Ayman Omarova

Ayman Omarova (qaz. Айман Омарова; Jambıl rayonu, Şimali Qazaxıstan vilayəti, Qazaxıstan XX əsr) — Qazaxıstanlı hüquqşünas. 2018-ci ildə Cəsarətə görə Beynəlxalq Qadınlar Mükafatını alıb. Almatı Regional Vəkillər Kollegiyasının üzvüdür. O, 2011-ci ildə Qazaxıstanda növbədənkənar prezident seçkilərində namizəd Vladimir Kozlovun nümayəndəsi olub. Ekstremist qruplarla əlaqəli qadınların reabilitasiyası ilə məşğuldur.

Ayman Omarova
Doğum tarixi	XX əsr
Doğum yeri	Jambıl rayonu, Şimali Qazaxıstan vilayəti, Qazaxıstan
Milliyyəti	qazax
Fəaliyyəti	vəkil
Mükafatları	"International Women of Courage Award" (Beynəlxalq Qadın Cəsarət Mükafatı)
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Ayman Omarova yazıçı və hüquqşünasdır. O, Qazaxıstanda insan hüquqlarının pozulması və cinsi istismara məruz qalan şəxslərin hüquqlarını müdafiə edir. Almatı Regional Vəkillər Kollegiyasının üzvüdür. Omarova Qazaxıstanda 25 ildən artıq hüquq-mühafizə orqanlarında vəkil və müstəntiq kimi işləyib. Özünün dediyinə görə müstəntiq kimi çalışdığı dövrlərdə ağır və xüsusilə ağır cinayət işlərinin tədqiqatı ilə məşğul olub: "Bir hüquqşünas kimi mən terrorizm, ekstremizm, zorakı ekstremizm və gender əsaslı zorakılıqla bağlı işlərdə ixtisaslaşmışam. Mən qadınlara, qızlara, uşaqlara qarşı zorlama (o cümlədən qrup şəklində zorlama) və müəssisələrdə cəza çəkən məhkumların problemləri ilə məşğul olmuşam".

Ayman Omarova hüquq-mühafizə orqanlarında çalışdığı zaman dəfələrlə cinsi ayrı-seçkiliyə məruz qalıb. Bu səbəbdən o, dövlət strukturlarındakı vəzifəsini tərk edərək hüquq müdafiəçisi olmaq qərarına gəlib: "Hesab edirəm ki, cəmiyyətin dəyəri neft və qaz kimi təbii sərvətlərin mövcudluğu ilə deyil, insan hüquqlarına, xüsusən də qadınların hüquqlarına hörmətlə ölçülməlidir. Mən özüm də tələbəlik illərində cinsi təcavüzdən əziyyət çəkmişəm, ona görə də bu mövzu mənə yaxındır. Qadın və qızların hüquqlarının vəziyyəti cəmiyyətin inkişaf səviyyəsinin göstəricilərindən biridir. İşim həyatımın vacib hissəsidir, burada hər şeyi etməyə çalışıram ki, hər qız və hər qadın kişilərlə bərabər səviyyədə olsun. Dəfələrlə ayrı-seçkiliyə məruz qalmışam (tələbə olanda, hüquqşünas işləyəndə, polisdə xidmət edəndə). Onda anladım ki, dünya qadınların əlindədir, lakin dünyanın dayandığı şəxslərin müdafiəyə ehtiyacı var".

Hüquq müdafiəçisinin fəaliyyət dairəsi əsasən qadınların hüquqlarının müdafiəsidir. Çünki, Qazaxıstanda bu mövzuda danışmaq milli dəyərlərdən səbəbi tabu sayılır. Ayman Omarovanın fikrincə ölkədə ən böyük problem qadınlara qarşı törədilən cinayətin ört-basdır edilməsi və qurbanın susdurulmasıdır. Çünki ailənin namusu, utanc insan şüurundan üstündür, nəticədə cinayətkar cəzasız qalır və başqa qadınlara qarşı cinayətlər törətməkdə davam edir. İkinci problem, qurbanın cəmiyyət tərəfindən (xüsusən də qadınların özləri tərəfindən) qınanması və təqib edilməsidir. Üçüncüsü, zorakılıq qurbanlarına pulsuz hüquqi yardım göstərilməməsidir. Dördüncüsü - hüquq-mühafizə orqanlarının işlərinə etinasız və ya qeyri-peşəkar yanaşma, belə işləri araşdırmamaq, zorakılıq cinayətlərinin gizlədilməsinin qarşısının alınmasıdır. Beşincisi qadınların reabilitasiyası və onların yenidən "həyata" qayıtması məsələsidir.

Omarova zorlama işlərinə görə tez-tez pulsuz hüquqi yardım göstərir, qadınların, qızların, uşaqların hüquqi məlumatlandırılması ilə məşğuldur. O, qadınların cəmiyyətin ən böyük və ən həssas hissəsi olduğuna inanır. Onun fikrincə əhalinin əksəriyyətini qadınlar təşkil edir, lakin bu, qadınları hüquqsuzluqdan, zorakılıqdan, ayrı-seçkilikdən xilas etmir. Omarova qadınların və qızların cəmiyyətdə “ikinci sinif” olmağı və bu fikri dayandırana qədər onların hüquqları uğrunda mübarizə aparacağını bildirir: "Mən qadın olduğum üçün qadınların hüquqlarını müdafiə etməyə üstünlük verirəm və hər gün onların hüquqlarının pozulması halları artır. Təkcə 2017-ci il ərzində mən zorakılıqla bağlı 19 cinayət işində iştirak etmişəm. Onların əksəriyyəti qadın və uşaqlara qarşı cinsi istismar ilə bağlıdır".

Ayman Omarova hüquq müdafiəçiliyi ilə yanaşı siyasətlə də məğul olub. O, 2011-ci ildə Qazaxıstanda növbədənkənar prezident seçkilərində müxalifətin əsas namizədi Vladimir Kozlovun nümayəndəsi olub. Lakin Kozlovun seçkidə iştirakına imkan verilməyib. Onun namizədliyi seçki komissiyası tərəfindən qeydə alınmayıb və müxalifət lider qondarma ittihamlarla həbs edilib. Bundan sonra Ayman Omarova onun hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olub.

O, hüquq müdafiəsi sahəsində göstərdiyi xidmətlərinə görə 2018-ci ildə ABŞ Dövlət Departamenti tərəfindən Cəsarətə görə Beynəlxalq Qadınlar Mükafatına layiq görülüb. Mükafat ona Ağ Evdə Melanya Tramp tərəfindən təqdim olunub.

Xarici keçidlər

• "Biographies of the Finalists for the 2018 International Women of Courage Awards". U.S. Department of State | Home Page. 1944-12-09. 2018-03-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-03.
• "State Department honors International Women of Courage". UPI. 2018-03-23. İstifadə tarixi: 2018-04-03.
• "Everyday hero: Defending women's rights in Kazakhstan". medium.com. İstifadə tarixi: 2018-04-05.
• "Forum 18: KAZAKHSTAN: Government contradicts UN Human Rights Committee - 22 July 2016". forum18.org. İstifadə tarixi: 2018-04-05.
• "www.osce.org/ru/odihr/187311?download=true". osce.org. İstifadə tarixi: 2018-04-05.