Dərili tısbağa

Dərili tısbağa
Dərili tısbağa
Elmi təsnifat
	XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Dərili tısbağa
Beynəlxalq elmi adı
	Dermochelys coriacea Vand., 1761;
ITIS	173843
NCBI	27794
EOL	46559482
FW	365634

Dərili tısbağa (lat. Dermochelys coriacea) — dərili tısbağalar sinfinin (Dermochelyidae) yeganə çağdaş növü. Bunlar çağdaş dünyanın ən böyük tısbağalarıdır. Bədəninin ümumi uzunluğu 2,6 m, qabaq üzlükləri arasındakı məsafə 2,5 m, çəkisi 916 kq-dır. Digər mənbələrə görə bu tısbağaların gövdə uzunluğu 2,5 metrə, ön üzgəclərin uzunluğu 5 m-ə, çəkisi isə 600 kq-a çatır.

Təsviri

Trias dövründən bəri bu heyvanların təkamülü ayrı bir yol keçdiyindən digər tısbağalardan əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Onların sümüyü skeletlə əlaqəli deyil və ən böyüyü uzununa silsilələr əmələ gətirən bir-birinə bağlı kiçik sümük lövhələrdən ibarətdir. Buynuzvari silsilələr yoxdur, çanağ sıx bir dəri ilə örtülmüşdür. Ehtimal ki sorulmuş buynuzvari qabıqdan əmələ gəlmişdir. Bədənin orta sıxlığı dəniz suyunun sıxlığı ilə təxminən eynidir.

Dərili tısbağası dəniz anaları daraqlılar, xərçəngkimilər, başıayaqlılar, dəniz xiyarları və balaca balıqlarla qidalanır. Bütün tropik dənizlərdə yayılmışdır. Bəzən mülayim və hətta şimal enliklərinin sularında üzür. Ət yeməlidir. Laki zəhərlənmə halları qeydə alınmışdır (ehtimal ki, tısbağa üçün təhlükəli olmayan toksinlər baş verib).

Dərili tısbağalar 1–3 ildən bir yumurta verir. Yetişdirmə mövsümü ərzində hər birində 100 yumurtadan inarət olan 4-dən 7-ə qədər yumurtlama halı baş verir. Yumurtlamalar arasındakı fasilə təxminən 10 gündür. Yalnız gecə saatlarında sahilə çıxırlar. Dərinliyi 100–120 sm-ə çatan quyular qazırlar. Bədənin arxa hissəsini bu quyuya endirdikdən sonra dişi iki qrup yumurta qoyur — adi və kiçik (mayalanmamış). Yuvanı örtdükdən sonra dişi qumu üzgəclərlə möhkəm bir şəkildə bərkidir. Mayanalmamış kiçik yumurta patlayaraq yuva yerini genişləndirir. Yumurtadan çıxan tısbağalar üzgəclərinin köməyi ilə fırlanaraq qum üzərində sürünürlər.

Təsnifat

Fəsilə Dərili tısbağalar (Dermochelyidae Fitzinnger, 1843)
- Cins Dərili tısbağalar (Dermochelys Blainville, 1816)^[3]
  - Növ Dərili tısbağa (Dermochelys coriacea (Vandelli, 1761))

Maraqlı fakt

Xayro Mora Sandoval (1987–2013) — eko-fəal, dərili tısbağaların yumurtalarını toplayan brakonyerlərin qurbanı olmuşdur.

İstinadlar

↑ Fritz U., Havaš P. Checklist of Chelonians of the World (ing.). // Vertebrate Zoology / Senckenberg Nature Research Society 2007. Vol. 57, Iss. 2. P. 149–368. ISSN 1864-5755; 2625-8498
↑ The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
↑ Rhodin, A. G. J.; van Dijk, P. P.; Inverson, J. B.; Shaffer, H. B. Turtles of the world, 2010 update: Annotated checklist of taxonomy, synonymy, distribution and conservation status (PDF). Chelonian Research Monographs. 5. 14 December 2010. səh. 000.xx. doi:10.3854/crm.5.000.checklist.v3.2010. ISBN 978-0965354097. 15 December 2010 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər

Dərili tısbağa (Dermochelys coriacea)

[_de9749d0677b4806-1] Fritz U., Havaš P. Checklist of Chelonians of the World (ing.). // Vertebrate Zoology / Senckenberg Nature Research Society 2007. Vol. 57, Iss. 2. P. 149–368. ISSN 1864-5755; 2625-8498

[_71f2396ecae81e69-2] The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.

[Rhodin-3] Rhodin, A. G. J.; van Dijk, P. P.; Inverson, J. B.; Shaffer, H. B. Turtles of the world, 2010 update: Annotated checklist of taxonomy, synonymy, distribution and conservation status (PDF). Chelonian Research Monographs. 5. 14 December 2010. səh. 000.xx. doi:10.3854/crm.5.000.checklist.v3.2010. ISBN 978-0965354097. 15 December 2010 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.

[1]

[2]

[3]