Bağdad mühasirəsi (1446)
Bağdad mühasirəsi — 1446-cı ildə Qaraqoyunlu hökmdarı Cahanşaha qarşı müstəqil hərəkət edən Bağdad Qaraqoyunlularına qarşı hərbi yürüş.
| Bağdad mühasirəsi | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 9 iyun[1] 1446 | ||
| Yeri | Bağdad, İraq | ||
| Səbəbi | Fulad Mirzənin Cahanşahın hakimiyyətini tanımaması və Əlvənd Mirzəyi məğlub etməsi[2] | ||
| Nəticəsi | Cahanşahın qələbəsi[3][4] | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|
|||
| Komandan(lar) | |||
|
|||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
|
|||
| İtkilər | |||
|
|||
|
|
|||
Yürüşdən əvvəl
redaktəQaraqoyunluların Bağdad hakimi Əmir İsfahan 1443-cü ildə ölmüşdür. O, ölmədən əvvəl qardaşı oğlu olan Əlvənd Mirzəni yerinə hakim təyin edilməsini istədi. Ancaq Əmir İsfahan öldükdən sonra onun vəsiyyətinə uyulmamışdır. Məzid bəy kuri, Əmir Şiblullah, Rüstəm Tarxan, Ağqoyunlu Əmiri Mahuq, Ahur Əmiri Hüseyin kimi əmirlər Fulad Mirzəyi hakim təyin etdi. Ancaq Əlvənd Mirzə Bağdad üzərinə orduyla yürüsədə məğlub oldu və əmirlərdən bir neçəsi Sultan Cahanşahın yanına gedərək onu Bağdad üzərinə yürüşə təşvik etdi.[7][8]Bağdatda gündən günə işlər pisləşmiş, mədrəsə ve elm ocaqları xarabəyə çevrilmiş, muharibələrə görə Məscid və Məqbərələr yıxıldığını eşidən Sultan Cahanşah oraya ədalət gətirmək üçün yola çıxdı.[9]
Bağdad yaxınlığında döyüşlər
redaktəCahanşah böyük bir ordu ilə yürüdüyü zaman, Rüstəm Tarxan, Fulad Mirzəyə üz çevirib Cahanşahın ordusuna qatıldı.Cahanşah, qardaşı oğlu Əlvənd Mirzə, Əmir Bəyazid Bistam, Əmir Saru, Pir Əli və Əmir Nurəddin kimi 60 əmiri böyük bir ordu ilə 30 min qatırlıq yük ilə Bağdadın şərqinə getməsi üçün yolladı.[10]Bağdadın surları içində bir çox döyüş olmuşdur. Diclə körpüsü üzərində böyük bir döyüş meydana gəlmiş, gəmicilər körpüyü ikiyə ayıraraq gəmiləri şəhər ətrafına gətirmişdir.Cahanşahın əmirlərindən Əmir Saru, Pir əli və Əmir Nurəddin kimi əmirlər meydanda, bəziləri isə suda boğularaq ölmüşdür.[11]
Bağdad fəthi
redaktəCahanşah və ordusu, Bağdad Qaraqoyunlularnın ordusunun müqaviməti qırırdı, Ömər şeyx və Rüstəm Tərxan Bağdadı Cahanşaha təslim etdi.[12] Akca qapıdan Bağdad şəhərinə girdi və 3 gün talan edildi.[13] Səfəvi tarixcisi Həsən bəy Rumlu yazır :
Mirzə İsgəndərin oğlunun əsgərləri arasında məharətli və cəsarətli olan gənclər var idi. Axşam böyük bir döyüş oldu. Hər an kəskin qılıncların parıltısından göyə ildırım yüksəlir, hər həmlədə meydanı arşınlayan attan yer göyə dəyişirdi. Ətrafdan nə qədər atlı və yaya onun üzərinə hücum etsədə onu tuta bilmədilər. Səhər vaxtı Padişahın insafına güvənərək Sultan Cahanşaha sığındı. Eyni döyüş silahı ilə sallana sallana güvənlik xiləti ümüd edərək Türkmən padişahı qarşısında diz çökdü, aman dilədi. Cahanşah isə onun düşkün və məğlub halına baxmayaraq əsirlərə qarışdırılaraq öldürülməsini əmr etdi.[14]
Beləliklə 7 aylıq mühasirədən sonra Bağdad Əmir Makuh və Ömər Şeyx tərəfindən Cahanşaha açarları ilə verildi.[15]Bununla Cahanşah Bağdadı alaraq Qara Yusif torpaqlarının çəkirdəyini, yəni İraq-i Ərəb və Azərbaycanı birləşdirdi.[16]
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ Tofiq Nəcəfli, Azərbaycan Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri, s.47
- ↑ İsmail Aka, İranda Türkmen hakimiyyeti, s.102
- ↑ Tarih-î Kızılbaşan, s.58
- ↑ Andreasyan, Türk Tarihine ait kronoloji ve kolofonlar, s.121
- ↑ H.Yınanç, Cihanşah, s.175
- ↑ Vardan, Pirğalemyan, I, s.596
- ↑ Hasan-ı Rumlu, Ahsanüt Tevarih, s.224
- ↑ İsmail Aka, İranda Türkmen Hakimiyyeti, s.25
- ↑ Abdulhüseyin Nevai, Esnâd ve Mukâtebât, s.527
- ↑ K. Avedis, Sanjian, Colophons, s.257
- ↑ Əbu Bəkir Tehrani, Kitab-î diyarbəkiriyyə, s.113
- ↑ Ebu Bekr-i Tihrani (çev. Mürsel Öztürk). Kitab-ı Diyarbekriyye (PDF) (türk). I baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu. səh. 119. ISBN ISBN 978- 975- ı6- 2752- O. 2022-07-17 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-05.
- ↑ H. Yınanç, Cihanşah, s.175
- ↑ Həsən-ı rumlu, Ahsanüt Tevarih, s.245
- ↑ Əbu Bəkir Tehrani, Kitab-î Diyarbəkiriyyə, s.114
- ↑ John Woods, Akkoyunlular, s.138