Cinsi həvəs — cinsi obyektlərə və ya fəaliyyətlərə maraq, ya da cinsi obyektləri axtarmaq və ya cinsi fəaliyyətlə məşğul olmaq həvəsi ilə xarakterizə olunan emosiya[1][2]motivasiya vəziyyəti.[3] Bu, növün çoxalmasına yönəlmiş bioloji instinktlər əsasında yaranan istək və onlarla bağlı duyğu və həyəcan kompleksidir. Buraya xromosomlann genetik dəsti, beyinin diensefalit şöbəsi, daxili sekresiya vəzilərinin inkişafı və fərdi psixo-sosial təcrübənin formalaşması ilə bağlı olan cinsi əlaqəyə meyl daxildir. Avstriya psixoloqu, psixiatrl və nevropatoloqu Ziqmund Freyd cinsi həvəs anlayışını ifadə edən "libido sexualis" terminini təklif etmişdir. Cinsi həvəs əsasən şərtsiz reflekslərlə tərənnüm olunan təbii instinktdir və nəslin davam etdirilməsinə yönəlmişdir. Cinsi əlaqə zamanı həzzalma bu instinktin güclənməsi üçün təbii xüsusiyyətdir. Bioloji cəhətdən cinsi həvəs-in gücü və davamlılığı androgen hormonların, xüsusən də kişi və qadında böyrəküstü vəzilərdən, kişidə toxumluqlardan, qadında yumurtalıqlardan qana ifraz edilən testesteronun miqdarından asılıdır. “cinsi həvəs” məfhumu heyvanlarda çoxalma və cütləşmə ilə bağlı bir sıra davranış komplekslərini özündə əks etdirir. Dişi heyvanın yumurtalığındakı yumurtalar yetişmiş, özləri isə mayalanmaya hazır olduqları zaman erkəklə yaxınlıq axtarırlar. Heyvanlarda cinsi həvəs və bunun nəticəsi olan cütləşmənin yeganə məqsədi yetişmiş yumurtaların mayalanmasıdır.[4]

İstinadlar

redaktə
  1. Mobbs, Anthony. "An Atlas of Personality, Emotion and Behaviour". PLOS ONE (ingilis). 15 (1). 2020-01-04: e0227877. doi:10.6084/m9.figshare.c.4792323.v1. PMC 6974095. PMID 31961895. 2023-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-10.
  2. Mobbs, Anthony E. D. "An atlas of personality, emotion and behaviour". PLOS ONE (ingilis). 15 (1). 2020-01-21: e0227877. doi:10.1371/journal.pone.0227877. ISSN 1932-6203. PMC 6974095. PMID 31961895.
  3. Regan, P.C.; Atkins, L. "Sex Differences and Similarities in Frequency and Intensity of Sexual Desire". Social Behavior & Personality. 34 (1). 2006: 95–101. doi:10.2224/sbp.2006.34.1.95. 2020-07-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-10.
  4. Cinsi həvəs // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 4-cü cild: Bəzirxana – Brünel (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2013. səh. 357. ISBN 978-9952-441-03-1.