Baradla mağarası

Baradla mağarası (mac. Baradla–Domica-barlangrendszer) — Macarıstanın ən uzun və tədqiq edilmiş mağaralarından biri. Aqqtelek karstının bir hissəsi olub uzunluğu 25,5 km-dən çoxdur və 5.3 km uzunluğundakı Domika mağarası ilə birlikdə Baradla-Domika mağara sistemini əmələ gətirir. Mağara stalaktitləri ilə məşhurdur.

Baradla mağarası
mac. Baradla–Domica-barlangrendszer
Mağaranın daxilindən görünüş
Ümumi məlumatlar
Uzunluğu	25500 m
Tipi	karst
Yerləşməsi
48°25′35″ şm. e. 20°30′00″ ş. u.
Ölkə	Macarıstan
Baradla mağarası
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Haqqında

Mağara sisteminin təbii girişi Aqqtelek kəndində — kəndin kənarına tərəf baxan ağ yarğanın ayağında yerləşir. Onun buğumlu və əyri-üyrü əsas kanalı daş tunel və bir neçə nəhəng mağara ilə birlikdə 10 m genişliyində və 7–8 m hündürlüyündədir. Əsas qolu bir neçə qısa və uzun qollarla əlaqələnir. Mağaranın əsas hissəsində misilsiz mənzərə yaradan, müxtəlif rəngli və ölçülü stalaktitlər yerləşir. Mağarada yerləşən yeraltı çay isə daşqınlar vasitəsilə qidalanır. Mağaraya olan təbii girişlər qədim zamanlarda açılmışdır və burada Neolitik dövrün izləri tapılmışdır.

Tarixi

Mağara haqqında ilk qeydlər 1549-cu ilə aiddir. Mağaranı ilk dəfə 1794-cü ildə Cozef Sartori öyrənmişdir. 1825-ci ilə qədər yalnız 1,8 km-lik hissəsi öyrənilmişdir. Bu hissə ilk dəfə 1802-ci tədqiq edilmiş və mağaranın ilk xəritəsi tərtib edilmişdir. 1825-ci ildə mühəndis İmre Vass mağaranı əsas kanal boyunca 5 km daha öyrənmiş, dəqiq və izahlı xəritə düzəltmişdir. Onun bu işi 1831-ci ildə macar və alman dillərində nəşr olunmuşdur.

Mağarada turist gəzintilərini asanlaşdırmaq üçün ilk addımlar 1806-cı ildə atılmışdır. 1890-cı illərdə Qırmızı göl çıxışları qurulmuşdur və mağaranın növbəti dəfə öyrənilməsi 1927-28-ci illərdə baş tutmuşdur.

Qorunması

1995-ci ildə Baradla mağarası Aqqtelek və Slovak karstına daxil olan digər mağaralarla birlikdə YUNESKO-nun Dünya irsi siyahısına salınmışdır. Domikaval bataqlığı ilə birlikdə bütün mağara sistemini qorumaq 2001-ci ildə əsas mövzu olmuşdur. Mağaranın daxil olduğu Aqqtelek Milli Parkını ildə minlərlə turist tərəfindən ziyarət olunur.

Qalereya

• 
• 
• 
• 
• 

İllər üzrə ziyarətçi sayı

İl	1881	1882	1883	1884	1885	1886	1887	1888	1889	1890	1891	1892	1893	1894	1895
Ziyarətçi sayı	355	434	408	352	281	411	363	508	420	602	370	562	505	704	643
İl	1896	1897	1898	1899	1900	1901	1902	1903	1904	1905	1906	1907	1908	1909	1910
Ziyarətçi sayı	456	526	846	857	1 063	972	1.003	903	1.067	866	943	1.040	1.195	1.317	1.264
İl	1911	1949	1950	1951	1952	1953	1954	1955	1956	1957	1958	1959	1960	1961	1962
Ziyarətçi sayı	1.224	6.300	20.871	20.600	22.000	28.000	36.500	42.000	40.141	36.651	76.824	100.839	108.000	116.644	109.667
İl	1963	1964	1965	1966	1967	1968	1969	1970	1971	1972	1973	1974	1975	1976	1977
Ziyarətçi sayı	123.292	101.681	97.402	93.261	108.273	128.974	143.377	140.452	157.010	173.377	194.727	196.716	209.297	202.836	223.524
İl	1978	1979	1980	1981	1982	1983	1984	1985	1986	1987	1988	1989	1990	1991	1992
Ziyarətçi sayı	247.544	239.659	226.290	241.098	239.957	205.309	219.396	219.230	236.016	241.131	200.904	186.278	183.863	147.772	160.910
İl	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007
Ziyarətçi sayı	172.973	178.754	171.925	172.649	178.215	181.787	178.588	173.885	185.478	164.139	159.607	127.655	149.629	137.482	140.044