Hiqrometr

Hiqrometr — rütubət ölçən cihazdır. Yunan sözü hiqros — "nəm" deməkdir. İki növ hiqrometr vardır: kondensasyalı metal hiqrometr və tük hiqrometri.

Kondensasyalı metal hiqrometr bilavasitə şeh nöqtəsini təyin etməyə imkan verir. O, bir üzü yaxşı cilalanmış metal qutudan ibarətdir. Qutuya temperaturu ölçmək üçün termometr və efir vurmaq üçün rezin kürəcik birləşdirilir.

Şeh nöqtəsi — havadakı su buxarının doymuş buxar halına keçdiyi temperatura deyilir. Efir buxarlandırmaqla qutunun hamar üzündə şeh yaranmasına nail olunur. Bu hala uyğun tempraturu bilməklə cədvələ əsasən havadaki mütləq rütubət təyin edilir.

Mütləq rütubət — ədədi qiymətcə havanın bir m³ həzmindəki su buxarınən kütləsinə bərabər olan kəmiyyətə deyilir, ρ=m/V . Ölçü vahidi 1 q/m³.

Nisbi rütubət — verilmiş temperaturda havanın mütləq rütubətinin, həmin temperaturda doymuş su buxarının sıxlığına olan nisbətinin faizlərlə ifadəsinə deyilir , φ=ρ/ρ₀·100%.

Tüklü hidrometr — iş prinsipi insan tükünün rütubətlə uzanmasına əsaslanan cihazdır. Şkalanın üzərindəki əqrəb havanın nisbi rütubətini göstərir.

Psixrometr — havanın nisbi rütubətini təyin etməyə imkan verən cihazdır və əsasən iki termometrdən ibarətdir. Omlardan biri-quru termometr havanın temperaturunu göstərir. Digər termometrin kürəciyi ucu suya salınmış parça ilə sarınmışdır. Su buxarlanır və termometr soyudur və bu səbəbdən quru və yaş termometrlərin göstərişləri arasında fərq yaranır. Həmin farq havanın nisbi rütubətindən asılıdır. Termometrlərin göstərişlərinə əsasən xüsisi cədvəllərin köməyi ilə havanın nisbi rütubərini təyin etmək mümkündür. Psixrometr hiqrometrə nisbətən rütubəti daha böyük dəqiqliklə təyin etməyə imkan verir. Texnoloji proseslərdə rütubəti ölçən və tənzimləyən başqa vasitələr də vardır.

Mənbə

M. Murquzov və b. VIII sinif üçün Fizika. Bakı, 2005, səh. 126