Göyçə-Zəngəzur Respublikası
Göyçə-Zəngəzur Respublikası — XX əsrin axırlarında deportasiya olunana qədər Ermənistan ərazisində,Zəngəzur regionunda və Göyçə gölünün şərqində kompakt yaşamış etnik azərbaycanlıların dövlət layihəsi. 19 sentyabr 2022-ci ildə əvvəllər bu regionda yaşamış və SSRİ-nin dağılmasından sonra oranı tərk etməyə məcbur qalmış bir qrup azərbaycanlı tərəfindən respublikanın yaradıldığı elan edilmişdir. Bəyanatda respublikanın gələcək hökumətinin strukturu öz əksini tapmışdır və bir ay müddətində onun parlamentinin (milli məclisinin) çağırılması elan edilmişdir. Respublikanın paytaxtı Qafan şəhəri və ya Basarkeçər şəhəri olmalı idi. Layihənin təşəbbüskarlarının fikrinə görə, yeni dövlət qurumu Ermənistan Respublikası ilə konfederasiyanın tərkibində olmalı idi.[1] Ankarada türkiyəli siyasətçi Mehmet Əli Arslanın iştirakı ilə gələcək dövlətin nümayəndəliyi açılmış və Göyçə-Zəngəzur Respublikasının nümayəndələri arasında İraq kürdlərinin islamçı hərəkatının lideri Əli Bapir ilə danışıqlar aparılmışdır.[2]
20 sentyabrda Qərbi Azərbaycan İcması təşkilatının nümayəndələri Göyçə-Zəngəzur Respublikasının təşəbbüsünə etiraz edərək bunu "qəbuledilməz və zərərli" adlandırmışdılar.[3] Bu layihənin arxasında duran şəxsin – medianın avantürist adlandırdığı qalmaqallı azərbaycanlı fəal Rizvan Talıbovun adını çəkən nəşrlər də peyda olmuşdur.[4] Milli Məclisin deputatı Məlahət Həsənova bu təşəbbüsü qətiyyətlə pisləyərək vurğulamışdır ki, Ermənistanın hazırda yerləşdiyi "əsl Azərbaycan torpaqlarının" Azərbaycanın "geri qaytarılması" taktikası müəmmalı ictimai fəallar yox, yalnız Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən müəyyən edilməlidir.[5] Bir sıra ekspertlər Göyçə-Zəngəzur Respublikasının elan edilməsini yalnız "Azərbaycanın düşmənləri olan Ermənistan və İrana istiqamətləndirilmiş təxribat" kimi qiymətləndirmişdilər.[6] Eyni zamanda, bəzi şərhçilər qeyd etmişdilər ki, Ermənistanın tərkibində Göyçə-Zəngəzur Respublikası ideyası Azərbaycanın Ermənistan Dağlıq Qarabağ Respublikasının Azərbaycan tərkibində arzuladığı statusunun bir növ güzgü əksidir və buna görə də belə bir təşəbbüs Zəngəzur dəhlizinin açılmasını tələb etmək üçün Ermənistana diplomatik təzyiq göstərməkdə müəyyən rol oynaya bilər.[7] Sosioloq Faiq Ələkbərli bildirmişdir ki, buna bənzər cəhd daha əvvəl, 2020-ci ildə bir qrup fəal "İrəvan-Türk Cümhuriyyəti" elan edəndə baş tutmuşdur.[8]
2023-cü ildə Rizvan Talıbovun xarici tərəf müqabilləri tərəfindən Göyçə-Zəngəzur Respublikası layihəsinin rəhbərliyindən uzaqlaşdırıldığı, mövcud olmayan respublikanın rəhbərliyi isə Türkiyədə yaşayan Tünzalə Çələbiyevaya verilmişdir. 10 avqustda məlum olmuşdur ki, Azərbaycana gələn Talıbov və Çələbiyeva Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti tərəfindən həbs olunmuşdur.[9] Onların həbsindən bir neçə gün sonra Göyçə-Zəngəzur Respublikasının təşəbbüskarlarının öz işlərini dayandırdıqları və ideyalarından əl çəkdikləri barədə bəyanat yayılmışdır.[10] Göyçə-Zəngəzur Respublikasının adı çəkilməyən rəhbərləri Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyinin adından "Azəri-Press"in yaydığı bəyanatda bildirmişdir: "Bu gün bütün qərbi azərbaycanlılar əmindirlər ki, onların pozulmuş hüquqları Azərbaycan Prezidentinin və dövlətimizin qüvvələrinin siyasi iradəsi ilə bərpa olunacaq. Ona görə də onlar vahid niyyətlə birləşməli, çaşqınlıq yaradan hər hansı bölücü addımlardan çəkinməli, Qərbi Azərbaycana – doğma torpaqlarımıza qayıtmaq üçün birgə mübarizə aparmalıdırlar".[11]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ Göyçə-Zəngəzur Respublikası yaradıldı — BƏYANAT Arxiv surəti 19 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında // 7 times, 19.09.2022.
- ↑ Azərbaycana qarşı terror olan qondarma "Göyçə-Zəngəzur Respublikası"nın sifarişçisi kimlərdir?! Arxiv surəti 22 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında // Marja, 21.09.2022.
- ↑ Qərbi Azərbaycan İcması: «Göyçə-Zəngəzur Respublikası» adlı bir qurumu tanımırıq Arxiv surəti 20 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında // Müsavat, 20.09.2022.
- ↑ "Чьей авантюрой является «Гёйча-Зангезурская республика»? — РАССЛЕДОВАНИЕ". 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-09-20.
- ↑ Göyçə-Zəngəzur Respublikasının elanı böyük siyasi səhvdir — YAP-çı deputat Arxiv surəti 20 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında // Baku Post, 20.09.2022.
- ↑ «Göyçə-Zəngəzur Respublikası» — İran kəşfiyyatının layihəsi, yoxsa bir dəli quyuya daş atdı… Arxiv surəti 22 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında // Müsavat, 22.09.2022.
- ↑ Heydər Oğuz. Bir neçə kəlmə Göyçə-Zəngəzur Respublikası barədə Arxiv surəti 20 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında // Ovqat.com, 20.09.2022.
- ↑ Göyçə-Zəngəzur Respublikası nədir?! — Aydınlaşdırmaq lazımdır! Arxiv surəti 22 sentyabr 2022 tarixindən Wayback Machine saytında // Şərq, 22.09.2022.
- ↑ Özbaşına «Göyçə Zəngəzur Respublikası» yaradıldığını elan edənlər istintaqa cəlb olundu Arxiv surəti 11 avqust 2023 tarixindən Wayback Machine saytında // Qafqazinfo.az, 10.08.2023.
- ↑ Основатели организации «Гёйча-Зангезурская Республика» объявили о самоликвидации Arxiv surəti 24 avqust 2023 tarixindən Wayback Machine saytında // ИА «Туран», 18.08.2023.
- ↑ «Göyçə-Zəngəzur Respublikası» fəaliyyətini dayandırıb Arxiv surəti 24 avqust 2023 tarixindən Wayback Machine saytında // Azəri Press Agentliyi, 18.08.2023.