Cəlal Qaryağdı
Cəlal Məhərrəm oğlu Qaryağdı (2 iyun 1914, Şuşa – 1 yanvar 2001, Bakı) — Azərbaycan heykəltaraşı, Azərbaycan SSR xalq rəssamı (1960).
| Cəlal Qaryağdı | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 2 iyun 1914 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 yanvar 2001 (87 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | rəssam, heykəltaraş |
| Təhsili | |
| Janrlar | portret, heykəltaraşlıq |
| Tanınmış işi | |
| Mükafatları |
    |
Həyatı
redaktəCəlal Qaryağdı 1914-cü il iyunun 2-də Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. Şuşanın məşhur Qaryağdılar nəslinin nümayəndəsi, böyük xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlunun qardaşı oğludur. Erkən yaşlarında ata-anasını itirib, onu xalası ilə nənəsi böyüdüb. 1927-ci ildə Cəlal Bakıya gəlib. Burada Rəssamlıq Məktəbinə qəbul olunur. Sonra təhsilini Tbilisi Rəssamlıq Akademiyasında (1932–1935) davam etdirir, lakin maddi imkansızlıq ucbatından təhsilini yarımçıq qoyaraq Bakıya qayıdır. 30-cu illərdə qəzetlərdə rəssam, həm də Rəssamlıq Məktəbində müəllim olaraq çalışır. 40-cı illərdə heykəltaraşlıq əsərlərini yaratmağa başlayır.
Böyük Vətən müharibəsi illərində cəbhə qəzetlərində siyasi karikaturalarla çıxış etmiş, müharibədən sonra insanların bədii obrazları üzərində işləmişdir. Heykəltaraşlığın müxtəlif janrlarında əsərləri var. Monumental-dekorativ heykəltaraşlıq onun yaradıcılığında əsas yer tutur. Əsərləri üçün obrazların yığcamlığı və milli kolorit səciyyəvidir. İçərişəhərin qala divarlarının yaxınlığında görkəmli satirik şair M.Ə.Sabirin heykəli (memar Ə.İsmayılov və Q.Əlizadə, 1958-ci il) Cəlal Qaryağdının ilk böyük işlərindən biridir. C.Qaryağdının monumental-dekorativ heykəltaraşlıq əsərləri bədii ifadəliyi və dinamikliyi ilə diqqəti cəlb edir. Nəriman Nərimanovun heykəli (1972), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı general Həzi Aslanovun abidəsi (1983, Lənkəran) Azərbaycan heykəltaraşlığının qiymətli nümunələri sırasına daxildir.
Bakıda N.Nərimanovun, vaxtilə Lenin (indiki Azadlıq) meydanında qoyulmuş V.İ.Leninin heykəllərini də C.Qaryağdı yaratmışdı. Sənətkar həmçinin Qara Qarayevin, Fikrət Əmirovun, Bülbülün, Niyazinin, Cahangir Cahangirovun və başqalarının büstlərini yaradıb[1].
Təltif və mükafatları
redaktə- "Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi" fəxri adı — 16 noyabr 1954
- "Azərbaycan SSR xalq rəssamı" fəxri adı — 24 may 1960
- "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni — 9 iyun 1959
- "Şərəf nişanı" ordeni
Əsərləri
redaktə- M. Əzizbəyov, P. A. Çaparidze və İ. T. Fioletovun büstləri (1937)
- Moskvada Ümumittifaq kənd təsərrüfatı sərgisinin Azərbaycan pavilyonu üçün kənd təsərrüfatı mövzusunda yaratdığı barelyeflər (1939)
- Samur-Dəvəçi kanalının kənarında qoyulmuş "Kolxozçu" fiquru (1939)
- Bakıda Nizami muzeyinin qərb fasadının lojasında M. P. Vaqifin heykəli (1939–1940)
- Sovet İttifaqı Qəhrəmanları A. Quliyevin büstü (1945) və İ. Məmmədovun barelyefi (1944)
- Görkəmli inqilabçı Bünyad Sərdarovun abidə - büstü (1946)
- Nizaminin "Xosrov və Şirin" poemasının motivləri əsasında "Fərhad Bisütun dağını yararkən" barelyefi (1947)
- Sovet İttifaqı Qəhrəmanları H. Aslanov (1948–1949; ikinçi variantı 1961) büstportreti
- Ö. Qəniyeva (1948) büstportreti
- X. B. Natəvan (1949) və başqalarının büstportretləri
- Bakıda N. Nərimanovun heykəli (tunç, qranit, 1966–1968; 1972-ci ildə açılışı olmuşdur)
- M. Ə. Sabirin heykəli (tunç, qranit, 1958)
- M. Ə. Sabirin (1962), Q. Qarayevin (1963), F. Əmirovun (1964) büstləri
- S. Vurğunun qəbirüstü abidəsi (1966), heykəli (1966, Qazax)
- Akademik Y. H. Məmmədəliyevin abidəsi (1977, Ordubad)
- "Tarzən", "Kamançaçı","Xanəndə" (hamısı 1967) fiqurları və s.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Mədəniyyət.- 2010.- 14 iyul.- S. 14". 2019-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-23. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)