Azərbaycanda alman əsirləri

Azərbaycanda alman əsirləri (alm. Deutsche Kriegsgefangene in Aserbaidschan‎) — İkinci Dünya Müharibəsi dövründə Sovet qoşunları tərəfindən tutulan və Azərbaycan SSR ərazisində olan Üçüncü Reyxin keçmiş hərbi qulluqçuları.

Azərbaycanda alman əsirləri
thumbless
Mingəçevirdə alman əsirləri
Yaşadığı ərazilər
Azərbaycan SSR 23 266 (1947-ci il yanvarına)
Dili

alman dili, macar dili, rumın dili və s.

Əsirlərin gəlişi və yerləşmə

redaktə

Tikinti işləri

redaktə

İkinci Dünya Müharibəsində SSRİ-yə əsir düşən almanların bir hissəsi Azərbaycana gətirilərək tikinti sahəsində işlədilib. Dövlət İncəsənət Muzeyi, Hökumət Evi, Səhiyyə Nazirliyinin binası məhz almanlar tərəfindən tikilib.[1] 1940-cı ildə Mingəçevir SES-in əsası qoyulub.[1] 1941-ci ildə stansiyanın tikintisinə 10 minə yaxın alman hərbi əsir cəlb edilib.[1]

Yeraltı fəaliyyətlər

redaktə

Müharibə əsirləri ilə siyasi işlər

redaktə

Müharibə əsirlərinin qaytarılması

redaktə

Alman əsirlərin qəbiristanlıqları

redaktə
 
Azərbaycanda yerləşən alman qəbiristanlıqlarının siyahısı
 
Almaniya Xarici İşlər Naziri Klaus Kinkel Bakıda alman əsirləri qəbiristanlığında yerləşən abidəyə çələng qoyur. 22 dekabr 1995-ci il

Bu gün alman müharibə əsirlərinin qəbirləri Azərbaycanın müxtəlif yerlərində yerləşir. Əsasən bu qəbiristanlıqlar, hərbi əsirlərin tikinti işlərinə cəlb olunduğu yerlərdə olurdu. 1995-ci il dekabrın 22-də Azərbaycan Xarici İşlər Naziri Həsən Həsənov və Almaniya Xarici İşlər Naziri Klaus Kinkel alman əsirlərinin məzarlarının qorunması haqqında müqavilə imzalamışlar.[2]

Saatlının Cəfərxan kəndindəki "Laboratoriya" adlanan yerdə 200-ə yaxın alman əsiri saxlanılıb.[3] Əsir olduqları müddətdə müxtəlif kənd işlərinə cəlb olunmuşdular.[3] Müəyyən vaxtdan sonra 200-ə yaxın alman əsiri vəfat etmişdir.[3] Ölmə səbəbləri isə bəlli deyil.[3] Ölmüş əsirlər üçün ayrıca məzarlıq da salınıb. Hazırda həmin "Laboratoriya"nın uçulmuş bir hissəsi isə mal-qara üçün tövlə kimi istifadə olunmuşdur.[3]

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 "Azərbaycan almanları". modern.az. modern.az. 2019-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 mart 2019.
  2. Чернявский С. И. Внешняя политика Азербайджанской Республики (1988–2003). — Б.: Адилоглу, 2003. — С. 274.
  3. 1 2 3 4 5 "Azərbaycanda ölən Alman əsirləri". turan.az. turan.az. 2018-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 mart 2019.