Brexovskie adaları
Brexovskie adaları — Kara dənizində yerləşən adalar qrupu. Taymır yarımadasının qərb sahillərində yerləşir. İnzibati cəhətdən Krasnoyarsk diyarı Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisinə daxildir (Rusiya). Yenisey çayının estuarisində yerləşirlər. Adalar XVIII əsrdə[1] burada təsərrüfat təşkil etmiş Brexov ailəsinin şərəfinə adlandırılmışdır.
| Brexovskie adaları | |
|---|---|
| rus. Бреховские острова | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Hündür nöqtəsi | 4 m |
| Əhalisi | 0 nəfər (2014-cü il) |
| Yerləşməsi | |
| 70°35′ şm. e. 82°58′ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Region |
|
| Akvatoriya | |
|
|
|
|
|
|
.jpg)
Coğrafiya
redaktəQrupa daxil olan adalar əsasən düzən relyefə malikdirlər. Bataqlıqlaşmışdırlar. Çoxlu sayda müxtəlif ölçüyə malik adalardan ibarətdir. Adalar Yeniseyin adalar arasından keçən qolları ilə ayrılırlar. Arxipelaqda maksumal hündürlük 10 metr dəniz səviyyəsindən yuxarıda yerləşir. Adaların ərazisi ilbəil dəyişir. Sol sahil adalar əsasən pleystosen və qolosen döverlərinə aid suxurlardan təşkil olunmuşdur. Burada olan suxurlar arasında Üst pleystosenin dəniz və dəniz-buzlaq suxurlarından ibarətdir. Yeniseyin hündür terrası əsasən qum suxurlarından ibarətdir. Sağ sahildə isə təbaşir suxurları üstünlük təşkil edir. Adaların dəyişilməyən delta düzənliyində çoxlun sayda kişik[2] göl vardır. Çoxlu sayda tundragöllərinin dərinliyi 2–3 metr arasında dəyişir. Onların maksimal dərinliyi 15–20 metrdir. Suyun səviyyəsi qalxdığı dönəmlədə bu göllər tamamən dolur[2][3].
- İqlim
Havanın orta illik temperatur — 11°С, ən isti ayının temperaturu isə (iyul) +11;-13°С təşkil edir. Ən aşağı temperatur yanvar ayında qeydə alınmışdır −56°С. Ən yüksək temperatur +31°С iyulda qeydə alınmışdır. Əraziyə il ərziyə 375 mm yağıntı düşür. Qar örtüyü 7–8 oktyabrdan, 7–8 iyuna qədər ümumi olaraq 244 qalır[2].
- Bitki və heyvanlar aləmi
Adaların cənubu Cənub tundra canlıları ilə zəngindir. Adalarda yerləşən su ayrıcılarında kollar yayılmışdır. Bura əsasən demək olar ki tundra birtkiləri ilə örtülür[2]. Brexovski adalarında ümumilikdə 100-dən çox quş yaşayır. Nadir və qorunan növlərdən Yenisey deltasında Ağdimdik qaqar, Ağquyruq dəniz qartalı, Şahin, Kiçik qu quşu, Qırmızıdöş qaz, Ağqaş qaz kimi quşlar yayılmışdır. Mənsəbdə bir çox nadir balıq növlərinə rastlanır[3].
Əhəmiyyəti
redaktəAdalar ərazisində və onun ətraf bölgələrində üç etnosun nümayəndələri yaşayır: Dolqanlar, Nenlər və Eneslər. Bölgə əhalisinin əsas məşquliyyəti maralçılıq, balıqçılıq və mövsümü tülkü ovundan ibarətdir. Bununla belə adalarda əsas rolu balıqşılıq oynayır[2][3].
1999-cu ildə adaların yerləşdiyi ərazidə "Brexovskie adaları yasaqlığı"[4] təşkil olunmuşdur. Yasaqlığın ərazisinə ümumilikdə Yeniseyin daxili deltasına aid adalar, bataqlıqlar, çay qolları və göllər daxildir. Yasaqlığın ümumi sahəsi 288,5 min. ha[3]-dır.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2017-04-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-10.
- ↑ 1 2 3 4 5 "Бреховские острова (Внутренняя дельта Енисея)". 2017-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-10.
- ↑ 1 2 3 4 "Arxivlənmiş surət". 2017-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-10.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2017-03-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-10.