Bozqurdların ölümü (roman)

Bozqurdların ölümü — Nihal Atsızın Maltəpədə 13 aprel 1946-cı ildə tamamladığı, Göytürk xaqanlığı tarixindən bir hissəni və Kür Şad dastanından bəhs etdiyi romanıdır.

Bozqurdların ölümü
Bozkurtların Ölümü
"Bozqurdların ölümü" kitabının üz qabığı
Müəllif	Hüseyn Nihal Atsız
Janr	Roman
Mövzu	40 türk hərbçisinin Çinə qarşı üsyanından bəhs edilir.
Orijinalın dili	Türkcə
Ölkə	Türkiyə
Orijinalın nəşr ili	türkcə
Nəşriyyat	Ötüken nəşriyyat
Səhifə	471
Sonrakı	Bozqurdlar dirilir
ISBN	9789753710541

Roman tələbə olan bir qrup gəncin söhbət əsnasında içlərindən ədəbiyyatçı olanın hekayəni danışması ilə başlanır. Əsər Bozqurdlar dirilir romanının ilk hissəsi sayılır.

Mövzu

Edilən müharibələr və birləşən boylar vasitəsilə Göytürklər olduqca varlanırlar, lakin Çin Tan sülaləsisakit dayanmır. Çuliq xaqanın çinli xatunu İ-Çin Xatun xaqanı zəhərləyir. Xaqanın yerinə keçən Qara xaqan da eyni qadınla evlənincə daxili toqquşmalar başlayır.

Çuluq xaqanın kiçik oğlu Kür Şad və tərəfdarlarıəvvəldən bu çinli qadına nifrət edirlər, lakin xaqana qarşı hörmətsizlik etmək törələrə görə qadağandır. Bu çinli qadının qardaşı da türklərə qarşı çinlilərə casusluq edir və türklərin əxlaqını pozmağa başlayır.

Tədricən zəifləyən Göytürklər Çinə edilən son səfərdə məğlub olub, əsir düşürlər. Uzun illər davam edən əsarətdə Çinin təzyiqlərinə baxmayaraq kimliklərini itirməyən Kür Şad və 40 tərəfdarı Çinə qarşı üsyan başladırlar.

Üsyan (Siqanfu basqını) zamanı qaçan Kür Şadın həyat yoldaşı və oğlu irəlidə qurulacaq II Göytürk xaqanlığının əsasını qoyurlar. Kür Şad və 40 əsgəri son nəfəslərinə qədər döyüşürlər və adlarını tarixə yazdırırlar. Əsərin sonunda həmin bu döyüşlərin ruhlarının Tanrı dağına çatmağı və orada digər Türk qəhrəmanları ilə qovuşmaları təsvir edilir.

Fəsillər

Birinci fəsil

• 621-ci ildə bir yaz gecəsi
• Bağatur Şad
• Qara Xaqan
• Ötükənin dəqiq nişançısı
• Tüng Yabqu Xaqanın elçiləri
• Onbaşı Səncər
• Kineş
• Yarqu
• Çalık
• Çalık iş başında
• Onbaşı Pars
• Casus
• Budun hirsli
• Hücum
• Şen-Kingin qəzəbi

İkinci fəsil

• Kıraç Ata
• Yüzbaşı Böğü Alp
• Dönüş
• BögüAlpın yeni yumuşu
• Yumru
• Elçilər
• Yolda
• Batı xaqanı
• Tünq Yabqunun əsgərləri ilə qarşılaşma
• Yamtarın mübahisəsi
• Ötükən yolunda
• Almıla
• İ-çing xatun
• Bozqır yasası
• Tulu xan
• Açılan tapmaca
• Şübhə
• Onbaşı Sülemiş
• Qaraqulan
• Qıtlıq
• Üsyan
• Yüzbaşı Yağmur
• Tanrı Türklərə qəzəblənir
• Məğlubiyyət
• Tələnin içində
• Son gülüş

Üçüncü fəsil

• Bir il sonra
• Can acısı və könül acısı
• Filosof Şen-ma
• Yamtar uyanır
• Kıraç Atanın dedikləri gercəkləşir
• Çin türklərin əxlaqını pozur
• Beş il sonra
• Yakarış
• Üsyan
• Son

Personajlar və ilham qaynaqları

Ad	Haqqında	İlham qaynağı	Not
Kür Şad	(Şu Tigin), Çuluq Xaqanınn kiçik oğlu	Aşina Cieşeşuay
İşbara Alp Göytürk yüzbaşısı	(Tümənbaşı olduğunda adı İşbara xan oluyor)
Bögü Alp	Göytürk yüzbaşısı
Tunqa Tigin
Bağa Tarkan	Polis rəisi
Səncər	Göytürk onbaşısı
Qarabudaq	Edam edilən onbaşı
Üçoğul	Göytürk onbaşısı
Yamtar	Göytürk onbaşısı
Pars	Göytürk onbaşısı
Süləmiş	Göytürk onbaşısı
Arıq Buka	Hücumda vəfat edən onbaşı
Çalık	İşbara Alpın yavəri
Almıla	İşbara Alpın qızı
Kıraç Ata	Məşhur kam (din xadimi)
Yumru	Bögü Alpın yavəri
Qaraqulan	Çin vəliəhdinin türk əsilli yavəri
Şahzadə Yiçenq Xatun	Xatun	Şahzadə Yiçenq (Şərqi Göytürk xaqanlığının xatunu (599–630))
Şen-king	Şahzadə Yiçenqin qardaşı
Van-zin-şan	Şen-king'in yandaşı
Fu-lin	Ötükəndə yaşayan Çinli qadın
Çuluq Xaqan	Göytürk xaqanı	Çula xaqan (Şərqi Göytürk xaqanlığının xaqanı (619–620))
Qara Xaqan	(Bağtur Şad), Gök Türk kağanı	To-pi, İllig Xaqan (Şərqi Göytürk xaqanlığının xaqanı (620–630))
Tüng Yabqu Xaqan	Batı xaqan	Tonq Yabqu xaqan (Qərbi Göytürk xaqanlığının xaqanı (619–628))
Tulu xan	(Yaşar Tigin), Çuluq xaqanının böyük oğlu	Shih-po-pi
Urku	Tulu xanın oğlu	Ho-lo-ku
Şemin	Çin imperatorunun oğlu	Li Shimin

Həmçinin bax

• Nihal Atsız