Buxarlı avtomobil
Buxarlı maşın (ing. Steam car) Quru yolunda idarə etmək üçün yaradılmış, istilik enerjisini mexaniki enerjiyə çevirən xaricdən işə düşən motor olan buxar maşınının verdiği enerji ile hərəkət edən təkərli quru nəqiyillayı, buxar enerjili avtomobil. tərəfindən edilən Fardierdir. Nicholas Joseph Cugnot kiçik ölçüdə etdiyi iki qazanlı Newcomen maşınını üç təkərli bir maşına yükləyərək 1769 ildə sınaq edib.Amma buxarlaşma yolu ilə azalan qazan suyunu yeniləyəcək bir sistem olmadığından maşın 15 dəqiqədən bir dayanmaq və suyun qaynamasını gözləmək lazım gəlirdi. 2,5 tonluq əsgəri topları daşıması düşünülən maşından bu problemə görə imtina edilməsinə səsəb oldu
Hələ də Birmingham Müzeyində bir maşın, buxarlı maşınlar üzərində 1790’cı illədə William Murdock’un da çalışmış olduğunu göstərir. William Murdock’ın hazırladığı maşın yüksək təzyiqli qazan və bir cüt-təsirli Watt maşını ilə hərəkət edirdi.
Buharlı avtomobillərin inkişaf etməyinə təsir edən ən böyük probleməerdən biri də , maşını hərəkət etdirəcək yüksək təzyiq əldə etmək və bunun davamlı olmasını təmin etmək idi. Oliver Evanstərəfindən hazırlanmış bir sistemlə bu problem bir az olsun təmin edilmişdir. Oliver Evens yaratdığı sistemi bir avtomobilə tətbiq etməklə Philadelphia küçələri vasitəsi ilə dolanmışdır. ama bu uğuru ticarət anlamında dəyərləndirməmişdir.
Oliver Evans’ın hazırladığı maşının proyektlərini daha sonra Richard Trevithick əline aldı . Richard Trevithick qohumu Vivian ilə birlikdə, Evens'in maşınından yararlanmağı bildi və seminarlarında onunkinə çox oxşayan maşınlar emal edərək satışa qoydu. Bu buxarlı ilk avtomobil, Camborne (Cornoualles) Plymouth arasındakı 120 km.'lik yolu, saatda təxminən 16 km. sürətlə getməyi bacardı. Öz növündə uğurlu olan maşın, London Sərgisində də gösərildi. Richard Trevithick da Oliver Evens kimi hazırladığı arasından ticari uğuru əldə etməli idi.
1860 lı illərdə İngiltərə’də yol düzəldilməsində istifadə edilən silindirlər buxar enerjisi ilə h'rəkət etməkdə idilər. Yenə bu tarixlərdə hazırlanan Lokomobildən xüsusi ilə əkinçilik ərazisindən faydalanılmışdır. Birinci dünya müharibəsindən əvvəl xüsusi ilə İngiltərə Londra da çox sayıda buxarlı avtobus işlədilməkdə idi.Bütün bu inkişaflara baxmayaraq buxarlı avtomobillərdə vacib texniki uğur əldə edilməmiş , ticarət anlamında uğur qazanmamışdır
İstinadlar
redaktə- Rauck, Max J. B.: Cugnot, 1769–1969: der Urahn unseres Autos fuhr vor 200 Jahren. München: Münchener Zeitungsverlag 1969.
- Bruno Jacomy, Annie-Claude Martin: Le Chariot à feu de M. Cugnot, Paris, 1992, Nathan/Musée national des techniques, ISBN 2-09-204538-5.
- Louis Andre: Le Premier accident automobile de l'histoire , in La Revue du Musée des arts et métiers, 1993, Numéro 2, p 44-46
- B. Roes: L'Agriculture à toute vapeur : le monde fascinant des tracteurs à vapeur et des locomobiles hier et aujourd'hui, DT media, 2002, ISBN 0-86111-127-3
Həmçinin bax
redaktə- Hybrid-Vehicle.org: The Steamers Arxivləşdirilib 2013-12-25 at the Wayback Machine
- The Steam Car Club of Great Britain
- Technical website about how steam cars operate
- The Steam Automobile Club of America
- Stanley Register Online, a worldwide register of existing Stanley steam cars.
- The British Steam Car Challenge Arxivləşdirilib 2006-06-18 at the Wayback Machine (an ongoing project started in 1999 dedicated to breaking the land speed record for a steam-powered vehicle).
- Overview on an attempt to break the existing 101 year old Steam car world land speed record
- One day Steam Car conversion, where two teams in the UK TV series Scrapheap Challenge (Junkyard Wars in the US) converted junk cars into coal-fired steam cars.
- Steam 101 Arxivləşdirilib 2010-08-15 at the Wayback Machine