Benben

Benben — Nunun ilkin sularından çıxan təpə. Misirlilərin mifologiyasına görə, yaradıcı tanrı Atum təpədən enərək hansı tanrılar yaratmaq barədə düşünməyə başlayır.

İlkin kurqan

On ikinci sülalədən Benben daşı. Misir Muzeyi, Qahirə.

Piramida Mətnlərində, 587 və 600-cü fəsillərdə Atumun özü bəzən təpə kimi xatırlanır. Həmçinin təpənin İunuda (Heliopolis) yerləşən kiçik bir piramidaya çevrildiyi, Atumun oturacağı olduğu deyilir. Digər şəhərlərin ilkin təpənin görünüşü ilə bağlı öz versiyaları var idi. Memfis mifologiyasında əsas təpə yer allahı Tatenen'in "ondan hər cür yemək və yeməklər, müqəddəs təqdimlər və bütün yaxşı şeylərin baş verdiyi" təcəssümü idi.

Benben daşı

Kurqanın adını daşıyan Benben daşı Heliopolisdəki Ra məbədində müqəddəs daş idi. Günəşin ilk şüalarının düşdüyü yer idi. Onun sonrakı obelisklərin prototipi olduğuna inanılır və böyük piramidaların baş daşları onun dizaynına əsaslanırdı. Piramidanın qapaq daşı və ya yuxarı hissəsinə də piramida deyilir. Qədim Misirdə, ehtimal ki, günəşdə parıldamaq üçün qızılla örtülmüşdülər. Çox vaxt oyma təsvirləri və yazıları olan bir çox Benben daşları dünya muzeylərindədir.

Feniks üçün ilham mənbəyi olan quş tanrısı Bennu, Benben daşında və ya müqəddəs söyüddə yaşadığı deyilən Heliopolisdə hörmətlə qarşılanırdı.

Barri Kempin fikrincə, benben, feniks və günəş arasındakı əlaqə yaxşıca alliterasiyaya əsaslana bilərdi: günəşin doğuşu, veben, günəşin şüalarını bennu quşunun yaşadığı benbenə doğru göndərirdilər. Piramida mətnlərində zaman zaman Atumdan bəhs edir.

Tarixi inkişaf

Misir papirusundan Bennu quşu.

Ən qədim zamanlardan Benben obrazı iki şəkildə stilizə edilmişdir; birincisi uclu piramidal formaya malik idi, bu, yəqin ki, piramidalar və obelisklər üçün nümunə idi. Digər forma yuvarlaq üstü idi; Bu, yəqin ki, Benbenin ayrıca bir əhd obyekti və pərəstiş obyekti kimi mənşəyi idi.

Beşinci sülalə dövründə benbenin təsviri çömbəlmiş obelisk kimi tərtib edilmişdir. Sonralar, Orta Krallıq dövründə uzun nazik obeliskə çevrildi.

Həmçinin bax

• Ancient Egyptian creation myths
• Baetylus
• Egyptian sun temple
• Abzu
• Lingam