Elqıqıtqın gölü
Elqıqıtqın gölü — Çukot Muxtar Dairəsi ərazisində yerləşən vulkan gölü. Göl Anadır alçaqdağlığı, Anadır rayonu, Anadır şəhərindən 390 km şimal-qərbdə yerləşir.
| Elqıqıtqın gölü | |
|---|---|
| çuk. Эльгыгытгын | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 489 m |
| Eni | 12 km |
| Uzunluğu | 12 km |
| Sahəsi | 119 km² |
| Həcmi | 14,1 km³ |
| Dərin yeri | 174 m |
| Minerallaşma tipi | Şirin |
| Yerləşməsi | |
| 67°30′ şm. e. 172°00′ q. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
|
|
|
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.jpg)
Gölün adı çukot dilindən tərcümədə эльгыгытгын — «ağ göl» mənasını verir.
Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri redaktə
- Gölün diametri — 12 kilometr[1];
- mərkəzi hissədə dərinlik 169 m;
- maksimal dərinlik — 174 m;[2]
- sahəsi — 119 km²;
- həcmi — 14,1 km³;
- su toplayıcı hövzəsinin sahəsi — 293 km²;
- suyun orta temperaturu 3 °C[3];
- dəniz səviyyəsindən hündürlüyü — 489 m[4].
İlin böyük qismi üzəri buzla örtülü olur. Bəzi illərdə hətta yayda belə tamami ilə buzdan azad ola bilmir. Sahilə yaxın ərazilərdə daimi buzlaqlar vardır. Onların qalınlığı 481 çatır. Gölə 50 qol axır. Göldən Enmıvaam çayı başlayır. O isə öz növbəsində Anadır çayı hövzəsinə aiddir.
Daimi yaşayış məntəqələrinə yaxın yerləşməməsi səbəbindən ora yol yoxdur.
Formalaşması redaktə
Gölün yaranması haqqında iki fərziyə vardır. Bəzi alimlər onun zərbə krateri digəri isə vulkan krateri olduğunu bildirirlər.
Araşdırılma redaktə
Gölün ilk təsvirini Serqey Obruçev 1930-cu illərdə vermişdir. O gölün tətqiqatı işlərində onu Elqıdxın olaraq adlandırır[5].
1950-ci illərdə aparlan tətqiqatlar zamanı onun dərinliyi, suyunun temperaturu, suyunun tərkibi, suyunda planktonların olması və s. işlər aparılmışdır[6]
1980-1990-cı illərdə aparılan tətqiqatlar zamanı bununla bağlı çoxlu sayda məqalə və kitablar dərc edilmişdir.
1998, 2000, 2003, 2008 və 2009-cu illərdə isə dünyanın bir çox ölkələ alimlərinin də iştirak etdiyi ekpedisiyalar təşkil olunmuşdur.
Mənbə redaktə
- Американские геологи начнут бурение на Чукотке
- Импактные структуры Земли. Эльгыгытгын Arxivləşdirilib 2008-04-17 at the Wayback Machine
- Представлены результаты изучения осадочных пород на дне чукотского озера Эльгыгытгын[ölü keçid]
- Haltia E. M., Nowaczyk N. R. Magnetostratigraphy of sediments from Lake El’gygytgyn ICDP Site 5011-1: paleomagnetic age constraints for the longest paleoclimate record from the continental Arctic, 2014.
İstinadlar redaktə
- ↑ "спутниковой фотографии". 2023-07-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-27.
- ↑ Nolan M., Brigham-Grette J. Basic hydrology, limnology, and meteorology of modern Lake El’gygytgyn, Siberia // Jornal of Paleolimnology, 2007 (v. 37), p. 17-35.
- ↑ Dr. Matt Nolan. Research at Lake El’gygytgyn Arxivləşdirilib 2008-05-09 at the Wayback Machine
- ↑ "Сплав по рекам Энмываам-Белая (Чукотка)". 2007-09-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-27.
- ↑ Екатерина Горбунова, Кира Русина Тайны озера Эльгыгытгын Arxivləşdirilib 2007-09-28 at the Wayback Machine. Сайт «Арктика сегодня».
- ↑ Иветта Красногорская Колдовское озеро Arxivləşdirilib 2007-09-27 at the Wayback Machine. Журнал «Государственное управление ресурсами».
Ədəbiyyat redaktə
- Галанин А. В., Беликович А. В., Малков Е. Э. и др. Особо охраняемая территория «Озеро Эльгыгытгын» (Анадырское плоскогорье) // Вестник ДВО РАН, 1994. № 4.
- Dietz, R.S. McHone, J.F. Jr. 1976 El’gygytgyn: Probably world’s largest meteorite crater. Geology, v. 4, pp. 391–392.