngavəri gecələr işini görür, lakin qəribə bir xüsusiyyəti var. Əsasən gecələr parıldayan fosforlu kostyum geyinir. Ay cəngavəri bunu belə açıqlamışdır: "Düşmənlərimin gəldiyimi görməsindən xoşum gəlir." İkinci qəribə tərəfi isə şizofren olmasıdır. Hətta bəzən özünün Porsuq, Hörümçək-adamın olduğunu düşünür. Özünü bəzən bütöv Qisasçılar komandası hesab edir. Küçələrdə intiqam alaraq həyatını xilas edən tanrını məmnun etmək istəyir. Marvel Comicsin ağlı başında olmayan personajlarından biridir.
Filmlərdə redaktə
Ay cəngavəri haqqında heç bir film çəkilməmiş və heç bir filmdə görünməmişdir, amma 2014-cü ilin aprel ayında bir repartaj zamanı Kapitan Amerika filmlərində əla işlər görən Kristofer Markus və Stefen Makfili gələcəkdə bir Ay cəngavəri senarisi yazmaq istədiklərini bildirmişdilər. Hətta onların çəkdiyi "Kapitan Amerika: Qış əsgəri" filmində kiçik bir ipucu da verilmişdir. Belə ki, bir səhnədə Kapitan Amerika, Şahin və Qara dul Hidranın düşmən kimi gördüyü siyahını öyrənərkən sorğulanan bir Hidra cəsusu "Qahirə, Misirdə bir adam" ifadəsini işlətmişdir.[8]
Video oyunlarda redaktə
Hələ heç bir filmdə olmamasına baxmayaraq "Marvel Ultimate Alliance", "Marvel Hero Super Squad Online", "Ultimate Marvel vs Capcom 3", "Lego Marvel Superheroes",[9] "Spiderman: Web Of Shadows" kimi oyunlarda yer almışdır.
İstinadlar redaktə
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-29.
- ↑ West Coast Avengers Vol. 2 #21
- ↑ Moon Knight Vol. 1 #35
- ↑ Moon Knight Vol. 1 #3
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-07-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-29.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-29.
- ↑ Marvel Spotlight #28
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-29.
- ↑ "Marvel Lego". 2018-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-05-29.
Xarici keçidlər redaktə
- Moon Knight Marvel.com-da
- Comic Foundry Arxivləşdirilib 2007-10-13 at the Wayback Machine