Candargöl

Gürcüstan və Azərbaycanda göl

Candargöl[1] (gürc. ჯანდარის ტბა) — Ağstafa rayonunda yerləşən göl. Azərbaycan Respublikasının qərbdəki iki ucqar nöqtəsindən biridir. Eyni zamanda AzərbaycanGürcüstan arasındakı sərhəd gölün tam ortasından keçir.

Candargöl
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü 291 m
Eni 3 m
Uzunluğu
  • 6,4 m
Sahəsi 10600 km²
Həcmi 0,051 km³
Dərin yeri 7,2 m
Yerləşməsi
41°25′33″ şm. e. 45°13′03″ ş. u.HGYO
Ölkələr
Rayon
Candargöl xəritədə
Candargöl
Candargöl
Candargöl xəritədə
Candargöl
Candargöl
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Göl dəniz səviyyəsindən 291,4 m yüksəkdə yerləşir, sahəsi – 10,6 kv.km, eni – 3 km, uzunluğu – 6,4 km, orta dərinliyi – 3,75 m, maksimal dərinliyi – 7,2 m, həcmi – 51,0 mln. m³ -dir .

Suyun temperaturu yayda +30–32 °С, qışda +2–3°С təşkil edir. Nadir hallarda – çox soyuq keçən qış aylarında donur. Daimi təbii axarları yoxdur. Əsasən qədim Xan arxı (Qardabani arxı) və hövzəsindəki suvarma sistemlərinə daxil olan arxların gətirdiyi çay suları, eləcə də atmosfer suları və yeraltı sular hesabına qidalanır. Cənubi Qafqazın 1823 və 1880-ci illərə aid xəritələrində göl coğrafi obyekt kimi qeydə alınmışdır.

Ətrafının bəzi yerlərində bataqlıqlar var. 1927-ci ildə qurumuş, 1928-ci ildə yenidən dolmuşdur. 1993-cü ildə Azərbaycan və Gürcüstan respublikaları arasında bağlanmış benəlxalq müqaviləyə əsasən Gürcüstan hər il Qardabani magistral kanalı vasitəsilə Candargölə 70 mln. m³ həcmində Kür suyu ötürür. Onun 50 mln. m³ Ağstafa rayonunda suvarma işləri üçün, 20 mln. m³ isə gölün ekoloji tarazlığının qorunması üçün istifadə olunur .

Gölün suyu şirindir. Florasında qamış və həsirotu üstünlük təşkil edir.

Göldə 20-dən artıq balıq növü yaşayır. Onlardan karp, som, şirbit, çömçə balığı, xramuli və s.-i göstərmək olar.

Borçalı bölgəsində Candar kənd adına 1536-cı ilə aid məxəzlərdə rast gəlinir . Hazırda Qardabani rayonunda – gölün yaxınlığında əhalisi azərbaycan türkləri olan Candar, Marneuli rayonunda Aran Candar və Dmanisi rayonunda Lök-Candar kəndləri var. Belə kənd adına 1723-1728-ci illərdə tərtib olunmuş “Tiflis əyalətinin müfəssəl dəftəri” adlı Osmanlı təhrir sənədində də rast gəlirik .

Gölün adının 1140-1146-cı illərdə Azərbaycan və Aran hökmdarı olmuş Çavlı Candar və onun mənsub olduğu candar (türk) tayfasının adı ilə bağlı olduğu güman edilir. Bu tayfa yalnız Cənubi Qafqazın deyil, həmçinin Osmanlı dövlətinin təşəkkülü və inkişafında mühüm rol oynamış toplumlardan biridir.[2]

İstinadlar

redaktə
  1. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 5-ci cild: Brüssel – Çimli-podzol torpaqlar (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2014. səh. 186. ISBN 978-9952-441-10-9.
  2. Aybəniz Əhmədova. Candargöl. "Bütöv Azərbaycan" qəzeti, 1 noyabr 2018-ci il, s. 13.

Şəkillər

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə