Fraykor
Fraykor (alm. Freikorps, alman: [ˈfʁaɪˌkoːɐ̯]; mənası – azad korpus, könüllülər korpusu)[1] — XVIII–XX əsrlərdə Almaniya və Avstriyada mövcud olmuş bir sıra hərbiləşdirilmiş vətənpərvər birləşmələrin adı. Birinci Dünya müharibəsindən sonra Veymar Respublikasında dövlətin xüsusilə kommunistlərə qarşı təşkil etdiyi nizamsız silahlı birləşmələr fraykor adlanırdı.
Tarixi
redaktəNapoleon müharibələrinin ən məşhur könüllü korpuslarından biri Adolf fon Lütsovun rəhbərliyi altında Lütsov fraykoru idi. Alaylar yerli könüllülərdən və düşmən fərarilərindən ibarət idi. Bəzən ekzotik təchiz olunmuş qoşunlar piyada, süvari və daha nadir hallarda artilleriya kimi istifadə olunurdu. Bir bölükdən bir neçə min nəfərə qədər olan qarışıq birləşmələr və legionlar da var idi. General fon Kleystin tabeliyində olan Prussiya fraykorları piyadalar, yegerlər, draqunlar və qusarlardan ibarət idi.
Birinci Dünya müharibəsindən sonra əsasən müharibə veteranlarından ibarət olan fraykor hərbiləşdirilmiş milislər kimi yetişdirilmişdir. Onlar Veymar Respublikasını devirməyə cəhd etdikləri iddia olunan[2][3] Almaniya kommunistlərinə dəstək verən Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasına qarşı hökumət adından döyüşmək üçün toplanmışdılar.[4] Bununla belə, bir çox fraykor üzvü respublikaya böyük ölçüdə xor baxmış və onun tərəfdarlarının sui-qəsdində iştirak etmişdir.[5][6]
1919-cu ildə Adolf Hitler siyasi karyerasına başlamış, Münhendə kiçik və tanınmayan Almaniya Fəhlə Partiyasına qoşulmuşdur. Bu partiya 1920-ci ildə Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyasına çevrilmiş və Hitler 1921-ci ildə partiyanın lideri olmuşdur. Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyasının bir çox gələcək liderləri fraykorda olmuşdur: 1939-cu ildə İkinci Dünya müharibəsinin ilin dövründə Almaniyanın Polşaya hücumu zamanı yaradılan "Ebbinghaus Freikorps" düşmən xəttinin arxasında təxribat etmək üçün təyin edilmişdi, lakin onlar uğursuzluğa düçar olmuş və elə həmin il nizami qoşunlara tabe edilmişdilər.
İstinadlar
redaktə- ↑ Wichmann's German Dictionary, or Pocket Dictionary of the German And English Languages, by K Wichmann, Pg 109. Published by George Routledge & Sons, Ltd, London, E P Dutton & Co, New York, and The Mission Book Co., Ltd., Toronto. 1935.
- ↑ William L. Shirer, The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany, New York, NY, Simon & Schuster, 2011, p. 55
- ↑ Heiden, Konrad. Der Fuehrer: Hitler's Rise to Power. Boston, MA: Houghton Mifflin Company. 1944. 21-22.
- ↑ Haffner, Sebastian. Defying Hitler. Picador. 2000. 30–31, 33. ISBN 0-312-42113-3.
- ↑ Heiden, Konrad. Der Fuehrer: Hitler's Rise to Power. Boston, MA: Houghton Mifflin Company. 1944. 23-24.
- ↑ Heiden, Konrad. Der Fuehrer: Hitler's Rise to Power. Boston, MA: Houghton Mifflin Company. 1944. 88-89.
Əlavə ədəbiyyat
redaktə- Blanke, Richard. Orphans of Versailles: The Germans in Western Poland, 1918–1939. University Press of Kentucky. 1993. ISBN 0-8131-1803-4. 2023-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-21.
- Childers, Thomas. The Third Reich: A History of Nazi Germany. New York: Simon & Schuster. 2017. ISBN 978-1-45165-113-3.
- Davidson, Eugene. The unmaking of Adolf Hitler. University of Missouri Press. 2004. ISBN 9780826215291. 2023-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-21.
- Geiss, Immanuel; Jacobmeyer, Wolfgang, redaktorlar Deutsche Politik in Polen 1939-1945. Aus dem Diensttagebuch von Hans Frank, Generalgouverneur in Polen (alman). Opladen: Leske + Budrich. 1980. ISBN 978-3810002969.
- Eley, Geoff. Conservatives and radical nationalists in Germany: the production of fascist potentials, 1912–28 // Blinkhorn, Martin (redaktor). Fascists and Conservatives: The Radical Right and the Establishment in Twentieth-Century Europe. New York, NY: Routledge. 1990. 50–70. ISBN 978-0-049-40087-0.
- Gerwarth, Robert. "The Central European Counter-Revolution: Paramilitary Violence in Germany, Austria and Hungary after the Great War". Past & Present. 200 (1). 2008: 175–209. doi:10.1093/pastj/gtm046.
- Hoess, Rudolf; Fitzgibbon, Constantine; Levi, Primo. Commandant of Auschwitz: The Autobiography of Rudolf Hoess. Translated by Constantine Fitzgibbon, Joachim Neugroschel. Sterling Publishing. 2000. ISBN 1-84212-024-7.
- Hürter, Johannes. Hitlers Heerführer. Die deutschen Oberbefehlshaber im Krieg gegen die Sowjetunion 1941/42. 2nd edition (alman). Oldenbourg, Munich. 2007. ISBN 978-3-486-58341-0.
- Koepp, Roy G. Conservative Radicals: The Einwohnerwehr, Bund Bayern Und Reich, and the Limits of Paramilitary Politics in Bavaria, 1918–1928 (PhD). Lincoln, NE: University of Nebraska. 2010. 2022-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-21.
- Kolko, Gabriel. Century of War: Politics, Conflicts, and Society since 1914. New York, NY: The New Press. 1994. ISBN 978-1-565-84192-5.
- Morris, Douglas G. Justice Imperiled: The Anti-Nazi Lawyer Max Hirschberg in Weimar Germany. University of Michigan Press. 2005. ISBN 0-472-11476-X.
- Mueller, Michael. Canaris. Naval Institute Press. 2007. ISBN 9781591141013.
- Padfield, Peter. Hess: The Fuhrer's Disciple. London: Cassell & Co. 2001. ISBN 0-304-35843-6.
- Read, Anthony. The Devil's Disciples: Hitler's Inner Circle. W. W. Norton & Company. 2004. ISBN 0-393-04800-4.
- Waite, Robert G. L. Vanguard of Nazism: The Free Corps Movement in Post-War Germany, 1918–1923. New York, NY: W. W. Norton & Company. 1969. OCLC 3633548.
Xarici keçidlər
redaktə
Vikianbarda Fraykor ilə əlaqəli mediafayllar var.
