Hüquq jurnalistikası
Hüquq jurnalistikası, ictimai və ya siyasi məqsəd üçün qəsdən və şəffaf şəkildə qərəzsiz bir nöqteyi-nəzərdən qəbul edilən jurnalistika janrıdır. Çünki, həqiqətə uyğun və təbliğatdan fərqlidir. Həm də medianın qərəzli olması və mediada obyektivliyin olmaması hallarından fərqlənir, çünki qərəz olduğu ehtimal olunur.
Bəzi insan haqları jurnalistləri ənənəvi obyektivlik idealının ya bütövlükdə, ya da reklamda korporativ sponsorların olması səbəbindən mümkün olduğunu inkar edirlər. Bəziləri ictimai marağın fərqli şəffaf baxışları olan müxtəlif KİV-lər tərəfindən daha yaxşı təmin olunduğunu və ya təbliğat jurnalistikasının makkraker və ya məlumat verən kimi eyni rol oynadığını düşünürlər.
Hüquq jurnalistlərindən perspektivlər redaktə
Müstəqil Media Mərkəzi olan "alternativ" jurnalist kooperativinin bir yazarı fəaliyyətə çağırışda aşağıdakıları yazır:
Jurnalistikanın klassik prinsipləri obyektivlik və neytrallıq tələb edir. Bunlar artıq ümumdünya hörməti olmayan köhnəlmiş prinsiplərdir … Onlara bağlılığımızı hiss etməməliyik. Əgər biz hər zaman mənalı dəyişiklik etmək istəyiriksə, təbliğat jurnalistikası zəruri təşkilatı təmin edən ən vacib element olacaqdır. Buna görə də, təbliğat sahəsində uğurlu jurnalist olmağı öyrənməyimiz çox vacibdir. Çoxları üçün bu, məqsədləri müəyyənləşdirmək və əldə etmək üçün fərqli bir yol tələb edəcəkdir.[1]
2000-ci ilin aprel ayında Kanada Jurnalistlər Birliyinə müraciətində Sue Karles bir janrın hansı jurnalist standartlarına cavab verməli olduğu barədə ümumi bir anlayış inkişaf etdirməyə çalışan təbliğatçı jurnalistlərə aşağıdakı şərh və tövsiyələrini verdi.[2]
- Perspektivinizi əvvəlcədən tanıyın.
- Düzgün, dəqiq və etibarlı olun. Təbliğat yaymayın, sitat və ya faktları kontekstdən kənar götürməyin, "uydurma və saxtalaşdırma" və "həyati faktları mühakimə etmə və ya saxlamayın və yarı həqiqəti təsəvvür etməyin"
- Rəqiblərinizə bərabər vaxt verməyin, ancaq bunlara məhəl qoymayın.
- Fikirlərinizi mübahisə edən mübahisələri araşdırın və müxalifəti dəstəkləyən utandırıcı faktları bildirin. Sizinlə razılaşan insanlara kritik suallar verin.
- Şüarlardan, söyüşlərdən və polemikalardan çəkinin. Bunun əvəzinə "mürəkkəb sualları dəqiq və diqqətlə tərtib edin."
- Dürüst və diqqətli olun.
- Faktlar yaratmaq üçün neytral mənbələrdən istifadə edin.
Sue Karles eyni zamanda əsas media orqanlarını balanssız və siyasi qərəzli işıqlandırma, iqtisadi maraqlar toqquşmasına və müəyyən sosial səbəblərə məhəl qoymadığına görə tənqid etdi. O bildirib ki, alternativ nəşrlərin müstəqillik, diqqət və çıxış baxımından üstünlükləri var, bu onları əsas mediaya nisbətən daha çox ictimai maraqların tərəfdarıdır.
Tarixi redaktə
Amerika kontekstində redaktə
XIX əsr Amerika qəzetləri çox vaxt partizan olurdu, həm jurnalistlərin, həm də redaktorların fikirlərini çatdıran məzmun dərc edirdi.[3] Bu qəzetlər tez-tez siyasi ideologiyaları təbliğ etmək üçün istifadə olunur və konkret partiyalara və ya qruplara qarşı qərəzlidirlər.
Rəsmi NİİMA jurnalı olan Böhran 1910-cu ildə təsis edilmişdir. O, özünü 1827-ci ildə "ABŞ-də nəşr olunan ilk Afrika Amerika qəzeti" olaraq başlayan Azadlıq jurnalnın[2] hüquq jurnalistikası ənənəsinin varisi kimi təsvir edir.[3][1] 1913-cü ildə Qadın Seçki Konqresmenləri Birliyi tərəfindən qurulan Sufraqist qəzeti, Milli Qadın Partiyasının gündəliyini təbliğ etdi və o dövrdə yeganə qadın siyasi qəzet sayılırdı.[4]
Makkrakerlər tez-tez müasir müdafiə jurnalistlərinin peşəkar əcdadları kimi qurulur; məs: Nelli Blay, Ida Tarbell, Linkoln Steffens, Epton Sinkler, George Seldes və I.F. Daş.
Obyektivlik redaktə
Təbliğat jurnalistləri bir neçə səbəbə görə işlərində obyektivlik prinsipini rədd edə bilərlər.
Tədqiqatlar göstərmişdir ki, tamamilə qərəzsiz qalmaq səylərinə baxmayaraq, jurnalistika istər siyasi, istər metafizik, istəkli və ya bilinçaltı olmaqla, müəyyən dərəcədə gizli qərəzdən qurtula bilməz. Bu, mütləq obyektiv gerçəkliyin mövcudluğunun birbaşa rədd edilməsi demək deyil, əksinə, qərəzsiz şəkildə ünsiyyət qura bilməməyin və jurnalistikada obyektivliyin ziddiyyətli xüsusiyyətinin tanınmasıdır. Bir çox jurnalist və elm adamı təmiz "obyektivlik" fəlsəfi fikrini əldə etmək mümkünsüz hesab edir,[5] lakin yenə də işlərində qərəzləri minimuma endirməyə çalışırlar. Obyektivlik qeyri-mümkün bir standart olduğuna görə, jurnalistikanın bütün növlərinin, istənilib istənilməməsindən asılı olmayaraq müəyyən dərəcədə qorunması vardır.[6]
Həmçinin bax redaktə
- Ətraf mühit jurnalistikası
- Hovell Raines
- Jurnalistika
- Jurnalist etikası və standartları
- Xəbərlər təbliğatı
- Obyektivlik (jurnalistika)
- Obyektivlik (fəlsəfə) Müxtəlif sahələrdə (tarix, elm, jurnalistika, fəlsəfə və s.) Obyektivlik anlayışını müzakirə edən əsas məqalə
- Elmi jurnalistika
Tarix redaktə
- 1960–1970-ci illərdə Belinda Karberi bir vurğu ilə jurnalistikada inqilab.[2] Alternativ jurnalist formalarının qısa tarixi, o cümlədən sonrakı oxumaq üçün arayışlar. Orta məktəb müəllimləri tərəfindən istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur. Yale-New Haven Müəllimlər İnstitutundan.
- "Cornel West: Hüquq jurnalistikasının istifadəsi". Tavis Smiley Show, 15 dekabr 2004. "şərhçi Cornel West və NPR-nin Tavis Smiley, W. E. B. Du Bois, I. F. Daş və Ida B. Wells'ın [3] ənənəsində Amerikada hüquq jurnalistikası anlayışını müzakirə edirlər." RealAudio və ya Windows Media Audio proqramı.
- XX əsrdə Amerika alternativ jurnalistikasının qısa tarixi. Randolph T. Holhut.[4]
Hüquq jurnalistikasının tənqidi redaktə
- Charles W. Moore tərəfindən "Tənqidi araşdırma, və Hüquq jurnalistikasının geniş olduğunu göstərir." New Brunswick Telegraph jurnalı 2004.06.29.[5] Bu yazı, Kanadanın əsas mətbuatını liberal səbəblər adından "hüquq jurnalistikası" ilə məşğul olmağa görə tənqid edir.
- Dennis Kempbellin "Amerika jurnalistikasının üzrlü vəziyyəti". 7 oktyabr 2003-cü il.[6] Bütün siyasi cərəyanların "hüquq jurnalistikası" nı "xəbər olaraq gizlədilən fikir" və "təbliğat" olaraq qiymətləndirir. "Hüquq jurnalistikası" nı Postgateqdən sonrakı bir hadisə kimi müəyyənləşdirir.
İstinadlar redaktə
- ↑ ""Advocacy Journalism, The Least You Can Do, and The No Confidence Movement."" (ing. ). 20 oktyabr 2014 tarixində arxivləşdirilib (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
- ↑ 2,0 2,1 "Advocacy journalism" (ing. ). 29 aprel 2005 tarixində arxivləşdirilib (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
- ↑ 3,0 3,1 "Freedom's Journal, the First U.S. African-American Owned Newspaper" (ing. ). wisconsinhistory.org. 2017-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2019.
- ↑ ""Suffragist Newspapers" (ing. ). 13 dekabr 2017 tarixində arxivləşdirilib (#archive_missing_url). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
- ↑ "Journalism Studies: A Critical Introduction" (ing. ). google.az. 31 yanvar 2011. 2019-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2019.
- ↑ "The advocacy continuum: Towards a theory of advocacy in journalism" (ing. ). zenodo.org. 2019-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2019.