Düzkənd (Amasiya)

Düzkənd
	Kənd
Düzkənd
	41°03′03″ şm. e. 43°44′57″ ş. u.
Ölkə	Ermənistan;
Mərz	Şirak
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	3 km²;
Mərkəzin hündürlüyü	1.980 m
Saat qurşağı	UTC+04:00;
Əhalisi
Əhalisi	140 nəf. (2011);
Rəsmi dili	erməni dili;
	Xəritəni göstər/gizlə Düzkənd

Düzkənd (1991-ci ildən Alvar) — Ermənistanın Şirak mərzinin Amasiya bələdiyyəsində yerləşən kənd. Tarixən Qars vilayətinin Qars qəzasına, 1930–1995-ci illərdə isə Amasiya rayonuna tabe olmuşdur.^[2]^[3]

Tarixi redaktə

Rayon mərkəzindən 13 km şimalda, Arpaçayın sağ sahilində yerləşir. "İrəvan əyalətinin icmal dəftəri"ndə^[4], Qafqazın 5 verstlik xəritəsində^[5] qeyd edilmişdir. Amasiya rayonunda tarixən Düzkənd adında iki kənd olmuşdur: Böyük Düzkənd, Kiçik Düzkənd^[6]. XIX əsrin əvəllərində Böyük Düzkənd və Kiçik Düzkənd kəndləri birləşdirilərək Düzkənd kəndi kimi rəsmiləşdirilmişdir.

Toponimi redaktə

Toponim Azərbaycan dilində "düzən, çöl, düzənlik", "eniş, yoxuşu, çuxuru olmayan yer" mənasında işlənən düz sözü ilə^[7]^[8]^[9]^[10] qədim türk dilində "yaşayış yeri, şəhər" mənasında işlənən kənd sözünün^[11]^[12]^[13] birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Ermənistan prezidentinin 19aprel 1991-ci il fərmanı ilə adı dəyişdirilib "Alvar" qoyulmuşdur.

Əhalisi redaktə

Kəndin köklü sakinləri azərbaycanlılar olmuşdur. Erməni mənbələrində kənddə qarapapaqların yaşadığı göstərilir^[6]. Kənddə 1886-cı ildə 348 nəfər, 1897-ci ildə 520 nəfər, 1908-ci ildə 636 nəfər, 1914-cü ildə 722 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır^[14]. 1916-cı ildən başlayaraq azərbaycanlılar ermənilər tərəfindən qırğınlarla qovulmuşdur. İndiki Ermənistanda Sovet hökuməti qurulandan sonra azərbaycanlılar ata-baba yurdlarına dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 359 nəfər, 1926-cı ildə 402 nəfər, 1931-ci ildə 468 nəfər^[14], 1970-ci ildə 516 nəfər, 1987-ci ildə 580 nəfər^[15] yalnız azərbaycanlılar yaşamışdır. 1988-ci ilin noyabr-dekabr, 1989-cu ilin yanvar aylarında azərbaycanlılar Ermənistan dövləti tərəfindən tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. 1988-ci ildə əhalisi tamamilə Azərbaycana qovulmuşdur. İndi ermənilər yaşayır. Arpaçayın sahilində düzənlikdə yerləşdiyinə görə Düzkənd adını almışdır.

İstinadlar redaktə

↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
↑ İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" Arxivləşdirilib 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002.
↑ Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Дүзкәнд // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
↑ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.132
↑ Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карт Кавказского края, Тифлис, Типография К.П.Казловского, 1913. s.90
↑ ¹ ² Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.20
↑ Yüzbaşov R. Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, "Elm", 1966. s.70
↑ Бушуева Е.Н. Словарь русской транскрипции географических терминов и других слов, встречающихся в топонимии Азербайджанской ССР, М., 1971. s.68
↑ Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, II c., Bakı, "Elm", 1980. s.168
↑ Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., "Мысль", 1984. s.195
↑ Радлов В.В. Опыт словарья тюркских наречий, т. II, ч.2, СПб, 1899. s. 1079–1080
↑ Древнетюркский словарь, Л., "Наука", 1969. s.290
↑ Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., "Мысль", 1984. s.270–271
↑ ¹ ² Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.20–21, 104–105
↑ Bayramov A. Qədim Oğuz ellərinin — Ağbaba, Şörəyel və Pəmbək bölgələrinin yer-yurd adları (toponimləri), Sumqayıt, 1996. s.168

[_fafda75e3c3b3e61-1] Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).

[2] İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" Arxivləşdirilib 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002.

[3] Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Дүзкәнд // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.

[4] İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.132

[5] Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карт Кавказского края, Тифлис, Типография К.П.Казловского, 1913. s.90

[Qorqodyan_Z_1932-6] ¹ ² Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.20

[7] Yüzbaşov R. Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, "Elm", 1966. s.70

[8] Бушуева Е.Н. Словарь русской транскрипции географических терминов и других слов, встречающихся в топонимии Азербайджанской ССР, М., 1971. s.68

[9] Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, II c., Bakı, "Elm", 1980. s.168

[10] Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., "Мысль", 1984. s.195

[11] Радлов В.В. Опыт словарья тюркских наречий, т. II, ч.2, СПб, 1899. s. 1079–1080

[12] Древнетюркский словарь, Л., "Наука", 1969. s.290

[13] Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., "Мысль", 1984. s.270–271

[ReferenceA-14] ¹ ² Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.20–21, 104–105

[15] Bayramov A. Qədim Oğuz ellərinin — Ağbaba, Şörəyel və Pəmbək bölgələrinin yer-yurd adları (toponimləri), Sumqayıt, 1996. s.168

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]