Fernandu-di-Noronya

Fernandu-di-Noronya
	port. Fernando de Noronha
	3°54′00″ c. e. 32°25′00″ q. u.
Ölkə	Braziliya
Akvatoriya	Atlantik okean ;
Adaların sayı	21
Ümumi sahəsi	26 km²
Hündür nöqtəsi	756 m
Əhalisi	3.108 nəfər (2009-cu il)
	Fernandu-di-Noronya
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fernandu-di-Noronya^[1] (port. Fernando de Noronha) — Vulkan məhşəlli adalardan ibarət olan və Braziliyanın əsas hissəsindən 350 km şimal-şərqdə yerləşir. Arxipelaq 21 adadan ibarətdir. İnzibati cəhətdən Pernambuku ştatı ərazisinə daxildir.

CoğrafiyaRedaktə

Arxipelaqın sahəsi 26 km² təşkil edir, bunun 17 km² sahə əsas adanın ərazisini təşkil edir. Ən hündür nöqtəsi 756 metrdir.

AdalarRedaktə

Fernandu-di-Noronya
Rata (Ilha Rata)
Konseisau (Ilha da Conceição)
San-Joze (Ilha de São José)
Şopo-du-Nordeste (Ilha do Chapéu do Nordeste)

Trista-Reis (Ilha Trinta-Réis)
Rasa (Ilha Rasa)
Şopo-du-Sueste (Ilha Chapéu do Sueste)
Duş Ovoş (Ilho dos Ovos)

Meio (Ilha do Meio)
Lusena (Ilha do Lucena)
Kuskuz (Ilha do Cuscuz)
Kаbеludа (Ilha Cabeluda)

QayalarRedaktə

Morro-du-Leau (Rochedo do Morro do Leão)
Morro-da-Viuvinya (Rochedo do Morro da Viuvinha)
Sela Jineta (Rochedo Sela Gineta)

Frade ada qayası (Rochedo da Ilha do Frade)
Perdaş Sekaş (Rochedo das Pedras Secas)
Dioş İrmauş (Rochedo Dois Irmãos)

(Klippe bei Ilha dos Ovos)
(Klippe in der Nähe von Ponta das Caracas und Baía Sueste)

Təbiət və iqlimiRedaktə

İqlimi tropikdir: yanvardan avqusta qədər yağış mönsümüdür. Avqustdan yanvara qədər isə quraq iqlim hakimdir. Ada ot, yabanı üzüm, kol və Atlantik meşəsi ilə örtülmüşdür^[2]. Heyvanlar aləmi tısbağa, delfin və dəniz quşlarından ibarətdir. Endemik canlıları — Elaenia ridleyana və Vireo gracilirostris.

2001-ci ildə Fernandu-di-Noronya arxipelaqı və Rokas atolu YUNESCO Ümumdünya irsi siyahısına daxildir.

TarixiRedaktə

Arxipelaq 1501 və ya 1502-ci ildə portuqal ekspedisiya rəhbəri Qaşpar Lemuş və ya Qonzalo Koelu tərəfindən kəşf edilmişdir. Adalar ekspedisiyanı maliyyələşdirən yahudi Fernandu-di-Noronyanın şərəfinə adlandırılmışdır. 1 iyun 2009-cü ildə Arxipelaqdan 650 km şərqdə Airbus A330-203 sərnişin təyyarəsi qəzaya uğramışdır. Rio-de-Janeyrodan Parisə istiqamətlənən, Air France şirkətinə məxsus təyyarə pis hava səbəbindən qəzaya uğramışdır. Göyərtəsində olan 228 nəfrin hamısı həlak olmuşdur.