Baxarval (it cinsi)

Baxarval
Baxarval
Mənşəyi
Ölkə	Hindistan;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Baxarval İti – Hindistanın şimal bölgələrində, xüsusilə Cammu və Kəşmir ştatlarında və Pir-Pancal silsiləsində yaşayan ənənəvi heyvan qoruyucu it cinsi. Bu cins əsrlər boyu kənd təsərrüfatı və köçəri həyatın ayrılmaz bir hissəsi olmuş, sürülərin, evlərin və məskənlərin qorunmasında mühüm rol oynamışdır. Gücü, çevikliyi və sadiqliyi ilə tanınan Baxarval iti, bölgənin yerli camaatı üçün əvəzolunmaz bir yoldaş hesab edilir.

Tarixi

Baxarval itinin mənşəyi Hindistanın Ladakh bölgəsinə qədər uzanır. Bəzi mütəxəssislər bu cinsin Tibet mastifi və Hindistan pariyası itlərinin hibridləşməsindən yaranmış ola biləcəyini iddia edirlər. Digər alimlər baxarval itinin Kəşmir köçəri xalqları ilə əsrlər boyu birlikdə yaşamış ən qədim Hindistan it cinsi olduğunu vurğulayırlar. Tarix boyu qaddi, cat, quccar və bakerval kimi yerli xalqlar tərəfindən sürüləri və məskənləri qorumaq üçün seçmə üsulu ilə yetişdirilən baxarval itləri, dağlıq və çətin şəraitlərə uyğunlaşmışdır.^[1]

Son illərdə bu cins bir sıra təhdidlərlə üzləşmişdir. Separatçı qruplar tərəfindən təhlükəsizlik məqsədilə hədəf alınan itlər öldürülmüş, yaylalara çıxışı məhdudlaşdıran qanunlar isə onların sayını azaltmışdır. Xəstəliklərin yayılması və ölüm halları da bu cinsin nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşməsinə səbəb olmuşdur. Son araşdırmalar, bu cinsin qorunması üçün təcili tədbirlərin görülməsinin vacibliyini göstərir.^[2]^[3]

Təsviri

Baxarval iti orta və böyük ölçülü, güclü quruluşa malik, çevik və möhkəm bir itdir. Dağ iti olaraq tanınan bu cins, qalın və tüklü kürkü ilə sərt hava şəraitinə qarşı yüksək dözümlülük nümayiş etdirir. Bu itlərin fırça quyruğu adlanan quyruğu və təntənəli görünüşü onların xarakterik xüsusiyyətlərindən biridir və xüsusi diqqət çəkir. Onların boyu 61–76 sm arasında dəyişir, çəkisi isə 70–90 kq arasında olur. Həyat müddəti orta hesabla 10–12 il təşkil edir. Baxarval itləri əsasən qara rəngdə olur, lakin bəzən sinə və ayaq uclarında ağ rənglər də müşahidə edilir. Bundan əlavə, bu cinsdə qırmızı, xallı, fındıq rəngi, kürəkli, ağ və "briandel" kimi müxtəlif rənglərə də rast gəlinir. Onların ikiqat kürkü, xüsusilə dağlıq bölgələrin sərt iqlim şəraitində, soyuqdan qorunmaq üçün mükəmməl uyğunlaşma təmin edir. Baxarval itləri əsasən vegetarian qidalanır. Onların qida rasionu taxıl çörəyi, qarğıdalı və süddən ibarətdir. Dişi baxarval itləri ildə bir dəfə doğur və hər doğumda orta hesabla 3–4 bala dünyaya gətirir.^[4]

İstifadəsi

Baxarval itləri əsasən heyvan qoruyucusu kimi istifadə olunur. Kənd təsərrüfatı və köçəri cəmiyyətlər tərəfindən sürüləri canavarlardan, pələnglərdən və digər yırtıcılardan qorumaq üçün yetişdirilir. Əsasən qaddi kutta ilə birlikdə işləyən baxarval itləri, həmçinin evlərin və fermaların qorunmasında mühüm rol oynayır. Bundan əlavə, Hindistan polisi baxarval itlərini separatçılara qarşı əməliyyatlarda istifadə edir. Onların güclü qoxu hissi və uzun məsafələrdə izləmə qabiliyyəti təhlükəsizlik qüvvələri üçün əvəzolunmazdır.^[1]

Qorunması

Baxarval itlərinin sayı son illərdə ciddi şəkildə azalmışdır. Separatçı hücumları, xəstəliklər və yaylalara çıxışın məhdudlaşdırılması bu itlərin populyasiyasını təhlükə altına almışdır. Yerli icmalar baxarval itlərinin nəsli kəsilməkdə olan növlər siyahısına daxil edilməsini və onların qorunması üçün tədbirlərin görülməsini tələb edirlər. Cinsin yaşadılması və qorunması üçün müvafiq strategiyaların hazırlanması vacibdir.^[2]^[3]

İstinadlar

↑ ¹ ² "Bakharwal Training" (ingilis). Precision K9 Work. İstifadə tarixi: 20 March 2019. The Bakharwal dog probably originated in Ladakh and was bred in the Pir Panjal Mountains, India, and it has been known as a working breed.
↑ ¹ ² Bukhari, Shujaat. "Fear of Bakerwali dog going extinct" (ingilis). The Hindu. 16 November 2011. İstifadə tarixi: 20 March 2019.
↑ ¹ ² "The last of Bakharwal dogs" (ingilis). Merinews. 20 April 2018. 8 May 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 March 2019. But, since 1990 a steep decline in number of Bakharwal shepherded dogs was found as hundreds of dogs were killed during insurgency in the higher regions of the state.
↑ "Bakharwal Dog: Stubborn, Fierce, and Fluffy – Complete Guide to the Himalayan Mastiff" (ingilis). The Smart Canine. İstifadə tarixi: 20 March 2019. The Bakharwal dog is one of the most fascinating dog breeds originating from Northern India.

[:0-1] ¹ ² "Bakharwal Training" (ingilis). Precision K9 Work. İstifadə tarixi: 20 March 2019. The Bakharwal dog probably originated in Ladakh and was bred in the Pir Panjal Mountains, India, and it has been known as a working breed.

[Bukhari2011-2] ¹ ² Bukhari, Shujaat. "Fear of Bakerwali dog going extinct" (ingilis). The Hindu. 16 November 2011. İstifadə tarixi: 20 March 2019.

[Paviter2018-3] ¹ ² "The last of Bakharwal dogs" (ingilis). Merinews. 20 April 2018. 8 May 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 March 2019. But, since 1990 a steep decline in number of Bakharwal shepherded dogs was found as hundreds of dogs were killed during insurgency in the higher regions of the state.

[smartcanine-4] "Bakharwal Dog: Stubborn, Fierce, and Fluffy – Complete Guide to the Himalayan Mastiff" (ingilis). The Smart Canine. İstifadə tarixi: 20 March 2019. The Bakharwal dog is one of the most fascinating dog breeds originating from Northern India.

[1]

[2]

[3]

[4]