Dövlət iqtisadiyyatı

Dövlət iqtisadiyyatı — dövlətə məxsus bütün növ iqtisadi resursların, istehsal amillərinin, vəsaitlərin dövlət orqanlarının sərəncamında və nəzarətində olduğu iqtisadi sistem. Dövlət iqtisadiyyatı bazar iqtisadiyyatına qarşıdır.

Məqsədləri

Dövlət iqtisadiyyatının fəaliyyətinin əsas məqsədi səmərəli və rəqabətqabiliyyətli iqtisadi sistemin yaradılmasıdır. Eyni zamanda, bu məqsədə çatmaq üçün mexanizm və üsullara mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün təsərrüfat subyektlərinin təsərrüfat fəaliyyəti üçün əlverişli şərait yaratmağa imkan verən alətlər kompleksi daxildir.

Dövlət iqtisadiyyatı üçün digər məqsədlər qoyulur:

1. Milli istehsal həcminin daimi yüksək artım templəri. Bu, ani dəyişikliklər, tənəzzüllər və böhranlar olmadan müəyyən bir ölkədə məhsul və xidmətlərin istehsalında davamlı artım deməkdir.

2. Qiymət sabitliyi. Nəzərə almaq lazımdır ki, uzun müddət ərzində sabit qalan qiymətlər ÜDM-in artım tempini ləngidir və məşğulluğu azaldır. Aşağı qiymətlər istehlakçı üçün xeyirlidir, lakin istehsalçını stimuldan məhrum edir, yüksək qiymətlər isə əksinə, yaradıcılığa təkan verir, lakin əhalinin alıcılıq qabiliyyətini azaldır. Ona görə də müasir bazar iqtisadiyyatı şəraitində qiymət sabitliyinə nail olmaq onların uzun müddət “dondurulması” deyil, planlı, tənzimlənən dəyişiklik deməkdir.

3. Xarici ticarət balansının saxlanması. Praktikada bu, ixrac və idxal arasında nisbi tarazlığa, eləcə də dövlət valyutasının digər ölkələrin valyutalarına sabit məzənnəsinə nail olmaq deməkdir. Bir ölkəyə xaricə satılandan daha çox məhsul idxal edilərsə, mənfi ticarət balansı yaranır. Əgər ölkəyə daxil olandan çox məhsul ixrac edilirsə, o zaman müsbət saldo olduğunu deyirlər. Ticarət balansının vəziyyətinə mübadilə məzənnəsi əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir - bir ölkənin pul vahidinin digər ölkənin pul vahidində ifadə olunan dəyəri.

4. Məşğulluğun yüksək səviyyəsi. İş istəyən hər kəs iş tapsa, buna nail olur. Amma bu o demək deyil ki, tam məşğulluq ölkənin bütün işləyən əhalisini əhatə edir. İstənilən ölkədə istənilən vaxt iş yerini və ya yaşayış yerini dəyişdiyinə görə müvəqqəti işsiz qalan müəyyən sayda insan var. Bundan əlavə, yeni texnologiyaların tətbiqi ilə bağlı yeni iş yerlərinin strukturu ilə işçi qüvvəsinin mövcud strukturu arasındakı uyğunsuzluq və sonuncunun ixtisas tələbləri və yeni peşələr baxımından geri qalması səbəbindən həmişə struktur işsizlik mövcuddur.