Bor oksidi

Bor oksidi–B₂O₃ – bor turşusunun anhidridi , rəngsiz , şüşəvari və ya kristallik, acı dada malik dielektrikdir. Şüşəvari təbəqəli quruluşa malikdir. ( təbəqələr arasındakı məsafə 0,185 nm).B₂O₃ kristallik maddədir , 450ºC-də əriyir, 2250ºC-də qaynayır, ərintini soyutduqda şüşəyəbənzər faza əmələ gəlir. Şüşə halında B₂O₃ polimerdir, quruluşunda mərkəzdə B və təpələrdə O atomları olan üçbucaq fraqmentlər yerləşir.

Xassələri

B₂O₃ hiqroskopikdir.Su ilə əvvəlcə ümumi formulu (HBO₂)_n olan müxtəlif metaborat turşuları əmələ gəlir.Sonrakı sulaşma orta borat turşusunun H₃BO₃ əmələ gəlməsinə səbəb olur. Ərimiş B₂O₃ bir çox elementlərin oksidlərini yaxşı həll edir.Metal oksidləri ilə borat duzları əmələ gətirir. B₂O₃ turşu anhidrididir, çox zəif amfoterlik əlamətləri var.

Bor oksidinin 1000°C yüksək temperaturda elementar borla qızdırdıqda, buxarda termiki davamlı O=B-B=O xətti molekulu mövcuddur. Buxarın 300°C-dən aşağı temperatura sürətli soyutsaq müəyyən ərimə temperatur nöqtəsinə malik olmayan (B₂O₂)_n ağ bərk polimeri əldə etmək olar.60 min atmosfer təzyiq altında və 1500°C temperaturda bor oksidi elementar borla aşağıdakı reaksiya ilə qarşılıqlı təsirə girir.Bu bor oksidi qrafit kimi təbəqəli quruluşa malikdir.

Alınması

• Ən təmiz bor borhidroksidin pirolizi ilə alınır. Belə bor yarımkeçirici materialların və nazik kimyəvi sintezlər zamanı istifadə olunur.

${\mathsf {B_{2}H_{6}\ {\xrightarrow {\ t\ }}\ 2B+3H_{2}}}$

• Metall termiya üsulu ilə (əsasən maqnzezium və natrium ilə)

${\mathsf {B_{2}O_{3}+3Mg\longrightarrow 3MgO+2B}}$

${\mathsf {KBF_{4}+3Na\longrightarrow 3NaF+KF+B}}$

• Van Arkel metodu ilə hidrogenin iştirakı ilə 1000-1200⁰C qızdırılmış volfram təbəqə üzərində bor bromid buuxarın termiki parşalanması ilə:

${\mathsf {2BBr_{3}+3H_{2}{\xrightarrow {\ W\ }}\ 2B+6HBr}}$

Ədəbiyyat

1. Реми Г. «Курс неорганической химии» М.: Иностранная литература, 1963
2. V.M.Abbasov ,A.M.Məhərrəmov, M.M.Abbasov, M.B.Babanlı,A.M.Tağıyeva “Qeyri-üzvi kimya”