Eldar İsmayılov (tarixçi)
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
İsmayılov Eldar Rafiq oğlu (30 mart 1950, Bakı – 10 mart 2014) — azərbaycanlı tarixçi.
| Eldar İsmayılov | |
|---|---|
_1.jpg) | |
| Doğum tarixi | 30 mart 1950 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 10 mart 2014 (63 yaşında) |
| Elm sahəsi | tarix[1] |
| Elmi adı | |
| Təhsili | |
Həyatı
redaktəEldar İsmayılov 30 mart 1950-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1973-cü ildə M. V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1973 – 1976-cı illərdə həmin universitetin aspiranturasında təhsil almışdır. 1977-ci ilin dekabrında MDU-da namizədlik, 1991-ci ilin fevral ayında isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1977-ci ildən ölümünə qədər fasiləsiz olaraq Azərbacan Dövlət Universitetində çalışır. Fəaliiyətinə universititin tədris hissəsinin rəisi kimi başlamışdır. 1983-cü ildə dosent, 1992-ci ildə isə professor elmi adına layiq görülmüşdür. 1986 – 1990-cı illərdə dissertasiya müdafiəsi üzrə ixtisaslaşdırılmış şuranın elmi katibi, 1991–1994-cü illərdə isə həmin suranın sədri, 1990 – 1994-cü illərdə tarix fakültəsinin dekanı, 1996 – 1999-cu illərdə kafedra müdiri vəzifələrində işləmişdir.[2] Uzun illərdir ki, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının ekspert şurasının üzvü idi. 1997–2014-cü illərdə "Vətəndaş Cəmiyyəti Uğrunda" Müstəqil Məsləhət və Yardım Mərkəzinin direktoru idi.[3] O, 100-dən artıq elmi məqalənin, 11 monoqrafiyanın və yüzdən artıq qəzet və jurnal yazılarının müəllifidir. Onun Azərbaycanda təhsilin tarixi ilə bağlı kitabı YUNESKO-nun xüsusi sifarişi ilə dərc olunmuşdur. İki monoqrafiyada əksini tapmış müharibədən sonrakı dövrün araşdırılması, ölkə tarixşünaslığında bu dövrün ilk tədqiqatları olmuşdur. E. İsmayılovun redaktəsi və həmmüəllifliyi ilə yazılmış, ümumtəhsil məktəblərinin XI sinifləri üçün Azərbaycan tarixi dərsliyi Azərbaycanda bu istiqamətdə ilk təcrübə olmuşdur. 2010-cu ildə Rusiya Ali məktəbləri üçün yazılmış "Azərbaycan tarixindən oçerkləri" dərsliyində müəllif Azərbaycan tarixinin bir çox səhifələrinə yeni rakursdan baxmış və müəyyən mənada bütövlüklə Azərbaycan tarixinə yeni konseptual yanaşmanı ortaya qoymuşdur.[4][5] Professor E. İsmayılov monoqrafiyası Yeltsin Fondu tərəfindən maliyyələşən Rusiyanın ən böyük nəşriyyat evi olan "ROSSPEN"də dərc edilmiş ilk Azərbaycan tarixçisidir. 2015-ci ildə Azərbaycanda 1937-ci ilin repressiyalarına həsr edilmiş fundamental əsər müəllifin ölümündən sonra dərc edilmişdir.[6][7][8] Professor E. İsmayılovun 30 ildən artıq pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Bu illər ərzində o, Bakı Dövlət Universitetində əvvəlcə SSRİ tarixi, daha sonra isə son 20 il ərzində Rusiya və slavyan ölkələrinin tarixi kursları üzrə mühazirə oxumuşdur. Eldar İsmayılovun mühazirələri və praktiki məşğələləri onu gözəl mühazirəçi və istedadlı müəllim kimi fərqləndirirdi. O, pedaqoji kollektiv və tələbələr arasında xüsusi nüfuza malik olmuşdur. Professor E. İsmayılov universitetdə 100-dən artıq diplom, buraxılış və magistratura işlərinə rəhbərliyi həyata keçirmişdir. O, 4 aspirant və dissertantın elmi işlərinə rəhbərlik etmişdir ki, onlardan ikisi artıq elmlər namizədidir. Eldar müəllimin elmi əsərləri konkret problemlərin həllinə öz yaradıcı və novator yanaşması ilə fərqlənmşdir. Onun məqalələri Azərbaycandan kənarlarda — Rusiyada, ABŞ-də, Türkiyədə, Gürcüstanda, Qazaxıstanda da dərc olunmuşdur. Xarici ölkələrdən – ABŞ-dən, İtaliyadan, Türkiyədən olan alimlər öz əsərlərində E. İsmayılova dəfələrlə istinad etmişlər. Onun "Azərbaycan: "Mülayimləşmənin" ilk illəri. 1953 – 1956-cı illər" əsərinə Almaniyada rəy dərc olunmuşdur.[9][10][11]
O, ölkə televiziya kanallarının, habelə Moskva, Peterburq və Belorus kanalları tərəfindən çəkilmiş 30-a yaxın sənədli filmdə məsləhətçi kimi iştirak etmişdir.
Professor E. İsmayılov postsovet və postsosialist məkanında yerləşən ölkələrin tarixinin müxtəlif dövrləri ilə bağlı həm Azərbaycanda, həm də onun sərhədlərindən kənarda, o cümlədən Rusiyada, ABŞ-də, Türkiyədə, İranda, Fransada, Qazaxıstanda, Estoniyada və digər ölkələrdə keçirilmiş çoxsaylı beynəlxalq konfranslarda, simpoziumlarda və seminarlarda iştirak etmişdir. Professor E. İsmayılov 2008-ci ilin oktyabr-noyabr aylarında Parisdə bir aylıq elmi təcrübə keçmişdir.
İctimai fəaliyyət
redaktəE. İsmayılov geniş ictimai fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. O, 1997–2014-cü illərdə Azərbaycanda seçkilərin monitorinqi və yerli özünüidarəetmənin təkmlləşdirilməsi məsələləri üzrə ixtisaslaşmış qeyri hökumət təşkilatı olan "Vətəndaş Cəmiyyəti Uğrunda" Müstəqil Məsləhət və Yardım Mərkəzinin direktoru idi. Onun rəhbərliyi altında bu qeyri hökumət təşkilatı vətəndaş cəmiyyətinin aparıcı təşkilatlarından birinə çevrilmişdir. Mövcud olduğu vaxt ərzində Mərkəz Avropa Şurası, Avropa İttifaqı, ABŞ Milli Demokratiya İnstitutu, Avrasiya Fondu, Açıq Cəmiyyət İnstitutu, Norveç Yerli və Regional Hakimiyyətlər Assosiasiyası, Fridrix Naumann Fondu və s. kimi nüfuzlu beynəlxalq və yerli təşkilatların dəstəyi ilə 30-a yaxın uzun və qısamüddətli layihələr reallaşdırmışdır. Bütün bu müddət ərzində təşkilat maarifçilik məqsədiylə 50-dən artıq kitab, bülleten, broşur dərc etdirmiş, əhalinin müxtəlif təbəqələri üçün 500-dən artıq təlim-seminar keçirmişdir. "Vətəndaş Cəmiyyəti Uğrunda" Mərkəz 1998-ci ildən başlayaraq Azərbaycanda keçirilmiş bütün seçkilərin monitorinqini həyata keçirmiş, Azərbaycanın Bələdiyyə Assosiasiyalarının yaradılmasnda iştirak etmişdir. Azərbaycanda bələdiyyə sisteminin yaradılmasında Mərkəzin müəyyən xidmətləri olmuşdur. O, bir sıra yerli özünüidarəetmə orqanlarının texniki və təhsil bazasının möhkəmlənməsinə yardım göstərmişdir. Mərkəz Azərbaycanın sərhədlərindən kənarda da böyük nüfuza malikdir. Onun nümayəndələri Gürcüstanda, Ukraynada, Rumıniyada və Qırğızıstanda keçirilmiş seçkilərdə beynəlxalq müşahidəçi qismində iştirak etmişlər. Professor E. İsmayılov qeyri hökumət təşkilaatlarının ABŞ-də, Polşada, Xorvatiyada və Almaniyada keçirilmiş beynəlxalq toplantılarında iştirak etmişdir. Professor Eldar Rafiq oğlu İsmayılov 10 mart 2014-cü il tarixdə, Bakı şəhərində ürək tutmasından vəfat etmişdir.[12][13]
Elmi və pedaqoji fəaliyyət
redaktə1. Sovet Azərbaycanında ali məktəbin inkişafı. 1984. (həmmüəllifliklə)
2. Azərbaycanda təhsil: Bir eksperimentin yekunları. Moskva-Paris, 1984. (Fransız və ingilis dillərində) (həmmüəllifliklə)
3. Azərbaycan SSR-n sosial strukturu. Bakı, 1990.
4. Azərbaycan tarixi. Ümumtəhsil məktəblərinin XI sinifləri üçün dərslik. Bakı, 1995. (Azərbaycan və rus dillərində)
5. Hakimiyyət və xalq. Azərbaycanda müharibədən sonrakı stalinizm. (1945 – 1953-cü illər). Monoqrafiya. Bakı, 2003.
6. Azərbaycan: "Mülayimləşmənin" ilk illəri. 1953 – 1956-cı illər. Monoqrafiya. Bakı, 2006. 7. Rusiya tarixinin sovet dövründən oçerklər. Monoqrafiya. Bakı, 2008.
8. Azərbaycan tarixindən oçerklər. M. 2010.
9. Stepan Şaumyan – Unutqunluğa məhkum olunmuş. Bakı, 2012
10. Anastas Mikoyan – O axınlar arasında keçirdi. Bakı, 2013
11. 1937: Azərbaycanda böyük terrorun tarixi. M., 2015.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ "Скончался профессор Эльдар Исмаилов". 1news.az (rus). İstifadə tarixi: 3 yanvar 2024.
- ↑ "Tanınmış tarixçi Eldar İsmayılov vəfat edib". 525.az. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2023.
- ↑ "Новая книга по истории Азербайджана". www.anl.az.
- ↑ "Исмаилов Эльдар. Очерки по истории Азербайджана". Библиотека исторической литературы (rus). 2023-10-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-17.
- ↑ "Moskvada Azərbaycanda böyük terrorun tarixi təqdim olunub" (az.). 1 yanvar 1970. 2024-01-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2023.
- ↑ "В Москве издана книга Эльдара Исмаилова «История «большого террора» в Азербайджане»". www.salamnews.org. 2015-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2023.
- ↑ "Книга Э.Исмайлова о сталинских репрессиях". turan.az (rus). 3 yanvar 2024.
- ↑ "E. İsmayılov: «Bağırov 1937-ci ildə plenumda deyir: «Bu faktı mənə kim çatdırdı? Səməd Vurğun...» [Video]". Azadlıq Radiosu (az.). 26 iyun 2013. 2013-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-16.
- ↑ "Eldar İsmayılov: "1915-ci ildə Osmanlıda millətlərarası münaqişənin təşəbbüskarı ermənilər olub"". Milli.Az (az.). 23 aprel 2010.
- ↑ "Eldar İsmayılov: "Şaumyan Azərbaycan və Gürcüstanı parçalamağı planlaşdırırdı"". davam.az.
- ↑ "Tarixçi alim Eldar İsmayılov vəfat edib (Alimin Amerikanın Səsinin arxivindəki müsahibəsi)". Voice of America (az.). 10 mart 2014. 2021-09-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-16.
- ↑ "Eldar İsmayılov vəfat etdi". Oxu.Az (az.). 10 mart 2014. 2014-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-09-16.
Xarici keçidlər
redaktə- Cəmil Həsənli. "Vəfalı dost haqqında vida sözü" ( (az.)). azadliq.info. 2014-03-11. İstifadə tarixi: 2014-11-24.