Böyük xor sinaqoqu (Bakı)
Böyük xor sinaqoqu – Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində yerləşmiş keçmiş sinaqoq. Tikili hazırda Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrı kimi fəaliyyət göstərir.[1]
| İudaizm | |
| Böyük xor sinaqoqu | |
|---|---|
 Böyük xor sinaqoqu. | |
| Din | |
| Ləğvi | 1932 |
| Ölkə | |
| Memarlıq | |
| İnşa tarixi | 1902 – 1910 |
| Üslubu | yunan |
| Vəziyyəti | Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrı |
|
|
|
Tarixi redaktə
1902–1910-cu illərdə İosif Qoslavskinin layihəsi əsasında yunan üslubunda tikilmiş Böyük xor sinaqoqu Bakıda litvalı zəngin yəhudilərin pulu ilə tikilmiş ilk aşkenazi sinaqoqu olmuşdur.[1][2][3] Bakının yəhudi icmasının maliyyə dəstəyi və Azərbaycanlı xeyriyyəçilərin maddi ianələri hesabına tikilmişdir. Onlar arasında neft maqnatı Zeynalabdin Tağıyev də var idi.[1] Sinaqoqun tikintisi 100 min rubla başa gəlmişdir.[4]
Sinaqoq 1932-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmişdir. Burada müxtəlif dini tədbirlər və ayinlər keçirilir, nikah mərasimləri baş tuturdu. 1930-cu illərdə SSRİ-də ateizm ideologiyası əsas tutularaq sinaqoqlar ləğv olunmağa başlanmışdır. 1934-cü ildə binada Bakı Yəhudi İşçi Teatrı, 1936-cı ildə isə Azərbaycan Dövlət Yəhudi Teatrına çevrilmişdir.[2]
Bərpa cəhdləri redaktə
1980-ci illərdə Bakı yəhudi icmasının üzvləri sinaqoqun qaytarılmasına yardım etməsi xahişi ilə Moskvaya, baş ravvinin yanına getmişdirlər. Amma o, təklifi rədd etmişdir. 2005-ci ildə yəhudi icması növbəti dəfə sinaqoqun qaytarılması xahişi ilə hakimiyyətə müraciət etməyə çalışmışdır, amma hökumət bundan imtina etmişdir.[1] 2009-cu ildə Dağ yəhudilərinin sinaqoqunun ravvini Rubin İzmailov tikilinin yenidən sinaqoqa çevrilməsini istədiyini bildirmişdir.[5] Azərbaycanda yaşayan və başqa ölkələrə köçmüş Bakı yəhudiləri vaxtaşırı tikilinin yəhudilərə qaytarılması barədə yazılar dərc etməyə davam edirlər.[1]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 3 4 5 "Bakı yəhudiləri Xoralı sinaqoqu binasının onlara qaytarılmasını istəyirlər". Turan İnformasiya Agentliyi. 5 iyun 2021. Archived from the original on 2024-01-14. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
- ↑ 1 2 "Bakı Xor Sinaqoqu: yəhudilərdən qalmış tarix". Baku Plus. 26 oktyabr 2023. 14 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
- ↑ "111 yaşlı, nəğmə soraqlı ünvan". Mədəniyyət Nazirliyi. 2 aprel 2022. 14 yanvar 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
- ↑ "Baku". Jewish Encyclopedia (ingiliscə). 24 iyun 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
- ↑ "Yəhudilər sinaqoqun sökülməsini istəmirlər". Həftə.az. 23 iyul 2009. 2024-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.