Germanium oksid (IV)

Germanium - oksidi (IV)

Germanium oksidi (IV) (germanium dioksid) germanium və oksigenin binar qeyri - üzvi kimyəvi birləşməsi olub amfoter oksiddir. Kimyəvi formulu GeO₂ . Germanium – dioksidin forması silisium dioksidə çox oxşardır. İki kristallik və üçüncü amor modifikasiya halında mövcuddur :

Heksoqonal β- GeO₂ , α- kvars ilə eyni quruluşa malikdir.
Tetraqonal α- GeO₂ ( mineral forma argutit) SnO2 tipli struktura malikdir. Yüksək təzyiq altında CaCl₂ tipli rombik formaya keçir.
Amorf GeO₂ şüşəvari kvarsa bənzəyir, suda həll olandır.

Tetraqonal germanium dioksid 1033°C -də heksoqonal formaya keçir. ∆Hα→ β=21,6kC/mol

Alınması redaktə

Germanium dioksidi GeCl4 hidrolizə uğradıb, alınan çöküntünün 900°C-də qurutmaqla alınır.Bu zaman adətən amorf və heksoqonal GeO2 qarışığı alınır. GeCl4+ H2O → m GeO2• n H2O + 4HCl↑ □(→┴(900°C) ) GeO2+ H2O↑ 700°C-dən yuxarı temperaturda germaniumu oksidləşdirməklə Ge + O2 □(→┴(˃700°C) ) GeO2 Germanium sulfidin (IV) qaynayan suda hidrolizi ilə alınır. GeS2 + 2H2O □(→┴(100°C) ) GeO2↓+ 2H2S↑ Germaniumun durulaşdırılmış nitrat turşusunda həll etməklə. Ge + 4HNO3 → GeO2↓+ 4NO2↑+ 2H2O Germanium sulfidin (II) qatı isti nitrat turşusu ilə oksidləşdirməklə GeS+ 10HNO3 → GeO2↓+ H2SO4+ 10NO2↑ + 4H2O Germanium hidridin hidrolizi və ya oksidləşməsi ilə GeH4 + 2H2O □(→┴T ) GeO2↓ +4H2↑ GeH4 +2O2 □(→┴(200°C) ) GeO2 + 2H2O

Kimyəvi xüsusiyyət redaktə

α- GeO₂ və amorf GeO₂ kimyəvi cəhətdən daha passivdir, buna görə də kimyəvi xassələri β- GeO2 üçün təsvir edilir. Germanium dioksidi 1000°C- də qızdırdıqda germanium oksid GeO alınır.

             2 GeO2 ⇆ 2GeO + O2

Hidrogen və karbonun təsiri ilə qızıdırmaqla germaniuma qədər reduksiya olunur.

             GeO2 + 2 H2□(→┴(600°C) ) Ge + 2H2O
             GeO2 + C □(→┴(500-600°C) ) Ge + CO2

Germanium dioksid suda həll olaraq zəif metagermanium turşusu əmələ gətirir.

              GeO2 + H2O → H2GeO3
                      H2GeO3 + H2O ⇆ HGeO3- + H3O+ ; pK= 8,73
              HGeO3+ + H2O ⇆ GeO32+ + H3O+ ; pK= 12,72

Qələvilərdə həll olur. Durulaşdırılmış qələvi ilə metagermanium duzları , qatılaşdırılmışla orta germanium duzları əmələ gətirir.

             GeO2 + 2Na OH □(→┴(˂20%) ) Na2GeO3 +2H2O
             GeO2 + 2Na OH + 2H2O □(→┴(˃20%) ) Na2[ Ge(OH)6 ]

İstifadəsi redaktə

Təmiz germanium və onun birləşmələrinin istehsalında aralıq məhsuldur. Gümüş dioksid, geniş açılı linzalar və optik mikroskopların linzaları üçün optik material kimi istifadə etməyə imkan verən 1,7 refraktiv göstəriciyə malikdir.Spektrin infraqırmızı diapazonunda şəffafdır. Silisium dioksid və germanium doksid qarışığı optik lif materialı kimi istifadə olunur. Komponentin nisbətinin dəyişməsi işığın sınmasını dəqiq idarə etməyə imkan verir.

Ədəbiyyat redaktə

Thiele, Ulrich K. (2001). “The Current Status of Catalysis and Catalyst Development for the Industrial Process of Poly(ethylene terephthalate) Polycondensation”. International Journal of Polymeric Materials. 50 (3): 387—394.
Tao, S. H.; Bolger, P. M. (June 1997). “Hazard Assessment of Germanium Supplements”. Regulatory Toxicology and Pharmacology. 25 (3): 211—219.
Robert D. Brown, Jr. GERMANIUM. U.S. Geological Survey (2000)