Başqırd Soda Şirkəti

Başqırd Soda Şirkəti (başq. Башҡортостан сода компанияһы) — Kalsium, ərzaq və kaustik soda, Polivinil xlorid, kabel birləşmələri istehsal edən Rusiya müəssisəsi. Müəssisə yeganə tereftaloil xlorid, rutenium-iridium örtüklü anodlar, katyonik polielektrolit flokulyant istehsalçısıdır.

Başqırd Soda Şirkəti
Ümumi məlumatlar
Tipi	səhmdar cəmiyyəti
Təsis tarixi	1945
Baş qərargahın yeri	Başqurdıstan
İqtisadi göstəriciləri
Ümumi gəliri	39.817.100.000 ₽ (2017)
Struktur
İşçi sayı	9.148 nəf.
soda.ru
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sterlitamak şəhərində yerləşən iki əsas istehsaldan ibarətdir: Soda istehsalı və Kaustik istehsalı. Şirkətə Bereznikovski Soda Zavodu ASC (Berezniki) də daxildir.

Hüquqi olaraq şirkət 2013-cü ildə "Kustik" və "Soda" açıq səhmdar cəmiyyətlərinin birləşməsi nəticəsində qurulmuşdur. "Başqırd Kimya" ASC-nin bir hissəsidir.

Şirkətə iki kimyəvi istehsal müəssisəsi daxildir [3]:

istehsal "Kostik" (Sterlitamak, Texniçeskaya Prospekti, 32) - kostik soda, süspansiyon polivinil xlorid, kabel birləşməsi, xlorid turşusu, dikloroetan, tereftaloil xlor, xlorlu parafinlər, polietilen poliaminlər və s.

"Soda" istehsalı (Sterlitamak, Babuşkina k., 7) - kalsium dodası, sodium bikarbonat, kalsium xlorid, ağ his və s.

Tarix

Ötən əsrin 30-cu illərində ölkədə genişlənən genişmiqyaslı tikinti şəraitində soda külü və sementə təcili ehtiyac var idi. Gələcək fabrikləri yerləşdirmək üçün bir neçə bölgə araşdırılır. Başqırdıstan bu baxımından ən perspektivli bölgə seçilir. 1936-cı ildə bir qrup geoloqlar Sterlitamak dağlarında sement və soda istehsalı üçün xammal olan nəhəng əhəng daşı ehtiyatlarına sahib olduğunu kəşf edirlər. Bundan əlavə İşimbay şəhəri ərazisindəki neft yataqlarının kəşfiyyatı zamanı, soda istehsalının ikinci ən vacib komponenti olan böyük qaya duzu yataqları aşkar edilmişdir.

Yaxınlıqdakı Ağidel çayının kifayət qədər su mənbəyinin olması Sterlitamakda bir sənaye müəssisəsinin inşası üçün əlverişli şərait yaradır.

Sterlitamak soda zavodunun tikintisi üçün yer 1939-cu ildə seçilmişdir. 1941-ci ildə bir soda fabrikinin inşasına başlanılır. Ukraynanın Slavyansk və Donetsk soda zavodlarından təxliyə olunmuş avadanlıqlar buraya köçürülür. Müharibə dövründə, ən çətin şəraitdə müəssisənin inşası baş tutur.

1945-ci ilin martında kaustik sodanın ilk partiyası alınır.

1945-ci ilin avqust ayında hökumət kalsium və kaustik soda istehsalının artırılmasına qərar verir. Altı il sonra kalsium sodası istehsalı emalatxanalarının birinci mərhələsi üçün avadanlıqların quraşdırılması başa çatır. 10 noyabr 1951-ci ildə Sterlitamak soda zavodu müntəzəm kalsium sodası istehsalına başlayır.

Bununla demək olar ki eyni vaxtda, 1946-cı ildə bir sement zavodunun inşasına başlanılır. İlk sement 1952-ci ilin aprelində istehsal olunur.

1952-ci ildə sement zavodunun yanında dam örtükləri zavodunun inşasına başlanılır. Dam örtüyü fabriki 18 fevral 1956-cı ildə fəaliyyətə başlayır. Hər üç zavod - soda, sement və dam örtüyü - ümumi xammal bazası, vahid elektrik, su və buxar təchizatı sistemi ilə birləşdirilmişdir. 1 iyul 1957-ci ildə bu sənayelərin əsasında bir soda-sement zavodu qurulur. 1950-ci illərin əvvəllərindən bu günə qədər Sterlitamakdakı ən böyük istehsal sahəsi olaraq qalır.

1960-cı illərdə zavodda təmizlənmiş sodium bikarbonat (qida soda) və ağ his istehsalı üçün emalatxanalar tikilir.

1970-ci illərdə kalium sodası istehsalının üçüncü mərhələsi işə salınır.

1975-ci ilin aprelində Sterlitamak soda və sement Kombinatı “Soda istehsalat birliyi” olaraq adlandırılır.

1980-1990-cı illərdə sintetik yuyucu maddələrin istehsalı, divar bloklarının istehsalı sahəsi istismara verilir.

1994-cü ilin dekabrında Sterlitamak administrasiyası rəhbərinin fərmanı ilə, Soda Dövlət İstehsalat Birliyinin qanuni varisi olan “Soda” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti qeydiyyata alınır.

1 iyul 2008-ci ildə Soda ASC-dən “Stroitelnıye materialı” QSC və “Xammal Şirkəti” QSC-dən ayrılaraq yenidən təşkil edilir.

2013-cü ilin yazında "Kaustik" ASC və "Soda" ASC "Başqırd Soda Şirkəti" ASC adı altında birləşdirilir.

Məhsulları

Başqırd Soda Şirkətinin məhsullarına platin və qızıl keyfiyyət nişanları verilmişdir.

• Kalsium soda
• Natrium bikarbonat
• Kalsium xlorid (maye), kalsium xlorid (kristal halda)
• Ağ his və silisium doldurucular
• Polivinil xlorid
• Kaustik soda
• Kabel birləşmələri
• Xlorid turşusu
• Korroziya inhibitorları
• Taxta-polimer kompozit
• Tereftaloilxlorid

Tənqid

Başqırd Soda Şirkətinin baş direktorunun müavini Marina Bortova 2018-ci ilin avqust ayında Ufada “Exo Moskva” radiosunun “Klinç” proqramının efirində Başqırd Soda Şirkətinin fəaliyyətinin respublikanın ekologiyasına heç bir təsiri olmadığını bildirir. Onun müxalifi, kimya elmləri doktoru Mars Səfərov da öz növbəsində müəssisədə istehsal tullantılarının ("distillə mayesi") ekoloji cəhətdən təhlükəsiz bir konsentrasiyada həll oluna bilməsi üçün kifayət qədər su olmadığını iddia edir.

2019-cu il iyulun 1-dən Eduard Malikoviç Davydov BSK SC və BSZ SC-nin baş direktoru təyin edilib.

2020-ci ildə Başqırd Soda Şirkəti bənzərsiz bir təbii geoloji və bioloji obyekt olan əhəngdaşı mənbəyi kimi Kuştau dağından (Şixan) istifadə etməyi planlaşdırır. Lakin orada planlaşdırılan istehsal işlərinin qarşısı vətəndaş fəalları tərəfindən alınır (bundan əvvəl isə şirkətin fəaliyyətindən bənzər Şaxtau dağı tamamilə məhv edilmişdir).