Beş uşaq və o (roman)

Beş uşaq və o - ilk dəfə 1902-ci ildə çap olunmuş ingilis yazıçı E.Nesbitin uşaq romanı. O, 1902-ci ildə "Strand Mazazine"-də "The Psammead, or the Gifts" adı altında hər ay olmaqla apreldən dekabrda qədər çap olunmuşdur.Roman beş bacı-qardaşın qazanara tapdıqları Psamed adlı qum pərisinin onlara hər gün bir diıək haqqı verməsi ilə başlayan macəralardan bəhs edir. Əvvəl uşaqlar çox böyük bir fürsət ilə qarşılaşdıqlarını düşünsələr də, diləkləri pis nəticələrə səbəb olduqca çətinliklər, bəzən isə təhlükələr ilə üzləşməli olurlar.

Qısa süjet

Hekayə ailənin Londondan ucqar hesab olunan Kentə köçmələri ilə başlayır. Beş uşaq - Ciril, Antea, Robert, Jeyn və onların körpə qardaşları (o, adətən Quzu adı ilə qeyd olunur) çınqıllı ərazini qazarkən təsadüfən diləkləri gerçəkləşdirə bilən Psammed adındakı sehirli qum pərisi ilə rastlaşırlar. Qum pərisi çox maraqlı görüşünə sahibdir. Onun gözləri ilbizdəki kimi buynuzların üstündədir və onları teleskop kimi hərəkət etdirə bilir, qulaqları yarasa qulaqları, əlləri və ayaqları isə meymununkuna bənzəyir. Psammed uşaqlara hər gün üçün bir dilək haqqı verir və günbatımında diləklərin daşa çevriləcəyi barədə xəbərdarlığını edir. Görünür, bu, uşaqların ancaq yemək arzuladıqları daş dövründən qalma qayda idi. Beş uağın ilk arzusu gün kimi gözəl olmaq olur və arzu qürubda sona yetərək təsirini itirir. Beləliklə Psammed bəzi xəyalların daşa çevrilə bilməyəcək qədər xəyali olduğuna şahidlik edir.

Bütün arzular gülünc səviyyədə səhv nəticələr verir. Uşaqlar çox gözəl olmağı arzulayanda xidmətçilər onları tanımır və evə buraxmırlar. Çox zəngin olmağı arzulayanda artıq dövriyyədə olmadığı üşün heç bir mağazanın qəbul etməyəcəyi qızıl pullar ilə heç nə ala bilmirlər. Əvvəl qanad arzusu çox maraqlı olsa da, günəş batanda uşaqlar kilsənin zən qülləsində ilişib qalır və onları evə aparmalı olan gözətçi ovçu ilə böyük problemlər yaşayırlar. Ancaq bu diləyin yaxşı tərəfi odur ki, bu dilək sayəsində ov gözətçisi daha sonra evlənəcəyi uşaqların baxıcısı ilə tanış olur. Çörəkçinin oğlu Roberti incidir və Robert ondan böyük olmağı arzu edir. Beləcə Robert təxmini 3 metr olur. Bundan sonra uşaqlar onu səyyar festivalda sikkə qarşılığında nümayiş etdirirlər. Onlar həm də baş dərilərini üzmək istəyən hindulara qarşı (az qala buna nail olacaqdılar) qala diləyirlər.

Uşaqların Quzu adlandırdıqları körpə qardaşları iki səhv arzunun qurbanı olur. Birinci dəfə uşaqlar qardaşlarına qulluq etməkdən bezirlər və başqasının onu həddindən artıq istəməsini diləyirlər. Bununla da tək bir adam yox, qaraçılar da daxil olmaqla hamı körpəni istəyir. Belə vəziyyətdə uşaqlar qaraçıların qardaşlarını qaçırmalarının qarşısını almalı olurlar. İkinci arzuda isə körpənin tez böyüməsini arzu edirlər. Belə olduqda körpə bir anın içində böyüyür və eqoist, özbaşına bir gəncə çevrilir.

Son olaraq uşaqlar səhvən varlı bir qadının zinət əşyalarını analarına verməyi arzulayırlar və bu, həmin zinət əşyalarının evdə peyda olmasına səbəb olur. Gedişata görə, uşaqlar anlayırlar ki, indi onların dostu olan ovçu-gözətçi oğurluqla günahlandırılacaq. Buna görə də uşaqlar hər şeyi yoluna qoymaq üçün Psammeddən bundan sonra heç bir dilək diləməmələri qarşılığında bir neçə dilək haqqının indi verilməsi üçün yalvarırlar. Təkcə Antea Psammedə yaxınlaşaraq son arzusunun onu yenidən görmək olduğunu deyir. Psammed onları əmin edir ki, bu arzu yetinə yetiriləcək.

Personajlar

Bacı-qardaş olan beş uşaq:

• Ciril - ən böyük uşaq. Cəsurluğu, kitablara marağı və ağlı ilə ön plana çıxır.
• Antea - ikinci ən böyük uşaq. Mehriban, həssas və təmizqəlbi xarakterə sahibdir.
• Robert - ortancıl uşaq. Tez əsəbləşən zarafatcıl biridir.
• Jeyn - üzüyola və xoşagələn olan Jeyn bəzən çox həssasdır. O, asanlıqla qorxa və ağlaya bilər.
• Hilari - uşaqların ən balacası, körpə. O, həm də Quzu kimi də çağırılır. Çünki birinci sözü "baa" olub. O, gəzmək üçün çox balacadır, buna görə də onu bacı-qardaşları getdikləri yerə qucaqlarında aparırlar.

Uyğunlaşmalar

"Beş uçaq və o" əsasında dəfələrlə film və cizgi filmlər yaradılmışdır.

• 2018-ci idlə "Psami şou" (Psammy Show) adındakı cizgi film DQ Entertainment, Method Animation və Disney Germany tərəfindən birgə istehsal olunan cizgi film serialıdır.