Balacaxanım Hüseynova

Balacaxanım Əbdül qızı Hüseynova — Azərbaycan alimi, AMEA akad. Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun "Neftlərin tədqiqi və yağların alınma texnologiyası" laboratoriyasının Baş elmi işçisi, Kimya üzrə elmlər doktoru.

Balacaxanım Hüseynova
Balacaxanım Əbdül qızı Hüseynova
Doğum tarixi	18 may 1941
Doğum yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Elm sahəsi	kimya
Elmi dərəcəsi	kimya üzrə elmlər doktoru
Elmi adı	baş elmi işçi
İş yeri	AMEA akadademik Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu
Alma-mater	Azərbaycan Dövlət Universiteti

Həyatı

Hüseynova Balacaxanım Əbdül qızı 1941-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 161 saylı Bakı orta təhsil məktəbində oxumuşdur. 1965-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsini bitirdikdən sonra təyinatla Bakı Yeni Neftayırma zavodunun “Zavod göstəricilərinin tədqiqi” laboratoriyasına mühəndis vəzifəsinə göndərilmişdir.

1967-ci ilin noyabr ayında, istehsalatdan ayrılmaq şərtilə, HüseynovaB.Ə. Azərbaycan SSR EA-ın Y.H.Məmmədəliyev adına NKPİ nəzdində “Neft kimyası və sintezi” ixtisası üzrə aspiranturaya daxil olub və 1970-ci ildə aspiranturanı bitirdikdən sonra kiçik elmi işçi vəzifəsinə təyin edilib.

1974-cü ilin fevralında B.Ə.Hüseynova “Neft kimyası və sintezi” ixtisası üzrə “Bakı neftlərinin C₇-C₉ turşularının quruluş və tərkibinin öyrənilməsi” mövzusu üzrə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib və kimya elmləri namizədi alimlik dərəcəsini alıb. 1981-ci ildə müsabiqə yolu ilə böyük elmi işçi vəzifəsinə təyin edilib. 1995-ci ildə baş elmi işçi elmi adını alıb.

Elmi fəaliyyəti

2002-ci ildən etibarən B.Ə.Hüseynova aparıcı elmi işçi vəzifəsində çalışıb. İşlədiyi müddət ərzində “Azneft” IB və “Azərneftyağ” neft emalı zavodu ilə bağlanan təsərrüfat müqavilələrinin iş icraçısıdır. 2006-cı ildə o, “Azərneftyağ” neft emalı zavodu ilə bağlanmış təsərrüfat müqaviləsi üzrə turş qudronun regenera¬siyası texnoloji reqlamentini tərtib etmişdir. 2007-ci illərdə B.Ə.Hüseynova çox illik tədqiqatlarını ümumiləşdirərək, “Azərbaycan neftlərinin heteroatomlu komponentləri” adlı dissertasiya müdafiə edib və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən kimya elmləri doktoru alimlik dərəcəsinə layiq görülüb. 2011-ci ildən baş elmi işçi vəzifəsində çalışır. Yeni karbohidrogen strukturlarında mikroelementlərin, o cümlədən insan səhhəti üçün ekoloji zərərli sayılan ağır metalların və Cd elementinin paylanmasını öyrənib. Neftdən ayrılmış təbii fenol və azot birləşmələrinin sürtkü yağlarına antioksidant əlavə kimi sintetik ionol əvəzinə istifadə edərək oksidləşməyə davamlı daha ucuz başa gələn yağ kompozisiyalarının hazırlanmasını patentləşdirib. Perspektiv yataq neftlərinin komponentlərinin bioloji aktivliklərinin öyrənilməsi sahəsində tədqiqatlar aparıb.

Elmi nailiyyəti

B.Ə.Hüseynova işlədiyi “Neftlərin tədqiqi, yağların texnologiyası” laboratoriyasında Neft kimyası və neft emalı sənayesinin mühüm problemlərindən olan neft və neft məhsullarının səmərəli istifadəsi və neftin dərin emalı istiqamətində Azərbaycanın yeni yataq neftlərinin komponent tərkibinin, azotlu, turş xassəli oksigenli, yüksək molekullu heteroatomlu – asfalt-qatran birləşmələrinin quruluşunun və mikroelementlərin paylanma qanunauyğunluqlarının öyrənilməsi sahəsində elmi tədqiqat işlərini aparır. Azərbaycan neftlərinin digər region neftləri ilə oxşar və fərqli cəhətlərini müəyyənləşdirir, alınmış nəticələri ümumiləşdirir, yeni nəzəri və texniki müddəaların işlənməsi və hazırlanmasına kömək edir.

Elmi tədqiqatları

B.Ə.Hüseynova tərəfindən aparılan tədqiqatlar “Əsrin müqaviləsi” adlanan saziş üzrə işlənən perspektiv dəniz yataqları Azəri, Çıraq, Günəşli və Şahdəniz kondensatının kimyəvi tərkibinin öyrə¬nilməsinə həsr edilib və habelə o, Abşeron nefti yatağı və Bulla-dəniz kondensat yatağının yeni istismar olunan müxtəlif quyu məhsullarında heteroatomlu birləşmələrin tədqiqi ilə məşğuldur.

100-dən artıq elmi əsəri, o cümlədən 2 patenti, 1 monoqrafiyası və 1 ali məktəb dərs vəsaitinin müəllifidir.

Elmi – təşkilati fəaliyyəti

• NKPİ Elmi Şurasının üzvüdür, 2011-ci ilə qədər Radiasiya Problemləri Institutunun Elmi Şurasının üzvü olub.

Pedaqoji fəaliyyəti

• 2016-cı ilə qədər Bakı Dövlət Universitetinin “Neft kimyası və kimya texnologiyası” kafedrasının “Neft kimyası”, “Neft karbohidrogenlərinin termiki-katalitik çevrilmələri”, “Neftin heteroatomlu komponentləri” fənləri üzrə müəllim kimi fəaliyyət göstərib.

Əsas elmi əsərlərin adları

1. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова, А.Д.Кулиев, Ф.З.Алиева. Микроэлементный состав нефтей некоторых новых углеводородных месторождений Южного Каспия. // Нефтехимия, 2009, т.49, №4, с.306-310.
2. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова, Ф.З.Алиева. Особенности группового и гомологического состава ароматических углеводородов ряда нефтей Азербайджана. // Нефтехимия, 2009, т.49, №6, с.481-487.
3. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова. Азербайджанские нефти и их гетероатомные соединения. Баку, «Элм», 2009, 324 с.
4. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова, Ю.Г.Юсифов. Исследование микроэлементного состава нефтей морских месторождений Азербайджана Пираллахы и Нефт Дашлары. // Москва, Нефтепереработка и нефтехимия, 2014, №9, с.23-24.
5. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова, Г.М.Гасанова, Э.А.Бехметова. Исследование гетероатомных соединений глубоководной нефти месторождения Гюнешли. // Москва, Нефтехимия и нефтепереработка, 2014, №6, с.27-29.
6. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова, Г.М.Гасанова, Б.М.Алиев. Компонентный состав вакуумных остатков (>450 °C) нефтей месторождений Азери, Гюнешли. // Москва, Нефтехимия и нефтепереработка, 2015, №7, с.13-16.
7. A.M.Məhərrəmov, M.R.Bayramov, B.Ə.Hüseynova, Ş.Z.Qasımova, G.M.Həsənova. Neftin heteroatomlu birləşmələri. Ali məktəblər üçün dərs vəsaiti, Bakı-2015, 248s.
8. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова, А.Д.Кулиев, Г.М.Гасанова, С.У.Рухуллаева. Углеводороды нефти глубоководного месторождения Гюнешли. // Мир нефтепродуктов. Вестник нефтяных компаний, 2016, №8, с.26-29
9. Б.А.Гусейнова, Ф.И.Самедова, Н.М.Садыгов, Г.М.Гасанова. Исследование микроэлементного состава конденсата месторождения Азербайджана Булла-дениз. // Нефтепереработка и нефтехимия, 2017, №7, с.13-15.
10. Ф.И.Самедова, Б.А.Гусейнова, А.Д.Кулиев, Б.М.Алиев. Углеводородный состав фракции 250-300°С нефти глубоководного месторождения Гюнешли. // Нефтепереработка и нефтехимия, 2018, №2, с.20-23.

Mənbə

Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun alimləri: bioqrafik portret, elmə və təhsilə töhfələr. “Müəllim” nəşriyyatı. Bakı 2019. s.185-186.