Boris Kokenay

Boris (Barux) Yakovleviç Kokenay (rus. Борис (Барух) Яковлевич Кокенай; 20 dekabr 1892 (1 yanvar 1893), Feodosiya, Rusiya imperiyası – 24 iyul 1967, Rostov-na-Donu, SSRİ) — Karaim xalqının tarixi, mədəniyyəti və folklorunun araşdırıcısı, karaimlərə məxsus mədəniyyət kolleksiyalarının toplayıcısı, biblioqraf, ölkəşünas

Boris Yakovleviç Kokenay
q.yəh. ברוך בן יעקב כוכנאיי‎
Təxəllüsü	Boris Kokenay
Doğum tarixi	20 dekabr 1892 (1 yanvar 1893)
Doğum yeri	Feodosiya, Krım
Vəfat tarixi	24 iyul 1967 (74 yaşında)
Vəfat yeri	Rostov-Don, SSSR
Vətəndaşlığı	Rusiya imperiyası, SSSR
Milliyyəti	karaim türkü
Təhsili	Feodosiya Müəllimlər İnstitutu
Fəaliyyəti	müəllim, biblioqraf, ölkəşünas, folklorçu
Əsərlərinin dili	karaimcə

Həyatı

Boris Yakovleviç Kokenay 20 dekabr 1892-ci ildə Krımın Feodosiya şəhərində yoxsul bir karaim ailəsində anadan olmuşdur. On iki yaşına qədər Feodosiyada Toviya Simoviç Levi-Baboviç açdığı midraşda oxumuşdur. Feodosiya gimnaziyasının beş sinfini bitirmiş, lakin xəstəlik səbəbilə təhsilini dayandırmaq məcburiyyətində qalmışdır. Bundan sonra bir neçə il Krım -tatar kənd məktəblərində (Beş-Xoca və Köktaş) müəllim işləmişdir. Krımda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Feodosiya Müəllimlər İnstitutuna daxil olmuş, lakin 1921-1922-ci illərdəki aclıq dövründə Rostov-Don-a köçmüş və burada teleqraf operatoru kimi çalışmışdır. Boris Kokenay karaim, Krım-tatar, türk, ərəb, fransız və alman dillərini bilirdi. O, “Karaimcə-rusca lüğət”in müəllifidir. Müəllifin Krım karaimlərinin tarixi və mədəniyyəti ilə bağlı məqalələri “Mysl Karaimska”, “Karaj Awazy”, “Onarmach” dərgilərində dərc edilmişdir. Boris Kokenay 1942-ci ildə işğal altında olan Rostovda yaşayan vəkil M.Demidovla birlikdə alman faşistlərinin səlahiyyətli orqanlarına karaimlərin etnik mənsubiyyəti məsələsi ilə bağlı aydınlıq gətirmişdir. Özünün "Krım karaimləri" adlı əsərinin parçalarını alman dilinə çevirmiş və bununla da karaimlərin məhv olmaqdan xilas etmişdir. Boris Kokenayın arxivi, o cümlədən qədim əlyazmalar, kitablar, folklor materiallarından ibarət qiymətli bir kolleksiya Vilnüs Universitetinin kitabxanasında və Sankt-Peterburqdakı Şərqşünaslıq İnstitutunun şöbəsində saxlanılır.

Ailə şəcərəsi və şəxsi həyatı

• Boris Kokenayın nəsli karaim qaxamı (ruhani) İsaak ben Şelomo soyundan qaynaqlanır. Atası - Yakov Markoviç Kokenay (1835, Cufut-qala - 1897, Feodosyia) Baxçasaray burjuaziyasına mənsub olmuş, məktəb müəllimi kimi çalışmış, hebraist Daniel Xvolsona Çufut-qala ilə bağlı araşdırmalarında kömək etmişdir. Anası Biim Yakovlevna Soferdir.
• Boris Kokenay Anna İliniçna Soverlə ailə həyatı qurmuş, bu evlilidən Yakov adlı oğlu dünyaya gəlmişdir.

Əsərləri

• Borys Kokenaj. Medżuma, karaj bitigi // Aleksander Mardkowicz Karaj Awazy. – Łuck, 1934. – № 6. – С. 14-17.
• Medżuma – karaimska książka / Borys Kokenaj; Tłumacz Anna Sulimowicz. – [Tisłemłeri Askanłyknyn – Okruchy przeszłości]. – Tłumaczenie artykułu opublikowanego w Karaj Awazy 1933, z. 6, s. 14 - 17 // Awazymyz – 2007, z. 2 (16), s. 3-5 (польск.)
• Borys Kokenaj. Ata-sezłeri Krymły Karajłarnyn // Aleksander Mardkowicz Karaj Awazy. – Łuck, 1935. – № 8. – С. 19-22.
• Библиография / Б. K. [Борис Кокенай]. – [К выборам гахама]. // Караимское слово – 1913, z. 2, s. 20 (рус.)
• Библиография / Б. K. [Борис Кокенай]. // Караимское слово – 1913, z. 5, s. 23 (рус.)
• Посещение Императором Александром I Кале / Б. K. [Борис Кокенай]. // Караимское слово – 1913, z. 3-4, s. 3-4 (рус.)
• Stosunki agrarne Karaimów na Krymie : (Zarys statystyczny) / Borys Kokenaj. // Myśl Karaimska – 1929, T. 2, z. 1, s. 32-36 (польск.)
• Bir-nieča bergianliar Karaj sioz-bitiktian : (Bibliografiafijasyndan Tenachnyn redakcijasynda J. Maleckinin.) / Malecki, J. [Borys Kokenaj]; Malecki, J. [Jakub Malecki]. – Tekst karaimski // Onarmach – 1939, z. 3, s. 25-31

Ədəbiyyat

• Ельяшевич, Борис Саадьевич|Ельяшевич Б. С.]]| часть= Часть II. Караимский биографический словарь (от конца XVIII в. до 1960 г.)|заглавие = Караимы| ответственный= под ред. М. Н. Губогло, А. И. Кузнецова, Л. И. Миссоновой, Ю. Б. Симченко, В. А. Тишкова|место= М.|издательство= Институт этнологии и антропологии РАН, 1993, стр.238
• Sulimowicz Anna, Jankowski Henryk Borys Kokenaj – Kilka słów o autorze // Awazymyz. – 2007. – № 2 (16). – С. 15. (польск.)
• Кушуль С. Наследие Бориса Яковлевича Кокеная // Известия Духовного управления караимских религиозных организаций Украины. — Евпатория, 2013. – Январь (№ 6 (15)). – С. 2-4.
• Библиография / Б. K. [Борис Кокенай]. // Караимское слово –2013, z. 5, s. 23 (рус.)