Defolt (maliyyə)
Defolt — maliyyə terminologiyasında bir şəxs, şirkət və ya dövlətin öz maliyyə öhdəliklərini vaxtında və tam şəkildə yerinə yetirə bilməməsi vəziyyətini ifadə edir.[1] Başqa sözlə, defolt öhdəliklərin ödənilməməsi və ya ödənişlərin gecikdirilməsi halıdır. Bu, adətən borcun qaytarılmaması, faiz ödənişlərinin gecikdirilməsi və ya kredit müqaviləsinin şərtlərinin pozulması ilə bağlı olur.[2]
Defolt vəziyyətləri düzgün idarə edilmədikdə, maliyyə sistemində geniş yayılmış sabitsizliyə səbəb ola bilər. Banklar, kreditorlar və hökumətlər borcların vaxtında və səmərəli şəkildə ödənilməsini təmin etmək üçün qabaqlayıcı tədbirlər görürlər.[3] Bu tədbirlər həm borcalanın, həm də iqtisadi sistemin sabitliyinin qorunmasına yönəlib.[4]
Tarixdəki ən böyük özəl defolt Lehman Brothers-dir, 2008-ci ildə iflas elan etdiyi zaman 600 milyard dollardan çox pulla (2023-cü ildə 830 milyard dollardan çox) olub.[5] Ən böyük suveren defolt 2012-ci ilin martında 138 milyard dollarla (2023-cü ildə 192 milyard dollara bərabər) Yunanıstandır.
Defoltun əsas növləri
redaktəTexniki defolt
redaktəBorcalan əsas borc və ya faiz ödənişlərini vaxtında həyata keçirə bilir, lakin kredit müqaviləsinin digər şərtlərini pozur.[6] Məsələn, müəyyən maliyyə göstəricilərini qoruyub saxlamaq öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi.
Ödəniş defoltu
redaktəBorcalan əsas borc və ya faiz ödənişini vaxtında həyata keçirə bilmir.[7] Bu vəziyyət həm şəxslər, həm də şirkətlər üçün maliyyə sabitliyinin ciddi pozulmasını göstərə bilər.
Dövlət defoltu
redaktəDövlətlərin öz borclarını qaytara bilməməsi halları da mümkündür və bu, iqtisadiyyat üçün ciddi təsirlərə malikdir. Dövlət defoltu adətən aşağıdakı hallarda baş verir:[8]
- Xarici borcun ödənilməməsi
- Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarına ödənişlərin gecikdirilməsi.[9]
Məşhur dövlət defoltu nümunələri
redaktə- 1998-ci ildə Rusiya defoltu.
- 2001-ci ildə Argentina defoltu.
- 2015-ci ildə Yunanıstanın defolt vəziyyətinə düşməsi.
İstinadlar
redaktə- ↑ Rahnama-Moghadam; Samavati; Dilts. Doing Business in Less Developed Countries: Financial Opportunities and Risks. Quorum/Greenwood. 1995. səh. 108. ISBN 0-89930-854-6.
- ↑ O'Sullivan, Arthur; Sheffrin, Steven M. Economics: Principles in Action. Upper Saddle River, New Jersey, USA: Pearson Prentice Hall. 2003. səh. 261. ISBN 0-13-063085-3.
- ↑ Gillespie, Patrick. "Greece could be biggest national default in history". CNN Money. June 29, 2015. April 23, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 21, 2024.
- ↑ "Managing household debts: social service provision in the EU". Eurofound.europa.eu. 2012-07-04. 2013-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-14.
- ↑ "Argentina in $1bn loan default". BBC. December 13, 2002. 2019-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-11.
Argentina will continue to default on $1bn of debt owed to the World Bank, a move which will effectively isolate the country from all major international lenders.
- ↑ M. Nicolas J. Firzli, "Greece and the Roots the EU Debt Crisis" The Vienna Review, March 2010
- ↑ "Ecuador defaults on foreign debt". BBC News. December 13, 2008. July 2, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 21, 2024.
- ↑ Louise Armitstead, "EU accused of 'head in sand' attitude to Greek debt crisis" The Telegraph, 23 June 2011
- ↑ Nouriel Roubini, "Greece's best option is an orderly default" Financial Times, June 28, 2010
Ədəbiyyat
redaktə- de Servigny, Arnaud; Olivier Renault. The Standard & Poor's Guide to Measuring and Managing Credit Risk. McGraw-Hill. 2004. ISBN 0-07-141755-9.
- Duffie, Darrell; Kenneth J. Singleton. Credit Risk: Pricing, Measurement, and Management. Princeton University Press. 2003. ISBN 0-691-09046-7.
- Firzli, M. Nicolas J. Greece and the Roots the EU Debt Crisis. The Vienna Review. 2010. ISBN 978-0-7910-2939-8.
- Lando, David. Credit Risk Modeling: Theory and Applications. Princeton University Press. 2004. ISBN 0-691-08929-9.