Dana (oğuz türkü)

Dana — oğuz türk döyüşçüsü, Urmiya hakimi, Rəvvadi hökmdarı Vəhsudanın müttəfiqi.

Dana
Təmsili rəsm (Səlcuq İranında saray adamı. XII-XIII əsrlər)
İran Azərbaycanında (Urmiyada) oğuzların tayfa və qoşun lideri (bəy)
Şəxsi məlumatlar
Milliyyəti	oğuz türkü
Vətəndaşlığı	Rəvvadilər
Ailəsi	Rəvvadi hökmdarı Vəhsudanın həyat yoldaşı (Dananın qızı və ya bacısıdır)
Dini	bilinmir
Hərbi xidmət
Xidmət illəri	XI əsrin I yarısı
Mənsubiyyəti	oğuz türk döyüşçüləri
Qoşun növü	süvari
Rəhbərlik edib	Urmiya
Döyüşlər	Oğuz-Həzbani münaqişəsi

Fəaliyyəti

Səlcuq axınları dövründə Azərbaycana yürüş edən oğuz türkləri Rəvvadi hökmdarı Vəhsudan tərəfindən dostca qarşılanmışdır. Vəhsudan oğuz türkü bir qızla evlənmişdir. Oğuzlar əlaqələrinin olduğu müsəlman əmirlərinə qız verməkdə problem görmürdülər. Burada qız üçün başlıq almaq ənənəsi də rol oynayırdı. Bu oğuzların liderləri Dana, Boğa, Göy Daş və Mənsur idi. Onlar ya Vəhsudanın istəyi ilə, ya da Vəhsudanla ittifaqlarını pozaraq qarətə başlamışdılar (Oğuz-Həzbani münaqişəsi)

Oğuz-Həzbani münaqişəsində Vəhsudan Həzbanilərin lideri Əbul-Heycanın tərəfinə keçmişdir. Bundan sonra oğuzlar Azərbaycanı tərk etməyə məcbur edilmişdir. Sadəcə Dananın başçılığındakı bir qrup İran Azərbaycanında qalmışdır. Ehtimal ki, Vəhsudanın evləndiyi qız da Dananın yaxın bir qohumudur. Vəhsudanın şairi Qətran Təbrizinin "oğuzların padşahı" adlandırdığı şəxs də Dana ola bilər. Bu oğuzlar Urmiyada məskən tutmuşdular.

1037-1038-ci illərdə Dananın buyruğunda Azərbaycanda (Urmiyada) qalmış oğuz türkləri ermənilərə hücum etmişdir. Ermənilərin bir çoxu öldürülmüş, əsir və qənimət alınmışdır. Oğuzlar at üstündə böyük yayları ilə yaxşı ox atdıqları, davamlı olaraq manevr etdikləri üçün ermənilər onlarla döyüşə bilmirdi. Daha sonra yenə Həzbanilərlə münaqişə baş vermişdir.

Oğuzların Urmiyada məskunlaşması ona görə idi ki, Vəhsudan oğuz bəyinin, ola bilsin ki Dananın yaxın qohumunu (bacısını və ya qızını) almışdır və Urmiya dirlik olaraq oğuz bəyinə verilmişdir.

Ədəbiyyat

• Faruk Sümer. "OĞUZLAR (TÜRKMENLER) TARİHLERİ-BOY TEŞKİLATI-DESTANLARI. İkinci baskı" (türk).
• Əkbər N. Nəcəf. Səlcuqlu dövlətləri və atabəyləri tarixi (Oğuzların ortaya çıxmasından — XIV əsrə qədər). Bakı: Qanun, 2010.