Demoqrafik dividend
Demoqrafik dividend — ölkənin iqtisadi inkişafı üçün əhəmiyyətli bir fürsət olaraq qəbul edilir və əhalinin yaş strukturunun dəyişməsi ilə bağlıdır. Bu konsept, gənc nəsil sayının artması və əmək qabiliyyətli yaşda olan (15-64 yaş arası) əhalinin payının yüksəlməsi nəticəsində yaranan iqtisadi imkanları ifadə edir.[1]
Demoqrafik dividendin əsas aspektləri
redaktə- Gənc Əhalinin Artımı — gənc nəsilin çoxluğu, iş gücünün artmasına səbəb olur. Bu, iqtisadiyyatın inkişafına müsbət təsir göstərir.
- İş Gücü — əmək qabiliyyətli yaşda olan insanların sayının artması, istehsalın artmasına və daha çox iqtisadi fəaliyyətə imkan tanıyır.
- Təhsil və İstihdam — demoqrafik dividendin faydalı olması üçün gənclərin yaxşı təhsil alması və iş bazarına inteqrasiya olunması vacibdir. Bu, onların bacarıqlarını artıraraq, iqtisadi inkişafa daha çox töhfə vermələrini təmin edir.
- Sosial İnvestisiyalar — demoqrafik dividendin həyata keçirilməsi üçün sosial siyasət, səhiyyə, təhsil və digər sahələrə sərmayə qoyulması lazımdır. Bu, gənc əhalinin potensialını maksimum dərəcədə istifadə etməyə kömək edir.
- İqtisadi Artım — doğuş nisbətinin azalması və yaşlı əhalinin artması ilə bağlı uzun müddətli iqtisadi problemlərlə üzləşməmək üçün demoqrafik dividendin düzgün istifadə edilməsi vacibdir.[2]
Demoqrafik dividend, əhalinin yaş tərkibindəki dəyişikliklərdən yararlanan bir iqtisadi fürsət olmaqla, müasir cəmiyyətlərdə sosial və iqtisadi inkişafın əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir. Bu fürsətlərin reallaşması, strateji planlaşdırma və müvafiq siyasətlərin həyata keçirilməsi ilə mümkündür.
İqtisadi artım üçün demoqrafik imkanlar əhalinin sonrakı qocalmasının geniş miqyaslı potensial nəticələri ilə birbaşa bağlıdır. Yaşlı insanların sayı nə qədər tez artsa, “demoqrafik dividend”də qaçılmaz azalma bir o qədər tez baş verir. Demoqrafik pəncərənin yarandığı andan əhalinin qocalmasına qədər cəmiyyətin keçid vəziyyəti bəşəriyyət tarixində görünməmiş bir hadisədir, çünki onun bütün inkişaf tarixində heç vaxt belə bir fenomen olmamışdır.[3]
BMT-nin Fəaliyyət Proqramı
redaktəSürətli əhalinin artımı inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yoxsulluğun səviyyəsini artırır. Bu ölkələrdə davamlı inkişafa o zaman nail olmaq olar ki, bütün qadın və kişilər, qızlar və oğlanlar onları gücləndirən ləyaqət və insan hüquqlarından istifadə etsinlər; onların reproduktiv hüquqlarını təmin edir; iqtisadi artıma töhfə vermək üçün layiqli iş tapmaq imkanı verir. Gələcəkdə əhalinin rifahının yaxşılaşdırılması üçün müvafiq siyasətlər hazırlamaq və investisiyaların həcmini müəyyən etmək üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əhali Fondu cəmiyyətin tərkibini anlamaq üçün hökumətlərlə işləyir: onların sayı, cinsi, yeri, artım tempi və indiki və gələcək əhalinin yaş strukturu.[3]
Statistika
redaktəBu gün dünyada gənclərin və yaşlı insanların nisbəti heterojendir yəni ki, dünyanın bəzi regionlarında (Afrikada, xüsusilə Afrikanın cənubunda, Asiyanın, Latın Amerikasının və Karib hövzəsinin bir hissəsində) gənclər üstünlük təşkil edir — təxminən 60%. Ən az inkişaf etmiş ölkələrin əhalisi 24 yaşdan aşağıdır, Avropa və Şərqi Asiyada isə 65 və daha yuxarı yaşda olan insanların nisbəti artır.[4]
İstinadlar
redaktə- ↑ "Programming the Demographic Dividend: from Theory to Experience". UNFPA Global Site (ingilis). 2020-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-23.
- ↑ Барсуков В. Н. От демографического дивиденда к старению населения…. 12 (Экономические и социальные перемены: факты, тенденции, прогноз). 167–182.
- ↑ 1 2 "Demographic dividend". UNFPA Global Site (ingilis). 2019-08-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-22.
- ↑ "Демографические изменения". ООН. 2020-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-23.
Ədəbiyyat
redaktə- rus dilində
- В.Е. Гимпельсон и Р.И. Капелюшников. Российский рынок труда через призму демографии. М.: Высшая школа экономики. 2020. ISBN 978-5-7598-2167-0.
- ingilis dilində
- David Bloom, David Canning, Jaypee Sevilla: The Demographic Dividend: A New Perspective on the Economic Consequences of Population Change. (Population Matters Series). Rand Corporation, Santa Monica, California 2003, ISBN 0-8330-3373-5.
- Fang Cai: Beyond Demographic Dividends (Series on Chinese Economics Research). World Scientific, 2014, ISBN 978-981-4520-87-4.
- Chetan Agrawal: Demographic Dividend or Disaster: Indian Labour in the 21st Century. Lambert Academic Publishing, 2013, ISBN 978-3-8465-5905-5.
- Tran Kanh: Demographic Dividend and Its Economic Implications in Vietnam: Opportunities and Challenges. Lambert Academic Publishing, 2012, ISBN 978-3-659-21638-1.
- Neelanjana Pandey: Age Structural Transition and Economic Growth in India: Consequences on Demographic Dividend. VDM Verlag, 2010, ISBN 978-3-639-28362-4.
Xarici keçidlər
redaktə- 6 самых распространённых мифов о современной и будущей демографии населения Земли
- Межгосударственный статистический комитет СНГ. "Значение статистического мониторинга положения молодёжи и выполнения программ в интересах молодёжи в странах Восточной Европы и Центральной Азии" (PDF). www.cisstat.com (rus). 2015-09-14. İstifadə tarixi: 2020-11-23.
- Представительство ЮНИСЕФ в Узбекистане. "Поколение 2030: Демографический дивиденд" (PDF). unicef.org/uzbekistan (rus). 2018-07. İstifadə tarixi: 2020-12-03.
- Фонд ООН в области народонаселения. "Карта развивающихся стран мира по структуре населения". unfpa.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-12-03.
- Фонд ООН в области народонаселения. "Мощь 1,8 миллиарда. Народонаселение мира в 2014 году" (PDF). unfpa.org (rus). 2014-11-20. İstifadə tarixi: 2020-12-05.