Vikipediya

DART layihəsi

DART (ing. Double Asteroid Redirection Test) — NASA tərəfindən həyata keçirilən bir kosmik missiyadır[3][4]. Bu layihə Yerə potensial təhlükə törədə biləcək asteroidlərin trayektoriyasını dəyişdirmək üçün hazırlanmış ilk sınaq missiyasıdır. DART missiyası, asteroidlərin trayektoriyasını dəyişdirmək üçün bir kosmik aparatın məqsədli şəkildə toqquşdurulması üsulunun işləkliyini yoxlamaq məqsədini daşıyır.[5]

DART layihəsi
Ümumi məlumat
Ölkə
Təşkilat
Uçuş məlumatları
Buraxılma tarixi 24 noyabr 2021[2]
Emblem
Loqonun şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

DART layihəsi texnologiya və planetar müdafiədə inqilabi addımlardan biridir. Bu uğurlu sınaq, gələcəkdə asteroid təhlükələrinin qarşısını almaq üçün daha böyük missiyaların yolunu açır.[6]

Əsas məqsədi

redaktə

DART, asteroidlərin trayektoriyasını dəyişdirərək Yerin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün hazırlanmış ilk praktiki texnologiyadır.[7][8] Kosmik aparatın yüksək sürətlə asteroidə toqquşdurulması ilə onun orbitində dəyişikliyə nail olmaq. Asteroidlərin Yerlə toqquşmasının qarşısını almaq məqsədi ilə gələcəkdə asteroid təhlükəsi yaranarsa, bu texnologiyanın tətbiq edilməsi planlaşdırılır.[9]

Hədəf Asteroid: Didymos Sistemi

redaktə

DART layihəsi, iki asteroidin təşkil etdiyi Didymos sistemini hədəf aldı[10]:

  1. Didymos (ilk asteroid)
    • Diametri təxminən 780 metr təşkil edirdi.
  2. Dimorphos (kiçik peyk)
    • Diametri təxminən 160 metr təşkil edirdi.
    • DART bu kiçik asteroidə yönləndirildi.

Dimorphos, Didymos ətrafında dövr edən bir peykdir və DART layihəsində kinetik təsirin sınağı üçün seçilmişdir.

DART və beynəlxalq əməkdaşlıq

redaktə

DART missiyasının bir hissəsi olaraq Avropa Kosmik Agentliyi (ESA), Hera adlı müşahidə missiyasını həyata keçirəcək. Hera, 2024-cü ildə buraxılacaq və Dimorphosun orbitini, toqquşmanın təsirlərini və kraterin ölçüsünü daha dəqiq analiz edəcək.[11][12]

Missiyanın təfərrüatları

redaktə

DART, təxminən 610 kq ağırlığında, kiçik və sadə bir dizayna malik kosmik zond idi. Aparatda DRACO adlı yüksək keyfiyyətli kamera yerləşdirilmişdi. DART, 24 noyabr 2021-ci ildə SpaceX Falcon 9 raketi vasitəsilə Kaliforniyadakı Vandenbeq Hava Qüvvələri Bazasından buraxıldı.[13] 26 sentyabr 2022-ci ildə, DART 24,000 km/saat sürətlə Dimorphosa toqquşdu.[14]

Missiyanın uğurları

redaktə

DART toqquşması Dimorphosun orbital periodunu təxminən 32 dəqiqə azaltdı.[15] Bu, gözləntilərdən daha böyük bir dəyişikliyi göstərdi. Didymos sistemi Yerə təhlükəsiz bir məsafədə yerləşdiyindən sınaq real təhlükə yaratmadan həyata keçirildi. Təsir nəticəsində asteroiddən çıxan materialın (ejekta) analizi elmi araşdırmalara böyük töhfə verdi. Toqquşmanın trayektoriyaya təsiri ölçüldü və bu texnologiyanın gələcəkdə effektiv istifadə edilə biləcəyi sübut edildi. DART, planetar müdafiə üçün praktik bir texnologiyanın inkişafını sübut edən ilk layihədir.[16][17]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ https://www.nasa.gov/planetarydefense/dart.
  2. ↑ https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/displayTrajectory.action?id=DART.
  3. ↑ Chang, Kenneth. "What NASA's Crash into an Asteroid Looks Like – Astronomers on Earth – and a shoebox-size Italian spacecraft called LICIACube – captured the DART mission's successful strike on Dimorphos". The New York Times. 27 September 2022. İstifadə tarixi: 28 September 2022.
  4. ↑ Chang, Kenneth. "NASA Is About to Crash into an Asteroid. Here's How to Watch – The DART mission has been flying to its target since launching last year. On Monday night, it will connect". The New York Times. 25 September 2022. İstifadə tarixi: 26 September 2022.
  5. ↑ "DART". NASA Space Science Data Coordinated Archive. İstifadə tarixi: February 9, 2023.
  6. ↑ "NASA's DART Mission Hits Asteroid in First-Ever Planetary Defense Test". NASA. 27 September 2022.
  7. ↑ Chang, Kenneth. "NASA Smashes into an Asteroid, Completing a Mission to Save a Future Day". The New York Times. 26 September 2022. İstifadə tarixi: 27 September 2022.
  8. ↑ Bardan, Roxana. "NASA Confirms DART Mission Impact Changed Asteroid's Motion in Space". NASA. 2022-10-11. İstifadə tarixi: 2022-10-11.
  9. ↑ Strickland, Ashley. "The DART mission successfully changed the motion of an asteroid". CNN (ingilis). 2022-10-11. İstifadə tarixi: 2022-10-11.
  10. ↑ Keeter, Bill. "DART Sets Sights on Asteroid Target". NASA. 7 September 2022. İstifadə tarixi: 10 September 2022.; "SpaceX ready for first launch with NASA interplanetary mission". Spaceflight Now. 22 November 2021. İstifadə tarixi: 24 November 2021.; "DART Launch Moves to Secondary Window". NASA. 17 February 2021. İstifadə tarixi: 24 November 2021. Şablon:PD-notice; "Live: NASA to crash spacecraft into asteroid in trial to protect Earth from collisions". ABC News (ingilis). 26 September 2022. İstifadə tarixi: 26 September 2022.
  11. ↑ "Asteroid Impact & Deflection Assessment (AIDA) study". 7 June 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  12. ↑ DART at Applied Physics Laboratory Johns Hopkins University
  13. ↑ Brown, Geoff; University, Johns Hopkins. "NASA plans to test asteroid deflection technique designed to prevent Earth impact". phys.org.
  14. ↑ "NASA Awards Launch Services Contract for Asteroid Redirect Test Mission". NASA. 12 April 2019. İstifadə tarixi: 12 April 2019. Şablon:PD-notice
  15. ↑ "NASA – Deep Impact's Impactor". nasa.gov. 23 June 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  16. ↑ Planetary Defense: Double Asteroid Redirection Test (DART) Mission NASA 2017
  17. ↑ Kantsiper, Brian. The Double Asteroid Redirection Test (DART) mission electric propulsion trade // 2017 IEEE Aerospace Conference. 2017. 1–7. doi:10.1109/AERO.2017.7943736. ISBN 978-1-5090-1613-6.

Xarici keçidlər

redaktə
 
Vikianbarda DART layihəsi ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=DART_layihəsi&oldid=7861593"