Hiperistehlakçılıq
Hiperistehlakçılıq (ing. Hyperconsumerism) — insanların və cəmiyyətlərin lazımdan artıq mal və xidmətlərə olan həddindən artıq tələbatını ifadə edən bir termindir. Bu fenomen kapitalist iqtisadi sistemlərində geniş yayılmışdır və istehlakçılığın artıqlığı, maddi rifaha həddindən artıq vurğunluqla səciyyələnir. Hiperistehlakçılıq həm fərdi, həm də sosial səviyyədə dərin təsir göstərir.[1]
Hiperistehlakçılığın əsas xüsusiyyətləri
redaktəSonsuz tələbat
redaktəHiperistehlakçılıq insanları ehtiyacdan çox arzu olunan məhsullara yönəldir. Brend dəyərləri, moda tendensiyaları və marketinq üsulları vasitəsilə istehlakçıların daim yeni və yenilənmiş məhsullara ehtiyacı olduğu mesajı verilir. Bu vəziyyət istehlakı artırır və məhsulun faydalılığı deyil, sosial və psixoloji dəyəri ön plana çıxır.
Marketinq və reklamın təsiri
redaktəŞirkətlər istehlakçıların diqqətini cəlb etmək üçün güclü reklam strategiyaları istifadə edirlər. Reklamlar, insanları daha çox mal almağa və yenilik axtarışına təşviq edir. Texnoloji avadanlıqlar, moda, avtomobillər və hətta qida sahəsindəki marketinq hiperistehlakçılığın mühərriklərindən biridir.[2]
Brendləşmə və şəxsiyyət
redaktəHiperistehlakçılıq şəxsiyyətin və sosial statusun brend məhsullarla əlaqələndirilməsinə gətirib çıxarır. İnsanlar maddi sərvətlərlə öz sosial mövqelərini və kimliklərini təsdiqləməyə çalışırlar. Bu, tez-tez alıcıları daha bahalı və prestijli məhsullar almağa sövq edir.
Rəqəmsal və elektron ticarətin rolu
redaktəOnlayn ticarət platformalarının və sosial medianın yayılması istehlakı sürətləndirib. İstənilən zaman və məkandan alış-veriş etmək imkanı istehlakçıların məhsullara daha asan və tez çıxışını təmin edir, nəticədə hiperistehlakçılığın daha da artmasına səbəb olur.
Ekoloji və sosial təsirlər
redaktəHiperistehlakçılığın ekoloji təsirləri olduqca mənfi ola bilər. Əşyaların tez-tez alınması, istifadəsi və atılması nəticəsində təbii resurslar israf olunur, zibil miqdarı artır və ətraf mühitə zərər dəyir. Sosial cəhətdən isə bu fenomen bərabərsizliyin artmasına və insanların maddi dəyərlərə həddən artıq bağlanmasına səbəb olur.[3][4][5]
Mədəniyyətə təsiri
redaktəHiperistehlakçılıq, mədəniyyətin dərinliyini dəyişdirərək istehlak məhsullarının mərkəzləşdirildiyi bir mədəniyyət yaradır. İnsanlar daha çox mal və xidmət almağa yönəldilir, bu da cəmiyyətdə istehlakın əsas prioritet olmasına gətirib çıxarır.[6]
Tənqid və alternativlər
redaktəHiperistehlakçılıq geniş tənqidlərə məruz qalıb, xüsusən də etik, ekoloji və sosial baxımdan. Alternativ yanaşmalar, məsələn, minimalizm və dayanıqlı istehlak bu fenomenə qarşı çıxır və insanların ehtiyaclarına əsaslanan, daha balanslı və ekoloji cəhətdən təmiz bir həyat tərzini təşviq edir.[7]
İstinadlar
redaktə- ↑ Chris Arnold. Ethical Marketing and The New Consumer. John Wiley & Sons. 2009. 30. ISBN 978-0-470-68546-4..
- ↑ Ib Bondebjerg, Peter Golding. European Culture and the Media. Intellect. 2004. ISBN 978-1-84150-111-6.
- ↑ M. Joseph Sirgy. Handbook of Quality-of-Life Research: An Ethical Marketing Perspective. Springer Science & Business Media. 2001-11-30. ISBN 978-1-4020-0172-7.
- ↑ Raphael Städtler. Celebrity Scandals and their Impact on Brand Image: A Study among Young Consumers: A Theoretical and Empirical Investigation. GRIN Verlag. 2011-04-19. ISBN 978-3-640-89715-5.
- ↑ Tierney John. Key Perspectives In Criminology. McGraw-Hill Education (UK). 2009-05-01. ISBN 978-0-335-22914-7.
- ↑ Frenchy Lunning. Mechademia 5: Fanthropologies. U of Minnesota Press. 2013-11-30. ISBN 978-1-4529-1565-4.
- ↑ Yiannis Gabriel, Tim Lang. The Unmanageable Consumer. SAGE. 2006-04-07. ISBN 978-1-84787-832-8.