Ermənistan bulqarları
Ermənistan bulqarları — Kubrat xanın ölümündən sonra Ermənistana köçən xalq.
Ümumi məlumat redaktə
Onların adına ilk dəfə Moisey Xorenlidə rast gəlinir. Ermənilər onları xanlarının adı ilə Vənəndlilər olaraq tanıyırdılar. Ermənistan Sasanilər və Roma imperiyası tərəfindən bölünəndən sonra bulqarlar heç bir bölgüyə qoşulmamış, Kür çayı vadisində öz qalalarında möhkəmlənmişdilər. IV Xosrov tərəfindən təqib olunan bulqarlar Suriya sərhəddinəcən enmişdilər. Xorenatsi bulqarların qeyri-adi cəsarətli bir xalq olduğunu qeyd edir.[1]
Vənəndlilər Ermənistan əsilzadə ailələri siyahısı olan "Qaxnamə"də 17-ci sırada qeyd olunmuşdur. Erməni tarixçi Yegişenin verdiyi məlumata görə Sasanilərin xristianlığı qadağan etməsinə etiraz edənlər arasında Vanandın bulqar yepiskopu Qad da olmuşdur.[2] Avarayr döyüşündə birləşmiş xristian ordularının 3-cü hissəsinə bulqar sərkərdə Tatul başçılıq edirdi. Sasanilərin həbs etdiyi əsilzadələr arasında Tatulun ailəsindən olan 3 bulqar da var idi. Edam olunan 6 din adamından biri də bulqar rahib Levond idi. Tarixçi Yegişe Vartan Mamikonyanın əsgərlərindən biri olmuşdur və döyüşün şahididir. Bolqar tarixçi Atanas Stomatova görə Tatul bir erməni adı deyil və onun Vənənddən olması bulqar olmasının isbatıdır.[3]
Vənənd hazırda Naxçıvan Muxtar Respublikasında Ordubad rayonunda yerləşir.
Tarixi Ermənistan bulqarları redaktə
- Eran xan - Balasakan hakimi ilə birlikdə Qafqaz Albaniyası mərzbanının ordularını məğlub etmiş və Bizans torpaqlarına basqınlar etmişdi.
- Bel xan - Kuşanlara hücum planlayan Sasani şahı Yezdəgirdə qarşı hərəkət edərək onları müharibə haqda öncədən məlumatlandırmışdı.
- Zorqua - Vənənd yepiskopu (387)
- Vartan - Katolikos.
- Yusik - Katolikos Vartanın oğlu. Bizansa səfir olaraq getmişdi.
- Pap və Atanagin - katolikos Yusikin oğulları.
- Orot - Yusik ilə səfirliyə getmiş bulqar əsilzadəsi.
- Artavna - Yusikin ölümündən sonra yepiskop Daniili onun yerinə keçməsi üçün çağırmaqla vəzifələndirilmiş bulqar əsilzadəsi.[4]
Sonralar redaktə
Erməni tarixçi Moisey Xorenlinin verdiyi məlumata görə bulqarların bir qismi sonradan erməniləşdi və bir hissəsi də "Bulqar ölkəsinə" geri qayıtdı.