Elza Salahova
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Salahova Elza Əbdüləziz qızı (24 dekabr 1950, Bakı) — kimya elmləri doktoru.[1]
| Elza Salahova | |
|---|---|
| Elza Əbdüləziz qızı Salahova | |
 | |
| Doğum tarixi | 24 dekabr 1950 (73 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | kimya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| İş yerləri | Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu |
| Təhsili | Azərbaycan Pedoqoji İnstitutu |
| Mükafatları | 60 illiklə əlaqədar Fəxri Fərman, KQÜKİ-nun 80 illiyilə əlaqədar Fəxri Fərman |
Həyatı
redaktəSalahova Elza Əbdüləziz qızı 1950-ci ildə dekabr ayının 24-də Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. O, 1968-ci ildə 172 saylı orta məktəbi "gümüş medalla" bitirmiş və həmin ildə Azərbaycan Pedoqoji İnstitutunun Kimya fakültəsinə daxil olmuşdur. E. Ə. Salahova institutda oxuduğu müddətdə elmi işə maraq göstərmiş və tələbə elmi cəmiyyətinin fəal üzvü olmuşdur. 1972-ci ildə onun apardığı elmi tədqiqat işi respublikada Mendeleyev cəmiyyəti xətti ilə keçirilən elmi konfransında II yerqazanmış və mükafata layiq görülmüşdqür. E. Ə. Salahova 1972-ci ildə Azərbaycan Pedoqoji İnstitutunun kimya fakültəsinin "fərqlənmə" diplomu ilə bitirmiş, institutun kimya fakültəsinin elmi şurasının təqdimatı əsasında həmin ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Qeyri üzvi və Fiziki kimya institutunun "elektrokimya"ixtisası üzrə aspiranturya daxil olmuşdur. 1979-cu ildə o, "renium ilə tellurun birgə elektrolitik çökməsi prosesinin tədqiqi" mövzusunda namizədlik dissertasiya işini Lensovet adına Leninqrad Texnoloji İnstitutunda "elektrokimyəvi istehsalat" ixtisası üzrə müvəffəqiyyətlə müdafiə etmiş və texniki elmlər namizədi adına layiq görülmüşdür.
2010-cu ildə Kimya Problemləri İnstitutu nəzdində fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şurasında "Fiziki kimya" və "Qeyri üzvi kimya" ixtisasları üzrə "Renium xalkogenidlərinin elektrokimyəvi çökdürülməsinin elmi əsasları və alınmış yarımkeçirici təbəqələrin fiziki kimyəvi xassələri" mövzusunda doktorluq dissertasiya işini müdafiə etmiş və kimya elmləri doktoru adını almışdır.
Təhsili, elmi dərəcə və elmi adları
1972-ci ildəm Azərbaycan Pedoqoji İnstitutunun kimya fakültəsini "fərqlənmə" diplomu ilə bitirmişdir.
1972-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Qeyri üzvi və Fiziki kimya institutunun "elektrokimya"ixtisası üzrə aspiranturya daxil olmuşdur.
1979-cu ildə o, "renium ilə tellurun birgə elektrolitik çökməsi prosesinin tədqiqi" mövzusunda namizədlik dissertasiya işini Lensovet adına Leninqrad Texnoloji İnstitutunda "elektrokimyəvi istehsalat" ixtisası üzrə müvəffəqiyyətlə müdafiə etmiş və texniki elmlər namizədi adına layiq görülmüşdür.
1997-ci ildə baş elmi işçi dərəcəsi almışdır.
2010-cu ildə Kimya Problemləri İnstitutu nəzdində fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şurasında "Fiziki kimya" və "Qeyri üzvi kimya" ixtisasları üzrə "Renium xalkogenidlərinin elektrokimyəvi çökdürülməsinin elmi əsasları və alınmış yarımkeçirici təbəqələrin fiziki kimyəvi xassələri" mövzusunda doktorluq dissertasiya işini müdafiə etmiş və kimya elmləri doktoru adını almışdır.
Əmək fəaliyyəti
redaktəƏmək fəaliyyəti bütünlüklə AMEA-nın KQUKİ ilə bağlıdır. E. Ə. Salahova 1972-ci ildən hal hazıradək renium və onun ərintilərinin elektrokimyəvi yolla alınamsı sahəsində geniş elmi tədqiqat işləri aparır. Onun apardığı elmi işin istiqaməti elektrokimyəvi çökdürmə yolu ilə nazik təbəqə şəklində yarımkeçirici xassəyə malik renium xalkogenidlərinin Re-X alınmsının elmi əsaslarının işlənib hazırlanmasından, onların fiziki kimyəvi xassələri arasında qanunauyğunluqların müəyyən edilməsindən və tədbiq edilməsi üçün yarımkeçirici materialların seçilməsindən ibarətdir. Işin elmi yeniliyi ondan ibarətdir ki, ilk dəfə olaraq elektrokimyəvi çökdürmə yolu ilə yarımkeçirici xassəyə malik nazik təbəqə şəklində renium xalkogenidlərinin alınması prosesi işlənib hazırlanmışdır.
E. Ə. Salahova 2004-cü ildə institutda "renium ərintilərinin elektrokimyası" qrupu, 2011-ci ildə isə sektor rəhbəri olmuşdur. 2014-cü ildən o, "renium ərintilərinin elektrokimyası və elektrokatalizi" laboratoriyasının rəhbəridir. Rəhbərlik etdiyi ilk gündən lazımi avadanlıqlarla təmin olunmuş, yarımkeçirici təbəqələrin elektrokimyəvi yolla alınması, çökmə prosesinin mexanizminin öyrənilməsi, alınan təbəqələrin fiziki-kimyəvi xassələrinin tədqiq edilməsi, alınan birləşmələrin struktur quruluşu və fotoelektrik xassələrinin ğyrənilməsi ilə məşğul olmuşdur.
O, eyni zamanda Respublika Qadın cəmiyyətində fəal iştirak edir və dəfələrlə Respublika qadınlar qurultayının nümayəndəsi olmuşdur. Azərbaycan Elmləe Akademiyasının " Qadın problemləri və gender bərabərliyi" üzrə komisiyanın sədridir.
2023-cü ildə Ali Attestasiya komissiyasının qərarına əsasən E. Ə. Salahovaya professor elmi adı verilimişdir.
Elmi əsərləri
redaktəÜmumilikdə 141 elmi əsərin (64 məqalə), 3 monoqrafiya və 7 patentin[2][3][4][5]müəllifidir.
Monoqrafiya
redaktə"The electrochemical production of thin films of rhenium chalcogenides" LAP LAMBERT, Academic Publishing, 2014, pp108.
"The electrochemical production of thin films of rhenium chalcogenides" LAP LAMBERT, Academic Publishing, 2017, pp108.
"Получение тонких полупроводниковых покрытий на основе халькогенидов рения", Изд-во AFtogrAF, Baku, 2021, pp.233
Son illərdə xaricdə dərc olunmuş elmi əsərlər
- E. A. Salakhova, Меджидзаде В. А. Электроосаждение тонких покрытий сплавами рений-теллур из хлоридно-боратного электролита. Журн. Электрохимия 2011, № 8, выпуск 47, с. 938–943
- E. A. Salakhova, V. A. Medjidzade, R. E. Huseynova, F. S. Novruzova, P. E. Kalantarova. The Elektrodepozition of rhenium in alkalin and acidic electrolytes. Journal of Chemistry and Chemical Engineering , Vol.6, No5, 2012, p.488–494
- E. A. Salakhova, Aliyev A. M. Obtaining the thin semiconductive covering Re-Se from sulphate electrolyte. Journal of Advances in Materials and Phyzics Chemistry, Volum 2. No 4 B (2012).p253–255
- E. A. Salakhova, K. F. IbraghimovaP. E. KalantarovaV. A. Medjidzade. Electro-physical properties of rhenium chalcogenides’ thin. Journal of Chemistry and Chemical Engineering, Vol. 7, № 5, (2013), pp. 489–494.
- E. A. Salakhova, Калантарова П. Э., Гейбатова А. Ф. Влияние различных факторов на состав осадков рения, получаемых при катодном восстановлении ионов рения из хлоридно-боратных растворов. Akad. M. F. Nağıyevin 105 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları. Səh 230–234. Bakı-2013
- E. A. Salakhova, Aliyev A. M, Ibraghimova K. F. The obtaining of thin films Re-S from tiocarbamid electrolytes and influence of various factor s on the alloys composition. American Chemical Science Journal, 2014, 4(3), pp. 338–341.
- E. A. Salakhova. The electrochemical Depozition of rhenium chalcogenides from different electrolytes. Journal of chemical engineering and chemistry recearch, 2014 , volum1, number3, p. 185–198.
- E. A. Salakhova, D. B. Tagiyev N. N. Xankisiyeva A. F. Heybatova. Mathematical Modelling and Optimization of the Process for Chalcogenides Rhenium Alloys Obtaining. IJECCE, Journal, Volum-6 , Issue-3, may 2015, p. 370–374
- E. A. Salakhova, D. B. Tagiyev. Semiconducting propertics of thin coatings of rhenium chalcogenides. Materials and Technologies for Energy Efficiency, 2015. p. 58–63
- E. A. Salakhova, D. B. Tagiyev, K. F. İbrahimova, P. E. Kalantarova. The investigation of microstructure and the X-ray phase analysis of Re-X alloys(X=S, Se, Te) Journal of Materials Science and Chemical Engineering, 2015, p. 1–8, vol3, 10. i.f-0.58
- E. A. Salakhova, D. B. Tagiyev, K. F. İbrahimova, P. E. Kalantarova. Physico-chemical properties of thin rhenium chalcogenides coatings. Journal MSCE, 2015, 3, p. 82–87. i.f-0.58
- E. A. Salakhova, D. B. Tagiyev, P. E. Kalantarova, N. N. Khankishiyeva. İnvestigation of voltampere characteristics of diodic structure on base of thin films of rhenium chalcogenides. İnternational Journal of Engineering Sciences Research Tecnology. March, 2016. P795–802. 5(3)
- E. A. Salakhova, D. B. Tagiyev, P. E. Kalantarova, K. F. Ibrahimova. The Ectrochemical Method For Obtaining thin Coverings Of RheniumChalcogenides. İnternational Journal of Engineering Sciences Research Tecnology.5(10); October, 2016. P390–399, i.f.4.116
- E. A. Salakhova, D. B. Tagiyev, K. F. İbrahimova, P. E. Kalantarova. Electrodeposition of Re-Cu-Se alloys from sulphur acidic electrolytes. International Journal of current Research.vol.9, İssue 01, 2017. pp. 45406–45411 i.f. 7.08
- Salakhova E. A., D. B. Tagiyev, P. E. Kalantarova, A. M. Askerova, Electrodeposition rhenium-tellurium alloys from chloride acid electrolytes, Journal of Advances in Chemistry, 2018, 15.i 2, 6199–6205 DOI10.24297/jac.v15i2.7454
- Salakhova E. A., D. B. Tagiyev, K. F. Ibrahimova, P. E. Kalantarova, A. M. Asgarova Morphology of Thin Films Obtained in Re-Te-Cu System by Electrochemical Method, International Journal of Trend in Research and Development, 2018, 5,18, 504–506, www. ijtrd.com
- Salakhova E. A., D. B. Tagiyev, A. F. Heybatova, A. J. Maharramova, N. N. Khankishiyeva, Electrochemical Obtaining of New Nano Coverings Re-S, International Journal of Trend in Research and Development , 2019, 6, 2, 352–354
- Salakhova. E. A., D. B. Tagiyev, M. A. Ramazanov, Z. A. Aghamaliyev, P. E. Kalantarova, K. F. Ibragimova, Baku State University International Conference "MODERN TRENDS IN PHYSİCS", 2019, 109–112, WoS
- Salakhova E. A., D. B. Tagiyev, K. F. Ibragimova, P. E. Kalantarova, Morphology of rhenium-selenium-copper nano-films, London Journals Press, 2019, 19, 8, 45–49, WoS
- Салахова Э. А., Д. Б. Тагиев, M. A. Рамазанов, З. A. Агамалиев, K. Ф. Ибрагимова, П. Э. Калантарова, Электрохимическое получение нанопокрытий в системе Re-Cu-Se и их морфология, "Химия и химическая технология", 2021, 64,2, 34–41 DOI:https://doi.org/10.6060/ivkkt. 20216402.6298 WoS
- Salakhova E. A., D. B. Tagiyev, R. E. Huseynova, İ İ. Cabbarova, P. E. Kalantarova, The effect of different factors on electrochemical obtaining of alloys Re-Te-Cu, Journal of Electrochemical Scince and Engineering, 2021, 11, 2, 107–114, DOI:10.5599/jese.895 WoS
- Salakhova E. A., D. B. Tagıyev, P. E. Kalantarova, I. I. Jabbarova, R. E. Huseynova, A. F. Heybatova, N. N. Khankishiyeva, K. F. Ibrahimova. Electrochemical obtaining of thin tellurium coatings from chloride-sulphate solutions. London Journals Press. volume 23, issue 8, 2023. p.73–83
- Salakhova E. A., D. B. Tagiev, P. E. Kalantarova, K. F. Ibrahimova, Y. E. Alizada, R. E. Huseynova and I. I. Jabbarova. Electrochemical obtaining of rhenium-molibdenum alloys. Journal of Electrochemical Scince and Engineering.13(3) 2023, p.563–573
Müəlif şəhadətnamələr və patentləri
redaktə- 200000886, 2000-ci il,"Yarımkeçirici renium-selen ərintilərindən ibərət örtüklər almag ücün electrolit" (Həmmuəllifli)
- 20050216, 2005-ci il, "Renium ditelluriddən ibarət nazik təbəqəli örtüklərin əlınması üsulu" (Həmmuəllifli)
- İ 120050119, 2005-ci il, "Renium disulfiddən ibarət nazik təbəqəli örtüklərin alınması" (Həmmuəllifli)
- İ 20070092, 2007-ci il, "Renium diseleniddən ibarət nazik təbəqəli örtüklərin alınması üçün elektrolit" (Həmmuəllifli)
- İ 20180016, 2017-ci il, "Renium əsasında nazik təbəqəli örtüyün alınma üsulu"(Həmmuəllifli)
- İ 20180016, 2018-ci, il, "Renium əsasında nazik təbəqəli örtüyün alınma üsulu"(Həmmuəllifli)
- İ 20230062, 2023-cü il, "Renium əsasında nanotəbəqəli örtüyün alınması üsulu"(Həmmuəllifli)
Ailəsi
redaktə2 qizi və 4 nəvəsi var.
Beynəlxalq və Respublika elmi konfranslarında iştirakı
redaktə- Prof. A. Ə. Verdizadənin 95 illik yubileyinə həsr olunmuş "Üzvi reagentlər analitik kimyada" respublika konfransında (Bakı 2009),
- "Современные методы в теоретической и экспериментальной электрохимии" VI, VII Международная научная конференция, (Иваново, 2014,2015),
- 7th International Symposium on Technetium and Rhenium-Science and Utilization, (Moscow, Russia, 2011),
- Институт "Гинцветмет" Рений. Международной научно-практической конференции (Москва 2013,2016),
- M. Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutunun 80 illik yubileyinə həsr olunmuş Respublika elmi konfransının materialları (Bakı 2016)
- IX Всероссийская Международная научная конференция. "Современные методы в теоретической и экспериментальной электрохимии" (Иваново 2017)
- Akademik M. Nağıyevin 110 illik yubileyinə həsr olunmuş "Nağıyev qiraətləri" (Bakı 2018)
- Baku State University International Conference "MODERN TRENDS IN PHYSİCS" (Bakı 2019)
- X Международной научная конференции "Современные методы в теоретической и экспериментальной электрохимии" (Иваново 2019)
- XXI Менделеевский сьезд по общей и прикладной химии (Москва 2019)
- XI Международной научной конференции "Современные методы в теоретической и экспериментальной электрохимии" (Иваново 2020)
- XII Международной научной конференции "Современные методы в теоретической и экспериментальной электрохимии".(Иваново 2021)
Beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü
redaktə- Resenzent- American Journal of Analytical Chemistry (2016)
- Resenzent-İnternational Research Journal of Pure and Applied Chemistry (2016)
- Resenzent-Journal of Energy and Power Engineering (2015)
- Resenzent-Journal Hazardous materials (2015)
- Redaksiya heyətinin üzvü – Journal of Chemical Engineering and Chemistry Research (2015)
- Fəxri üzvü – İnternational Association of Advanced Materials (2016)
- Resenzent — Engineering reports (2024)
Dissertantlara elmi rəhbərlik
redaktə2 nəfər kimya üzrə fəlsəfə doktoru almış, 3 nəfər isə dissertantdır
Təltif və mükafatlar
redaktəAnadan olmasının 60-illik yubileyi ilə əlaqədar fəxri fərman
KQÜKİ-nun 80-illik yubileyi ilə əlaqədar fəxri fərman
İstinadlar
redaktə- ↑ "Salahova Elza Əbdüləziz qızı". science.gov.az. 2023-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-28.
- ↑ https://patent.copat.gov.az/files//31619221312005831377Ixtira_2018_01.pdf
- ↑ https://patent.copat.gov.az/files//210932327027877229802006.3.pdf
- ↑ https://patent.copat.gov.az/files//24473250982778220863Ixtira_2008_03.pdf
- ↑ https://patent.copat.gov.az/files//23446209543177528154Ixtira_2018_08.pdf