Vikipediya

Hiroşima qızları

Hiroşima qızları və ya atom bombası qızları (原爆乙女, qenbaku otome?) — 1945-ci ilin 6 avqustunda, səhər saatlarında Hiroşimaya atılan atom bombasının termal partlaması nəticəsində yaralanmış azyaşlı 25 yaponiyalı qızdan ibarət qrup. Daha sonra 1955-ci ildə həmin qrupdakı qızlar ABŞ-də rekonstruktiv cərrahiyyə əməliyyatı keçirmək üçün yeni bir səyahətə çıxdılar.

Zədə almış şəxsin bədənindəki yanıqlar kimona naxışına bənzəyirdi. Bədənin nisbətən açıq hissələri bombanın işığını geri əks etdirdiyinə görə demək olar ki, yanmırdı. Paltarla əhatə olunmuş bədən hissələrində (məsələn, çiyinlərdə) ağır yanıqlara rast gəlinirdi.

Keloid yanıq izləri qızların üz hissələrini bürümüş şəkildə idi. Vaxt keçdikcə əllərindəki yanıqlar sağalmağa başlamışdılar və ilk baxışdan əyri caynaqları xatırladırdılar. Bu qadınlara, eləcə də atom bombasından zərər çəkən digər vətəndaşlara "partlayışdan təsirlənən insanlar" mənasını verən hibakuşa adı verilmişdi.

Yaradılması

redaktə

Hiroşima partlayışından sağ çıxan Şiqeko Niimoto 1951-ci ildə Yaponiyada üz çapıqlarını bərpa etmək üçün bir neçə uğursuz əməliyyat keçirdi. Daha sonra keşiş Kiyoşi Tanimotonun təşkil etdiyi xristian kilsəsindəki digər bomba qurbanları ilə görüşə Niimoto da dəvət edilmişdir. Həmin görüşdə Niimoto Tanimotoya oxşar travma və problemlərlə tanıdığı onlarla gənc qadın üçün dəstək qrupu təşkil etməyi təklif etdi. Tezliklə, onlar kilsəsinin zirzəmisində müntəzəm olaraq belə görüşlər təşkil etməyə başladılar. Müharibədən sonra, bütün qadınlar demək olar ki, eyni həyatlar yaşayırdılar. Valideynləri onları yad insanlardan gizlədir, heç kim onları işə götürmək istəmirdi. Genetik zədələnmələrinin olması qorxusu səbəbindən heç kim həmin qadınlarla ailə qurmaq istəmirdi. Tanimoto Amerikada 1946-cı ildə jurnalist Con Hersinin "Hiroşima" adlı jurnal məqaləsi sayəsində bir qədər şöhrət qazandı. O, Hiroşima qurbanlarına kömək etmək və sülh yollarını araşdırmaq üçün xeyriyyə fondu yaratmaq üçün amerikalı jurnalistlərə qoşuldu.

Tanimoto-nun Hirosima Sülh Mərkəzi Fondunda Hersi, Perl S. Bak, Norman Kazins, Marvin Grin kimi tərəfdaşları da var idi.

Yara almış qadınlardan ibarət qrup fondun layihələrindən biri idi. Tanimoto bu qrupu Keloid Qızlar Cəmiyyəti adlandırırdı. Qəzet yazarı Şizue Masuqinin köməyi ilə Tanimoto öz qrupundakı qadınların estetik cərrahiyəsi üçün vəsait toplamağa başladı. Qəzetlərdə qızlar genbaku otome, yəni "atom bombası qızları" adlandırılırdı. 1952-ci ildə 20-yə yaxın qrup üzvü Tokio və Osakada müalicə olundu. Yaponiyada plastik cərrahiyyə ABŞ-dəki qədər inkişaf etmədiyi üçün Tanimoto qızları Amerikaya gətirmək istəyirdi. Onun bu istəyini nəzərə alan Saturday Reviev redaktoru Norman Kazins bu məsələdə ona kömək edəcəyinə söz verdi. Onlar tibbi əməliyyatlara nəzarət etməyə hazır olan Uilyam Maksvell Hitsiq və Nyu Yorkdakı Sina Dağı Xəstəxanasından Artur Barskin ilə əlaqəyə keçdilər. Lakin Kazinsə qadınların Amerikaya gətirilməsi üçün maliyyə dəstəyi olunmurdu. Yaponiyadakı Uzaq Şərq Amerika Qız Skautlarının direktoru Janet E. Tobitt ona Nippon Times qəzetinin redaktoru ilə əlaqə saxlamağı təklif etdi. Kazins bu təklifi qiymətləndirərək Nippon Times ilə əlaqə yaratdı. Bunun nəticəsində ABŞ Uzaq Şərq Komandanlığının generalı Con E. Hull zərərçəkmiş qadınları hava nəqliyyatı ilə təmin etməyə razılaşdı.[1] 1955-ci ilin 5 mayında iyirmi yaşa qədər olan, 25 qadından ibarət qrup Amerikaya yola düşdü.[2] Nyu Yorkdakı Mount Sinai Xəstəxanasına aparılan qadınlar burada da "Hirosima Girls" ləqəbi ilə tanınırdılar.[3] Bu hadisələrin belə müsbət istiqamətə inkişafında Kazinsin böyük rolu var idi. Tobitt və Dini Dostlar Cəmiyyətindən olan tərəfdaşı C. Frank Ortloff "çox ciddi ictimai qayğı probleminə" cavabdeh idilər və bu problemin həll olunmasında birlikdə hərəkət edirdilər. Qadınlar əməliyyata qədərki və ya əməliyyat sonrakı sağalma dövründə Nyu Yorkdakı fərdi evlərdə yaşayırdılar.[4]

Qərbdə kütləvi informasiya vasitələri

redaktə

Tanimoto 1955-ci il mayın 11-də Amerika televiziyasında göstərilən "Bu sənin həyatındır" proqramının iştirakçısı oldu.[3] Studiyada Tanimotodan başqa üzləri gizlədilmiş iki Hiroşimalı qız, həmin Little Boy bombasını atan təyyarənin ikinci pilotu Enola Gay və kapitanı Robert Lyuis da var idi. ABŞ-də 18 ay müddətində yaşayan 25 qadın üzərində 138 əməliyyat aparıldı. Səfər zamanı qadınlar Pensilvaniya ştatının Uolinqford şəhərindəki Pendle Hill Quaker istirahət mərkəzində yaşayırdılar. Cərrahlar arasında Hiroko Tasaka "Cərrahiyyə Çempionu" kimi tanınırdış. Onun keçirdiyi əməliyyatların sayı 13-ə çatırdı. Tomoko Nakabayaşi adlı qadın 24 may 1956-cı ildə rekonstruksiya əməliyyatı zamanı ürək tutmasından vəfat etdi. Aparılan araşdırmalar nəticəsində həkimlər bunun səbəbinin radiasiyaya məruz qalma deyil, əməliyyat zamanı yaranan fəsadlar olduğunu bildirdilər.[3][5]

Atom bombası qızları

redaktə

Bombaya məruz qalan qızların heç də hamısı ABŞ-yə getməmişdi. Miyoko Matsubara adlı qadın iddia edir ki, o, 1953-cü ildə Tokioda, daha sonra Osakada əməliyyat olunan 16 gənc "Hiroşima qız"ından biri olub. Keçirilən 10 uğurlu əməliyyatdan sonra o və Hiroşimadan olan daha iki qız ilə birlikdə uşaqlara baxıcı kimi işə başlamışdırlar. 1955-ci ildə qızlar ABŞ-dəki Mount Sinai Xəstəxanasına daha yeni bir müalicə üçün getməli idilər. Digər qızlar bu müalicəyə razı olsalar da Matsubara bu səfərdən imtina etmişdi. Səbəbini isə bombalandığı torpaqlara getmək istəməməsi ilə əlaqələndirmişdi.[6] 9 avqust 1945-ci ildə "Fat Man" atom bombası tərəfindən eybəcər hala salınmış Naqasakidən olan gənc qadınların heç biri "Hiroşima qız" qrupuna qəbul edilməmişdi. Naqasakidə qadınlar üçün heç bir oxşar xeyriyyə təşkilatı yox idi.[5] Buna baxmayaraq bəzi şəxslər müalicə üçün səfərə sponsorluq etmək istəsələr də, ABŞ hökuməti tərəfindən qarşısı alındı. Hiroşimalı üç cərrah Amerika plastik cərrahiyyə üsullarını öyrənmək üçün səyahətə qızlarla birlikdə qatıldı. Cərrahlar üçün təlimlər pulsuz olaraq keçirilirdi. Hiroşimada Little Boy bombası partlayandan sonra qızlar qədər oğlanlar da zərər çəkmişdilər. Lakin, həmin oğlanlara lazımi kömək göstərilməmiş və bu da onların gələcək həyatına çox böyük təsir göstərmişdi. Onlar gənc qadınlarla eyni səviyyədə media və səhiyyə xidməti almamışdılar. Buna səbəb kimi isə Amerikada qaınların kişilərdən üstün tutulması hesab edilirdi.[5][5]

Rekonstruksiyadan sonrakı həyat

redaktə

Bəzi qızlar əməliyyatlardan sonra ərə getdilər, bəziləri isə ictimai işlərlə maraqlanmağa başladılar. Toyoko Morita Parsons Dizayn Məktəbini bitirdi və Yaponiyada məşhur modelyer kimi tanınmağa başladı.[7]

Masako Tachibana evləndi və Kanadaya köçdü. Sonsuzluqdan əziyyət çəkirdi və övlad dünyaya gətirə bilmədi.[8] 1 avqust 1995-ci ildə Masako Tachibana CBC Televiziyasının müxbiri Len Qrantaya müsahibə verdi. Onun sözlərinə görə, bomba partlayışı zamanı yanğından mühafizə zonaları yaratmaq üçün binaları sökmək əmri verilmişdi. Bombanın qığılcımı onun paltarını sıçramış və ishala səbəb olmuşdu (kəskin radiasiya sindromunun əlaməti). Tachibananın dediyinə görə, Amerikanın bomba atması əslində sevindirici hal idi.[8] Çünki Yaponiya əks təqdirdə geri çəkilməyəcək və bu müharibə çox uzanacaqdı.[9] Bombadan əziyyət çəkənlərdən daha çox insan bu müharibədən əziyyət çəkəcəkdi. Yaponiya hətta bütün əhalisini də itirə bilərdi. Tachiba yaponca "Partlayışa reaksiya" kitabının müəllifidir.

Yaponiya hökuməti tərəfindən 31 mart 2017-ci ildə orta yaş həddi 41–81 olan 164,621 insana hibakuşa sertifikatı verildi. Lakin, bunlardan neçəsinin qadın olduğu göstərilməmişdir.

Populyar mədəniyyətdə

redaktə

Hiroşima qızları bir qızın və onun yaşadığı ailənin hekayəsindən bəhs edən Hiroshima Maiden (1988) filmində çəkilmişdirlər.[10]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Cousins, Norman. "Hiroshima Maidens" (PDF). www.hibakushastories.org. Youth Arts New York. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-01-26. Miss Janet Tobitt, one of the “moral adoptions” parents who had recently returned from a year in Japan, suggested that Mr. Kiyoshi Togasaki, resourceful president of the Nippon Times, might be persuaded to work on the transportation problem.
  2. ↑ Cousins, Norman. "The Hiroshima Maidens". Des Moines Tribune. Des Moines, Iowa. 1955-04-01. səh. 4. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-26. Miss Janet Tobitt, former director of the American Girl Scout Association, Far East… would be in charge of the very substantial problem of out-of-hospital care.
  3. ↑ 1 2 3 "The Hiroshima Maidens". Canadian Broadcasting Corporation. 2022-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-14.
  4. ↑ Frazer, Marj. "Hiroshima Maidens Not Living Secluded, Local Visitor Says". Palladium-Item. Richmond, Indiana. 1960-04-01. səh. 4. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-26. Assisting in the project… Janet Tobitt of the American Girl Scout Association
  5. ↑ 1 2 3 4 "Intersections: Reconstructing the Perpetrator's Soul by Reconstructing the Victim's Body: The Portrayal of the 'Hiroshima Maidens' by the Mainstream Media in the United States". intersections.anu.edu.au. 2022-12-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-19.
  6. ↑ "The Spirit of Hiroshima". Wagingpeace.org. 2013-04-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-11-30. With the warm help of these people and many others, I became one of sixteen young women known as the "Hiroshima Maidens" who traveled to Tokyo and Osaka for hospital treatment. Eight years after the bombing, when I was 20, in May, 1953, I found myself in Osaka where I eventually underwent more than ten operations over a seven-month period. These operations were quite successful and, as a result, I was able to open and close my dysfunctional eyelid and to straighten out my crooked fingers. I was filled with gratitude towards those people who reached out with warm, loving hands and softly stroked my eyelid that wouldn't shut. I returned to Hiroshima, wishing for a way to express my thanks ... I and two other 'Hiroshima Maidens' began work there as live-in caretakers. From morning until night, we were mothers to these children, helping them with homework, meals, going to the bathroom, and changing and washing clothes. Exactly one year later, in May 1955, my two companions left this job to travel to Mt. Sinai Hospital in New York to undergo more cosmetic surgery. For myself, I just didn't feel right about traveling to the U.S., the country which had dropped the atomic bomb. I was left behind alone.
  7. ↑ Barker, Rodney (1986). The Hiroshima Maidens. pp. 201–12 ISBN 0140083529
  8. ↑ 1 2 "Hiroshima: Bombing was justified, says survivor". cbc.ca. 2022-12-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-19.
  9. ↑ "Hiroshima marks 72nd A-bomb anniversary with eyes on ban treaty". The Mainichi. 2017-08-06. 2017-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-09.
  10. ↑ "Hiroshima Maiden". 1988-05-14. 2022-12-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-12-19.

Ədəbiyyat

redaktə
  • Rodney Barker, The Hiroshima Maidens: A Story of Courage, Compassion, and Survival, New York: Viking Press, 1985
  • 'The Maidens tour Manhattan,' partial group picture taken in Central Park in Collier's magazine|Collier's, 26 October 1956, p. 92
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Hiroşima_qızları&oldid=7828611"