Boyse (Aydaho)

Boyse
Boyse
	Bayraq
	43°36′49″ şm. e. 116°14′16″ q. u.
Ölkə	ABŞ;
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1863
Sahəsi	216.713,666 km² (2019);
Mərkəzin hündürlüyü	824 m
Saat qurşağı	Dağ vaxtı zonası[d];
Əhalisi
Əhalisi	235.684 nəf. (1 aprel 2020);
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+1 208
Poçt indeksi	83701–83799, 83701, 83702, 83705, 83708, 83711, 83715, 83718, 83723, 83728, 83731, 83732, 83735, 83740, 83743, 83746, 83749, 83752, 83754, 83758, 83760, 83764, 83768, 83772, 83775, 83779, 83782, 83786, 83790, 83793, 83796, 83798
Digər
	cityofboise.org
	Xəritəni göstər/gizlə Boyse
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Boyse^[4]^[5] (ing. Boise [ˈbɔɪsiː] (yerli tələffüz) və ya [ˈbɔɪziː]) — Aydaho ştatının inzibati mərkəzi və ən böyük şəhəri, Eyda dairəsinin mərkəzi.

Boyse şəhəri Boyse çayı üzərində yerləşir və Boyse şəhərinin əsas ərazisi, Solt-Leyk-Siti (ştat Yuta) və Portlend (ştat Oreqon) arasındakı ən böyük şəhərdir. 2017-ci ilə dair hesablamalara görə, Boyse şəhərinin əhalisi 226,570 nəfər, Boyse şəhərətrafı bölgəsi isə 709.845 nəfər idi. 2010-cu ildə Boyse, ABŞ-nin ən çox yaşadığı 104-cü şəhər idi.

Tarixi redaktə

Çay boyunca bu quraq ərazidə böyüyən meşələr buraya kütləni cəlb edildi. Fransızca bois (ağac, ağaclar) sözündən əvvəl çayın adı, daha sonra Fort Boyse (indiki şəhərdən təxminən 40 mil (64 km) qərbdə, Parma kəndi yaxınlığında, Boyse çayı ilə birləşdiyi yerin yaxınlığında) istehkamı. Oregon sərhədindəki Sneyk çayı bu qala Hadsonların körfəzi şirkəti tərəfindən 1830-cu illərdə qurulmuş və 1850-ci illərdə tərk edilmiş, lakin Oreqon yolu boyunca baş verən çoxsaylı qətllər Amerika ordusunu 1863-cü ildə Vətəndaş müharibəsi zamanı qalanı yenidən qurmağa vadar etmişdir.

Şəhərin əsas küçəsi, 1911-ci il

Yeni sahə Oreqon yolunun iki böyüyən gümüş mədən sahəsini (Boyse və Ovayhi çay hövzələri) birləşdirən əhəmiyyətli bir yol ilə kəsişməsinə yaxın olduğu üçün seçildi. 1860-cı illərin ortalarında yaxınlıqdakı Aydaho şəhəri əhalisi baxımından daha böyük idi, lakin nəqliyyat yollarının kəsişməsində rahat yerləşən Fort Boyse tez bir zamanda buna başladı və 1863-cü ildə Boyse şəhər statusuna layiq görüldü. Aydaho ştatının ilk inzibati mərkəzi 1863-cü ildə şimal-qərbdəki ən böyük şəhər olan Olympiya, Sietl və Portlendin birləşmiş əhalisini üstələyən şimalda Lewiston idi. Aydaho Texasdan daha böyük idi, lakin Montana ərazisini yaratdıqdan sonra, Boyse 1866-cı ildə çox kiçilmiş Aydahonun paytaxtı oldu.

Coğrafiyası və iqlimi redaktə

Coğrafiyası redaktə

Şəhər Aydahonun cənub-qərbində Eyda dairəsində, Oreqondan 66 kilometr şərqdə və Nevadadan 177 kilometr şimalda yerləşir. Dəniz səviyyəsindən yüksəklik — 824 metr. Şəhərin çox hissəsi şəhərin mərkəzindən qərbə doğru uzanan geniş, düz bir yaylada oturur. Boise 165.8 km² sahəni əhatə edir, bunun da 0,5 km² su.

Şəhər rayonları redaktə

Boyse bir neçə rayona bölünür:

Biznes mərkəzi (Downtown) — şəhərin iqtisadi və mədəni həyatının cəmləşməsi
Universitet (University) — əsasən tələbə şəhərcikləri
Şimal (The North End) — nüfuzlu yaşayış sahəsi, bir neçə bahalı restoran
Cənub-qərb (Southwest) — yaxın bir hava limanı olan seyrək məskunlaşmış bir ərazidir
Şimal-qərb (Northwest) — yataqxana sahəsi
İsti bulaqlar (Warm Springs) — şəhərin kiçik, lakin ən nüfuzlu yaşayış sahəsi, isti bulaqlar var
Cənub-şərq (Southeast) — az mərtəbəli binaları olan böyük yaşayış sahəsi
Dəzgah (The Bench) — nüfuzlu yaşayış sahəsi
Qərb (West) — əsasən çoxmərtəbəli binalar, bir neçə böyük ticarət mərkəzi olan yaşayış sahəsi

İqlimi redaktə

Boyse, ilin dörd fəsli ilə yarı quraq bir iqlimə malikdir. Yazlar quru və isti (gecə sərin olsa da), qışlar soyuq və mülayim qarlıdır. Tez-tez hava dəyişikliyi ilə payız və yaz qısa olur.

Boysenin iqlimi
Göstərici	Yan	Fev	Mar	Apr	May	İyn	İyl	Avq	Sen	Okt	Noy	Dek	İl
Maksimum orta, °C	17,2	21,6	27,7	33,3	37,7	42,7	43,8	43,3	38,8	34,4	25,5	21,1	43,8
Orta temperatur, °C	−0,7	2,2	6,6	10,1	14,7	19,4	24,0	23,4	18,0	11,2	4,1	−1	11,0
Minimum orta, °C	−33,3	−26,1	−15	−11,6	−5,5	−1,1	1,6	0,0	−5	−11,6	−23,3	−31,6	−33,3
Yağıntı norması, mm	31	25	35	30	35	17	8	6	14	19	34	39	297
Mənbə: NWS

Əhalisi redaktə

2010-cu il siyahıyaalınmasına görə Boyse şəhərində 205,671 nəfər yaşayırdı və 77.850 ev təsərrüfatları vardır. İrqi tərkibi:

Bask mədəniyyət mərkəzi

ağlar — 85,2 %
latın amerikalılar (bütün irqlər) — 7,1 %
asiyalılar — 3,2 %
Afroamerikalılar — 1,5 %

Şəhər əhalisinin orta yaşı 35 ildir. Cinayət səviyyəsi aşağıdır.

Boysedə ABŞ-nin ən böyük bask icması və dünyada üçüncü ən böyük (Basklar ölkəsindən kənarda) təxminən 15.000 bask yaşayır.

İqtisaddiyatı redaktə

Boyse, müasir, yüksək inkişaf etmiş bir iqtisadiyyata sahibdir, Micron Technology (elektronika), Boise Cascade (kağız istehsalı), Albertsons (SuperValu) (supermarket zənciri), Simplot (gübrə və heyvan yemi), WinCo kimi bir neçə böyük şirkətin evidir. Albertsons (SuperValu) (supermarket şəbəkəsi), Bodybuilding.com (onlayn idman malları ticarəti). Böyük Hewlett-Packard zavodu var. Boyse, müxtəlif şirkətlərdən (WDSGlobal, EDS, Teleperformance, DIRECTV və T-Mobile daxil olmaqla) 20-dən çox zəng mərkəzinə sahibdir və təxminən 7000 nəfər işləyir.

Dövlət hökuməti eyni zamanda şəhərin ən böyük işəgötürənlərindən biridir.

Nəqliyyatı redaktə

Şəhərə 2010-cu ildə 2.8 milyon sərnişini olan Boise Airport (IATA: BOI, ICAO: KBOI) xidmət göstərir. Aeroport, Missisipinin qərbindəki ABŞ-nin bütün böyük şəhərlərinə uçuşlar həyata keçirir.

Boyse, Boendi Portlend və Solt-Leyk-Siti ilə birləşdirən I-84 ilə kəsişir.

İctimai nəqliyyat 24 avtobus xətti ilə təmsil olunur (Valley Regional Transit tərəfindən idarə olunur).

Velosipedlər Boysedə çox populyardır, dövrlər yolları fəal şəkildə qurulur. Boyse, yola çıxmaq üçün velosiped istifadə edənlərin sayına görə ABŞ-də 7-ci yerdədir (3.9%).

Qalereya redaktə

Şəhər mənzərəsi redaktə

Boyse, Aspen Condos və Lofts kompleksi

Boyse mərkəzinə mənzərə

İstinadlar redaktə

↑ ¹ ² archINFORM (alm.). 1994.
↑ United States. Bureau of the Census 2019 U.S. Gazetteer Files (ing.). Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2019.
↑ 2020 United States Census. / red. ABŞ əhalinin siyahıya alınması bürosu
↑ Соединенные Штаты Америки // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО "Картография" в 2009 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — М. : ПКО "Картография" : Оникс, 2010. — С. 168–169. — ISBN 978-5-85120-295-7 (Картография). — ISBN 978-5-488-02609-4 (Оникс).
↑ Бойсе // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 53.

[_ad0712148cee553d-1] ¹ ² archINFORM (alm.). 1994.

[_2f50f338689284da-2] United States. Bureau of the Census 2019 U.S. Gazetteer Files (ing.). Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2019.

[_5c048d4c6f43091d-3] 2020 United States Census. / red. ABŞ əhalinin siyahıya alınması bürosu

[4] Соединенные Штаты Америки // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО "Картография" в 2009 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — М. : ПКО "Картография" : Оникс, 2010. — С. 168–169. — ISBN 978-5-85120-295-7 (Картография). — ISBN 978-5-488-02609-4 (Оникс).

[5] Бойсе // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 53.

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]