Butanın inzibati bölgüsü

Butan 4 dzonqdeyə (ing. dzongdey) bölünmüşdür, tərkibinə 20 dzonqxaq daxildir(dzonq-ke རྫོ་ཁག།, ing. dzongkhag). Hər dzonqxaq öz növbəsində qevoqlara (ing. gewog) bölünür, onlar isə dunqxaqlarla birləşir (ing. dungkhag).

Butanın inzibati bölgüsü


Dzonqdey

redaktə
  Əsas məqalə: Dzonqdey

1988-ci ilə Butan dzonqxaqlar və dövlət arasında ara keçid yaratmaq üçün dörd dzonqdeylə birləşdi.[1]

Dzonqdey
(zona)
İnz.mərkəz Sahə,
km²
Əhalinin
sayı,
(2005) nəf.
Əhalinin
sıxlığı,
nəf./km²
Dzonqxaqların
sayı
Qərbi Tximpxu 8345 281244 33,70 5
Mərkəzi Dampxu 11023 88855 8,06 5
Cənubi Qelepxu 8499 89720 10,56 4
Şərqi Monqar 10949 175163 16,00 6
Butan, cəmi Tximpxu 38 816 634 982 16,36 20

Dzonqxaq

redaktə
  Əsas məqalə: Dzonqxaq

Dzonqxaq (dzonq-ke རྫོ་ཁག། ing. Dzongkhag), dzonq-ke dilində birinci səviyyədə tabe olan Butanın inzibati-ərazi vahidi. Dzonqxaqlar qevoqlara (ing. gewogs) bölünür. Böyük dzonqxaqlardan bəziləri bir və ya daha çox ara bölmələrə sahibdirlər və dunqxaq adlanırlar (ing. dungkhag), onlarda qevoqlara bölünür.

Dzonqxaqların adlandırılması

redaktə
No. Dzonqxaq Rəsmi
adı
(ing. dilində)[2]
Keçmiş və ya digər adlar
(ingiliscə)[1]
dzonq-ke Romanizasiya 1 Dzonqdey
1. Bumtanq Bumthang བུམ་ཐང་ Bºumtha Cənubi
2. Çukxa Chhukha Chukha ཆུ་ཁ་ Chukha Qərbi
3. Daqana Dagana Dhakana, Tagana, Daga དར་དཀར་ནང་ Dºagana Mərkəzi
4. Qasa Gasa མགར་ས་ Gâsa Mərkəzi
5. Xaa Haa Ha ཧད་ / ཧཱ་ Qərbi
6. Lxuntse Lhuentse Lhuntshi, Lhuntsi, Lhuntse ལྷུན་རྩེ་ Lhüntsi Şərqi
7. Monqar Mongar Monggar, Mongor མོང་སྒར་ Mongga Şərqi
8. Paro Paro Rinpung སྤ་གྲོ་ Paro Qərbi
9. Pemaqatsel Pema Gatshel Pemagatsel, Pemagatshel པདྨ་དགའ་ཚལ་ Pemagatshä Şərqi
10. Punakxa Punakha Punaka སྤུ་ན་ཁ་ Punakha Mərkəzi
11. Samdrup-Conqxar Samdrup Jongkhar Samdrup, Samdrup Jongkha བསཾ་གྲུབ་ལྗོངས་མཁར་ Samdru Jongkha Şərqi
12. Samtse Samtse Samchi བསམ་རྩེ་ Samtsi Qərbi
13. Sarpanq Sarpang Geylegphug, Gaylegphug, Gelephu (Sarbhang) གསར་སྦང་ Sarbang Cənubi
14. Tximpxu Thimphu Tashi Chho Dzong, Thimbu ཐིམ་ཕུག་ Thimphu Qərbi
15. Traşiqanq Trashigang Tashigang བཀྲ་ཤིས་སྒང་ Trashigang Şərqi
16. Traşiyanqtse Trashiyangtse Tashi Yangtse, Trashi Yangtse, Trashiyangtsi, Trashiyangste བཀྲ་ཤིས་གཡང་རྩེ་ Trashi’yangtse Şərqi
17. Tronqsa Trongsa Tongsa ཀྲོང་གསར་ Trongsa Cənubi
18. Tsiranq Tsirang Chirang རྩི་རང་ Tsirang Mərkəzi
19. Vanqdi-Pxodranq Wangdue Phodrang Wangdi Phodrang, Andguphodang, Wangdue,
Wangdue Phodrang, Wangdupotrang, Wangü-Phodrang
དབང་འདུས་ཕོ་བྲང་ 'Wangdi Phodrºa Mərkəzi
20. Jemqanq Zhemgang Shemgang གཞལ་སྒང་ Zhºämgang Cənubi

1 used by Dzongkha Development Authority (reflects pronunciation)

 
1987-ci ildən 1992-ci ilə qədər Butanın inzibati bölgüsü (18 dzonqxaq — TraşiyanqtseQasa) yox idi

Əvvəllər Butanda 9 rayon mövcud idi: Byakar (ing. Byakar), Dukye (ing. Dukye), Xa (ing. Ha), Paro (ing. Paro), Punakha (ing. Punakha), Taqana (ing. Tagana), Tximbu (ing. Thimbu), Tonqsa (ing. Tongsa) və Vanqdi-Pxodranq (ing. Wangdue Phodrang). 9 rayon penloplar (ing. penlops) tərəfindən idarə olunurdu. Ölkə daha sonra dzonqxaqlara bölündü. 1987-ci ildə dzonqxaq ərazisi Qasa PuankxaTximpxu dzonqxaqlar arasındı bölündü, Çukxa isə Samtse, Paro, və Tximpxu dzonqxaqlar hissələrindən meydana gəldi[1].

Dzonqxaqların idarəsi

redaktə

Hər dzonqxaq administrasiyanın rəhbərliyi başçılıq edir, Dzonqdaq (ing. dzongdag) adlanır. İlk olaraq Dzonqdaqlar Butan kralı tərəfindən təyin olunurdu lakin 1982-ci ildə Dövlət Xidmətinin Kral Komissiyası tərəfindən təyin olurdu. Dzonqdaq dzonqxaqın bütün inkişafını rəhbərliyinin köməyi ilə idarə edir. Ona inzibati tədbirlər həyata keçirmək üçün Dzonqreb (ing. dzongrab) (idarə heyətinin köməkçisi) köməklik göstərir.

Dunqxaq

redaktə
  Əsas məqalə: Dunqxaq

Dunqxaq (ing. Dungkhag) — Butanın inzibati-ərazi vahididir. Dunqxaqlar dzonqxaqlara daxildi, qevoqlar ilə birlikdə bir neçə qevoq birləşir. Dunqxaqlar dzonqxaq ərazisini tam bürümür (istisna — dzonqxaq Sarpanq). Altı əhali sayına görə dunqxaq və dzonqxaq Jemqanq birdən üçə qədər dunqxaq mövcuddur. Butan dunqxaq əhalinin ümumi sayı 15 ədəddir.[2].

Butanın inzibati bölgüsü haqqında statistik məlumatlar

redaktə
No. Dzonqxaq İnz.mərkəz Sahə,
km²
Əhalinin
sayı,
(2005) nəf.
Əhalinin
sıxlığı,
nəf./km²
Dzonqdey Dunqxaqlar[2] Qevoqlar Şəhərlər
1. Bumtanq Cakar 2490 16116 6,47 Southern - 4 5
2. Çukxa Tsimaşam 1991 74387 37,36 Western 1 11 6
3. Daqana Daqana 1276 18222 14,28 Central 1 14 5
4. Qasa Qasa 4089 3116 0,76 Central - 4 1
5. Xaa Xaa 1319 11648 8 83 Western 1 6 1
6. Lxuntse Lxuntse 2881 15395 5,34 Eastern - 8 2
7. Monqar Monqar 1638 37069 22,63 Eastern 1 17 4
8. Paro Paro 1693 36433 21,52 Western - 10 2
9. Pemaqatsel Pemaqatsel 593 13864 23,38 Eastern 1 11 7
10. Punakha Punakha 845 17715 20,96 Central - 11 1
11. Samdrup-Conkxar Samdrup-Conkxar 2207 39961 18,11 Eastern 2 11 5
12. Samtse Samtse 1725 60100 34,84 Western 2 15 3
13. Sarpanq Sarpanq 2048 41549 20,29 Southern 1 12 2
14. Tximpxu Tximpxu 1617 98676 61,02 Western 1 10 1
15. Traşiqanq Traşiqanq 2171 51134 23,55 Eastern 3 15 6
16. Traşiyanqtse Traşiyanqtse 1459 17740 12,16 Eastern - 8 2
17. Tonqsa Tonqsa 1815 13419 7,45 Southern - 5 1
18. Tsiranq Dampxu 632 18667 29,54 Central - 12 1
19. Vanqdi-Pxodranq Vanqdi-Pxodranq 4181 31135 7,39 Central - 15 3
20. Jemqanq Jemqanq 2146 18636 8,68 Southern 1 8 3
  Butan, cəmi Tximpxu 38816 634982 16,36   15 207 61
  Əsas məqalə: Qevoq

Qevoq (ing. gewog, geog) — Butanın inzibati-ərazi vahididir. Bir neçə kəndi və qəsəbəni birləşdirir həmçinin dzonqxaq və yaşayış məntəqələri arasında ara inzibati vahididir. Butanın 20 dzonqxaqı 206 qevoqa bölünür[2].

Hərqevoqa rəhbərlik başçılıq edir , onlar öz növbəsində Qap (ing. gup) adlanır. 1991-ci ildən qevoqlar rəsmi inzibati-ərazi vahidi kimi təyin edirdildi.

  Əsas məqalə: Çivoq

Çivoq (dz. སྤྱི་འོག་) — Butanın üçüncü səviyyəli inzibati vahididir. Həm də bir seçki məntəqəsidir. Ölkədə 1,044 çivoq hesablanmışdır. Bir qayda olaraq, hər qevoqda 5-6 çivoq vardır.

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 "Districts of Bhutan". 2010-12-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-23.
  2. 1 2 3 4 Official codes of Bhutan administrative structure[ölü keçid]

Xarici keçidlər

redaktə