Famil Şərifov
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Şərifov Famil Həsən oğlu — Azərbaycanın əməkdar müəllimi, üzümçü-alim.
| Famil Şərifov | |
|---|---|
| Şərifov Famil Həsən oğlu | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | (78 yaşında) |
| Vəfat yeri | Gəncə şəhəri |
| Dəfn yeri | Fəxri xiyaban |
| Vətəndaşlığı |
 Azərbaycan |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Elm sahəsi | üzümçülük |
| Elmi adı | Professor |
| İş yeri | Azərbaycan Aqrar Universiteti |
| Təhsili | Ali |
| Mühüm layihəsi | Üzümçülükdə intensiv aqrotexnikanın tədbiqi ilə rekord (800-1000 sentner/ha) məhsulun alınması |
| Mükafatları | Dövlət və beynəlxalq mükafatları |
Həyatı
redaktə20 noyabr 1937-ci il ildə anadan olub[1]. 1960-cı ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun meyvə-tərəvəzçilik və üzümçülük fakultəsini bitirdikdən sonra Ukraynanın Xerson vilayətində aqronom işləmişdir. 1963-cü ildə üzümçülük üzrə aspiranturaya daxil olmuş və 1968-ci ildə ″Fillokseraya davamlı çalaqaltı hibridlərin öyrənilməsi″ mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında assistent, dosent, kafedra müdiri, professor vəzifələrində çalışmışdır.
Pedaqoji fəaliyyətlə yanaşı o, üzümçülük sahəsində genişmiqyaslı tədqiqat işləri aparmışdır.1972-1982-ci illərdə Dövlət xətti ilə respublikanın müxtəlif rayonlarında yeni üzümlüklərin salınmasında və ümumilikdə üzümçülüyün inkişaf etdirilməsində yaxından iştirak etmişdir.
Görkəmli alim F.Şərifov daim novatorluq nöqteyi-nəzərindən çıxış etmişdir. 1979-cu ildən onun üzümçülük üzrə başladığı intensiv və super-intensiv becərmə texnologiyaları sonralar genişmiqyaslı yeni və orjinal bütöv bir becərmə sistemini təşkil etmişdir. 1984-cü ildə onun super-intensiv becərmə texnologiyası əsasında becərdiyi üzümlüyün 1 hektarından 1000 sentner məhsul alınmışdır. Onun orijinal super-intensiv becərmə texnologiyası 1988-ci ildə Dövlət tərəfindən təsdiq edilmişdir (24 sentyabr, 1988-ci il).Beləliklə, Azərbaycanda və dünyada ilk dəfə hər hektar üzümlükdən 800-1000 sentner məhsul alınmasının elmi konsepsiyası hazırlanmışdır.
F.Şərifovun bu sahədəki işləri 1988-1989-cu illərdə SSRİ Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisində (ВДНХ СССР) nümayiş etdirilmiş, bie neçə medal və pul mükafatına layiq görülmüşdür. İyirminci əsrin 80-ci illərində Azərbaycanda ilk dəfə olaraq üzümün kombaynla yığımı üçün aqrofon yaratmış və Rusiya mütəxəssisləri ilə birlikdə üzümün kombaynla yığımını təşkil etmişdir.
2010-cu ildə F.Şərifov üzüm bitkisinin birinci ilində yüksək səviyyədə məhsul alınmasına nail olmuşdur. Sonrakı illərdə o, üzümçülüyün daha dərinliklərinə gedərək üzüm bitkisinin 2-ci ilində hər hektardan 6-8 ton məhsul almışdır. Hər iki məsələ üzümçülükdə sensasiya yaradaraq dünya üzümçülük elminin tarixinə düşmüşdür.
Uzun illərdən bəri üzərində işlədiyi və 2011-ci ildə təsdiqləndiyi daha bir istiqamət: tinglik mərhələsini keçmədən üzümlüyün salınması məsələsidir. Bununla da bir ildə tingliyin becərilməsinə sərf edilən vaxt və vəsaitə qənaət edilməsinin yeni konseptual istiqaməti elmi cəhətdən hazırlanmışdlr.
Bunlardan başqa üzümçülüyün aqrotexnikasında əl əməyinin 60-65% azaldılması texnologiyasını hazırlamışdır. Onun bütün tədqiqatları üzümçülükdə intensiv və super-intensiv becərmə texnologiyasına əsaslanaraq, torpaq fondunun, suvarma suyunun, material məsarifinin və işçi qüvvəsinin qat-qat qənaət edilməsinə və iqtisadi effektivliyin artırılmasına zəmin yaradır.
Famil Şərifovun tədqiqatlarının nəticələri İtaliya, Fransa və Çində uğurla aprobasiya edildikdən sonra bu ölkələrin bəzi təsərrüfatlarında tədbiq edilmişdir.
M.Qorbaçovun apardıqı uqursuz siyasəti nəticəsində Respublika üzümlüklərinin ləğvi dövründə F.Şərifov üzüm sortlarından ibarət qenofond yaratmışdır.
Yeni “Nail”, “Kəhraba”, “Bayanşirə Süfrə”, “Tünd yarpaq Təbrizi” üzüm sortlarının müəllifidir.
2002-ci ildə dövlət sifarişi ilə AzTV-nin çəkdiyi ″Azərbaycan üzümü″ telefilminin salnaməçisidir. 2005-ci ildə Azərbaycan üzümçülüyü tarixində ilk dəfə olaraq çapdan çıxmış ″Azərbaycan üzümü″ atlasının müəllifidir. O, dünyanın tanınmış üzümçüləri ilə sıx əlaqə qurmuş və birgə layihələrdə fəaliyyət göstərmişdir. Azərbaycanda ilk özəl üzümçülük məktəbinin yaradıcısı və rəhbəridir.
Beynəlxalq və Respublika sərgilərində dəfələrlə fəal iştirakına görə k/t nazirliyinin fəxri fərmanlarına layiq görülmüşdür.
150-dən artıq elmi əsərin müəllifidir. WWW.UZUM.AZ internet saytının təsisçisi və yaradıcısıdır.
Professor Famil Şərifov, Ölkə başçısı Cənab İlham Əliyevin sərəncamı ilə “Əməkdar müəllim” adına (2007) və “Tərəqqi” medalı ilə (2009) təltif edilmişdir. 2011-ci ildə Avropa Keyfiyyət Komissiyası tərəfindən qızıl medalla təltif olunmuşdur (İsveçrə, Cenevrə). 2015-ci ildə Dünya Biznes Konfederasiyasının “World Businessperson” mükafatına layiq görülmüşdür (ABŞ, Hyuston) . Azərbaycan Respublikası Ziyalılar cəmiyyətinin “Respublikanın Fəxri ziyalısı” adına layiq görülmüşdür.
Dövlət sifarişi ilə çəkilmiş “Azərbaycan üzümü” sənədli filminin salnaməçisi, bir sıra iri üzümçülük təsərrüfatlarının məsləhətçisi olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2011-cil martın 1 tarixli “Toxumçuluq və üzümçülüyün inkişaf etdirilməsinə dair” məruzəsindən irəli gələn müddəalarla əlaqədar Nazirlər Kabinetində Dövlət proqramının hazırlanması üzrə yaradılmış işçi qrupunun fəal üzvü olmuşdur.
Famil müəllimin yetişdirdiyi mütəxəssislər həmi Azərbaycanda, həmi də onun hüdudlarından kənarda onun işlərinin layiqli davamçılarıdır. F.Şərifov bacarıqlı və fədakar elm xadimi olmaqla yanaşı, qayğıkeş və mehriban ailə başçısı olmuş, dörd övlad və səkkiz nəvə yadigarı vardır.
Üzümçülükdə aşağıdakı problemlərin həllinə nail olmuşdur:
- Üzümçülükdə intensiv və super-intensiv becərmə texnologiyalarının işlənib hazırlanması;
- Üzümlüyün 2-ci ilində 6-8 ton, 4-5-ci ilində 800-1000 sentner məhsul alınmasının elmi konsepsiyası;
- Üzümçülükdə şirin ( üzüm ) konveyerinin elmi əsasları;
- Super-intensiv becərmə texnologiyasının tələblərinə uyğun yeni modifikasiyalı geniş fəzalı şaquli şpalerin parametlərinin hazırlanması;
- Üzümlükdə bilavasitə kolla bağlı əl əməyinin 60-65% azaldılması;
- Tinglikdən ting çıxımının 2 dəfəyə qədər artırılması;
- Üzümçülükdə xəstəliklərə və ziyanvericilərə qarşı mübarizənin yeni metodları;
- İntensiv becərmə texnologiyası əsasında tinglikdən ting çıxımının 2-2.5 dəfə artırılması;
- Üzümçülükdə milli qenofondun yaradılması
Famil Həsən oğlu Şərifov 4 may 2016-cı ildə vəfat etmişdir. Gəncə şəhəri fəxri xiyabanında dəfn olunmuşdur. Noyabr 2016-cı ildən Azərbaycan Dövlət Aqrar Unifersitetində professor Fami Şərifov adına laboratoriya fəaliyyət göstərir.