Dağ bellevaliyası
Dağ bellevaliyası (lat. Bellevalia montana) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin bellevaliya cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.
Dağ bellevaliyası | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Dağ bellevaliyası |
||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
Qısa morfoloji təsviri redaktə
Çoxillik ot bitkisidir. Soğanağı iri, dəyirmi, 4-5 sm uzunluğunda və 3 sm enindədir. Gövdənin hündürlüyü 20—40 sm arasında dəyişir.Yarpaqları rozet, enli neştərvari, 25—30 sm uzunluğunda, 2-3 sm enindədir. Salxım uzunsov, çoxçiçəkli, enli-piramidavari çiçək saplağı çox uzundur. Çiçəkyanlğı 10 mm uzunluğunda, uzunsov boruşəkillidir, solğun-bənövşəyi, qonur, qurudulduqda sarımtıl-qırmızı, üçkünc-yumurtavari olub, sivriləşmiş, uzunluğu çiçəkyanlığından qısadır. Sütuncuq yumurtalıqdan və tozluqdan uzun, azca çiçəkyanlığınadan kənara çıxır. Qutucuq iri, yumurtavari və basıqdır.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri redaktə
Çiçəkləməsi aprel, meyvələməsi may aylarına təsadüf edir. Çxalması soğanaq və toxumladır. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında quru, daşlı yamaclarda bitir. Geofit bəzək və qida bitkisidir. Kseromezofitdir.
Yayılması redaktə
Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Qaraquş dağı, Culfa rayonu, Gülüstan kəndinin ətrafı).
Sayı və tendensiyası redaktə
Populyasiyanın təbii bərpası azalır, yeganə lokalitetində mənfi iqlimə və antropogen təsirlərə həssaslıq müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər redaktə
Əhali tərəfindən intensiv toplanması və qida kimi istifadə olunması.
Mühafizə tədbirləri redaktə
Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülmür. Yayılma yerlərində antropogen təsirlərin qarşısının alınması üçün yasaqlıqlar təşkil olunmalı, yeni yayılma sahələri axtarılmalıdır.
Sinonimləri redaktə
- Bellevalia albana Woronow
- Bellevalia glauca auct.
- Bellevalia wilhelmsii (Steven) Woronow
- Muscari wilhelmsii Steven